2
اوچتو آئون ڦٿڪيس ۽ پنھنجي سموري سگھ سان رڙ ڪيم. چا اجھو ھينئر منھنجي جسم مان بجليءَ جو ڪرنٽ ڊوڙايو ھو. منھنجي ڪن سان روشنيءَ جو چمڪو ٿيو، ۽ مون دل ڇاتي ڦاڙي ٻاھر نڪرندي محسوس ڪئي. مون رڙيون ڪندي تمام گھڻي ڪوشش سان پاڻ کي ايترو ڇڪي ورتم جو چمڙي جا ڪشا منھنجي چم ۾ گھڙڻ لڳا. ان دوران چا برقي اوزار ھٿ ۾ کڻيو بجليءَ جا جھٽڪا ڏيندو رھيو. ھن جي قوت ھن جي اختيار ۾ ھئي ۽ ھو بجليءَ جي ھر ھڪ جھٽڪي سان، ھر لفظ تي زور ڏيئي ھڪ سوال ورجائيندو رھيو.
”تون لِڪل ڪٿي ھئين؟“
بجليءَ جي ڪرنٽ جي ڪري پيدا ٿيندڙ ٻن ڇڪن جي وچ ۾ مون پنھنجو ڪنڌ ھن ڏانھن موڙيو ۽ چيو: ”تون اھو غلط ڪري رھيو آھين پر ان تي پڇتائيندين.“
اھو ٻڌي چا ڪاوڙ ۾ ڳاڙھو ٿي ويو ۽ زور سان ڪرنٽ ھڻڻ لڳو.
”جڏھن زبان مان تون اھو لفظ ڪڍندين آءٌ توکي ڪرنٽ ھڻندس.“
مون جيئن ئي تڪليف جي ڪري رڙيون ٿي ڪيون ھن چا کي چيو:
”اڙي ڀيڻسان کي ماٺ ته ڪرايو..... ڪن کائي ڇڏيا اٿس ..... جلدي وات ۾ ڪا شئي ڦسيوس.“
چا اڳيان وڌي منھنجي قميص کي بال جيان مروٽي سروٽي زوريءَ منھنجي وات ۾ وڌي. جنھن کان پوءِ به مونکي ايذاءَ ڏيڻ جو سلسلو جاري رھيو ۽ مون پوري طاقت سان قميص کي ڏندن جي وچ ۾ چڪ ھنيو، جنھن سان مون کي ٿورو سُڪون مليو.
اوچتو مونکي ائين محسوس ٿيو ڄڻ ڪنھن جانور منھنجي بدن تان ماس رھڙي ورتو آھي. چا منھنجي مٿان ويٺي لڳاتار مرڪندي ھڪ چمٽو منھنجي مرداني عضوي سان چھٽائي ڇڏيو. مون ۾ ڊوڙندڙ ڪرنٽ ايتري قدر ته طاقتور ھو جو جن ڏورين سان مون کي ٻڌو ويو ھو، سي به ڍريون ٿي ويون ۽ ھو انھن کي ڇڪي ٻڌڻ لاءِ گھڙي کن ترسيا ۽ پوءِ اھو سلسلو وري جاري ٿي ويو.
ٿوري دير کان پوءِ چا جي جاءِ تي ليفٽيننٽ سنڀالي. ھن ھڪ چمٽي مان ھڪ تار ڪڍي منھنجي ڇاتيءَ جي ويڪرائيءَ تي پکيڙي ڇڏي. منھنجو سڄو جسم نسن کي ڇڪيندڙ جھٽڪن ڪارڻ ڏڪي رھيو ھو. پوءِ ھنن ڪرنٽ کي وڌائڻ لاءِ مون تي ٿڌو پاڻي ھاريو جنھن ڪري ھر ٻن جھٽڪن کان پوءِ مان سيءَ جي ڪري ڏڪڻ ٿي لڳس. ان دوران منھنجي چوڌاري ويٺل چا ۽ سندس دوست بيئر جون بوتلون ڏوڪيندا رھيا. مون تڪليف جي شدت کي گھٽائڻ لاءِ وات ۾ پيل ڪپڙي کي زور سان ڏندن ۾ ڀڪوڙيو پر بيڪار.
پوءِ نيٺ ھو بيھي رھيا.
”چڱو! ھن ھن کي کوليو.“ شايد پھريون مرحلو پورو ٿي چڪو ھو.
آءٌ ٿڙندو ٿاٻڙندو اٿيس، پتلون ۽ شرٽ پاتم. ار، منھنجي سامھون بيٺو ھو. منھنجي ٽائي ميز تي پيئي ھئي. ھن اھا کنئي ۽ ان ۾ رسڪڻ وجھي منھنجيءَ ڳچيءَ ۾ وڌائين ۽ ٻين جي وچ ۾ مون کي ائين جيئن ڪتي کي گھلبو آھي، گھليندو پنھنجي پويان آفيس ۾ وٺي ويو.
”تون ....“ ھن ڏند ڪرٽيندي چيو، ”اھا ته اڃا شروعات آھي، اسين توکي ھتان سگھو ٿورو ئي ڪو وڃڻ ڏينداسين.“
اوچتو ھن زور سان ٿڦڙ وھائي ڪڍيو، آئون توازن رکي نه سگھيس ۽ گوڏن ڀر ويھي رھيس. مون ۾ ايتري طاقت به نه ھئي جو اٿي بيھان، ۽ ڪيڏيءَ مھل کاٻي طرف ته ڪيڏي مھل ساڄي طرف ٿي جھڪيس. ان دوران تيستائين ار جا ڌڪ ڪرڻ کان روڪيو بيٺا ھئا، جيستائين ھن ڌڪو ڏيئي مون کي پٽ تي نه ڪيرايو. ”ڳالھاءِ..... تون ڇا ٿو چوڻ چاھين؟..... تون ختم ٿي چڪو آھين، جيڪو اسان جي مھربانيءَ سان جيئرو آھين.“
”آئون کي ھيڏانھن سڏ.“ چا چيو، ”ھو ٻي جاءِ ۾ آھي.“
ار مون کي لڳاتار ڪُٽيندو رھيو ۽ ٻيا ميز تي ويٺا تماشو ڏسندا رھيا.
”ھا ته..... آئون ھن کي ٻڌاءِ ته اڃان ھن لاءِ ڇا ڇا آھي......... ھن کي سڀاڻي شام جي دھشت کان بچاءِ.“ اھو چا چئي رھيو ھو.
ار منھنجو ڪنڌ مٿي کنيو، منھنجي سامھون منھنجي گھاٽي سنگتيءَ آئون جو ھيڊو ۽ ڪمزور چھرو ھو، جيڪو مونکي ڏسي رھيو ھو ۽ آئون گوڏن ڀر ويٺو ٿڙي رھيو ھئس.“
”ھن کي ٻڌائي.“ چا چيو.
”ھينري اھو ڏاڍو ڏکيو آھي.“ آئون مون کي چيو ۽ پوءِ ھو کيس وٺي ويا.
اوچتو ار مون کي وارن مان جھلي مٿي ڇڪيو، ھو ڪاوڙ ۾ آپي مان ٻاھر نڪري چڪو ھو.
”ٻڌ ڪمينا! تون، سڀ ڪجھ ٻڌائيندين.“
ھن منھنجو منھن ٻنھي ھٿن ۾ جھلي ايترو ته پنھنجي منھن جي ويجھو آندو جو سندس منھن کي ڇھڻ لڳو. پوءِ اوچتو ھسٽريائي مريض جيان رڙ ڪندي چيائين: ”تون سڀ ڪجھ ٻڌائيندين. ھتي ھرڪو ٻڌائي ٿو، اسان ھند چينيءَ ۾ جنگ وڙھي آھي ۽ تو جھڙن لاءِ اسان وٽ گھڻو ڪجھ آھي. ھتي گسٽاپو آھي ..... توکي خبر آھي ته گسٽاپو ڇا آھي؟“
پوءِ ٽوڪ ڪندي چيائين، ”تون ايذاءَ رسانيءَ بابت مضمون لکندو آھين نه؟.... ته ھاڻ ڪَن کولي ٻڌ ھيءَ ڏھين پارا ٽروپ ڊويزن آھي، جيڪا توکي سيکت ڏيئي رھي آھي.“
مون پنھنجي پويان ايذاءَ ڏيندڙن جي سڄي ٽولي کي ٽھڪ ڏيندي ٻڌو. اوچتو ار ھڪ زورائتي مُڪَ منھنجي منھن تي وھائي ڪڍي ۽ گوڏو منھنجي ڪُک ۾ ھنيو.
”اسين ھتي جيڪو ڪجھ ڪري رھيا آھيون، سو فرانس ۾ به ڪنداسين، اسين انھن سان به اھوئي ڪجھ ڪنداسين، جيڪو تو سان ڪري رھيا آھيون ۽ اسين تنھنجي بي واھي جمھوريت کي ھڪ ڦوڪ سان اُڏائي ڇڏينداسين ..... تون ڳالھائيندين، آءٌ چوان ٿو ته تون ڳالھائيندين.“ اھو چئي ھن ميز تي پيل سخت گتي جو ٽڪر کنيو ۽ مون کي مارڻ لاءِ استعمال ڪرڻ لڳو. ھر ڌڪ سان آءٌ سيٽجي ٿي ويس. پر گڏو گڏ منھنجي ان فيصلي کي سگھ ٿي ملي، ته مونکي ھنن وحشين جي سامھون ھمت ھارڻي نه آھي، جيڪي پنھنجو پاڻ کي گسٽاپو جا جانشين ٿا سمجھن.
”چڱو.“ چا چيو. ”اھا مصيبت تو پنھنجو پاڻ لاءِ آندي آھي ۽ تون اسان کي ان جو ذميوار نه سمجھج...... ھاڻي اسين توکي شينھن جي سامھون اڇلڻ وارا آھيون.“
شينھن سان مان اڳ ۾ به ملي چڪو ھئس. پر ھاڻ کين اڃا به وڌيڪ صلاحيتن جو مظاھرو ڪرڻو ھو.
ار مونکي گھليندو پھرين تختي ۽ بجليءَ جي ڪرنٽ واري ڪمري ۾ وٺي ويو، ان وقت مون ڏٺو ته ھڪ اگھاڙي مسلمان کي اتان ٿڏا ھڻي اٿاري ٻاھر ورانڊي ۾ ڌڪيو ويو. جڏھن ته ار، چا ۽ ٻيا منھنجي نگراني ڪري رھيا ھئا. ٽولي جا باقي ماڻھو ان ئي تختي ۽ بجليءَ جي ڪرنٽ وارين تارن جي استعمال سان پنھنجو ڪم جاري رکيو ويٺا ھئا ۽ وقت گذارڻ جي خيال کان ھڪ شڪي شخص کان پڇا ڳاڇا ڪري رھيا ھئا.
لو مونکي تختي سان ٻَڌو ۽ برقي ايذاءَ جو ھڪ نئون سلسلو شروع ٿيو.
”ھن ڀيري مشين وڏي آھي.“
مون ايذاءَ رسائيندڙن جي ھٿ ۾ ھڪ مختلف ۽ پھرينءَ کان به وڏي مشين ڏٺي ۽ پنھنجي گھري عذاب ۾ انھن ٻنھي جو فرق محسوس ڪيم.
تيز جھٽڪن جي جڳھ تي جيڪي منھنجي جسم کي ٻه اڌ ڪندا ٿي لڳا، ھاڻي ھڪ وڌيڪ سخت درد منھنجي پٺن ۾ ڊوڙي ويو ۽ ڊگھي عرصي تائين انھن کي ڇڪي ٿي ڇڏيائين. تڪليف جي ڪري مون پنھنجا ڏند وات ۾ وڌل قميص ۾ ڀڪوڙي ٿي ڇڏيا ۽ اکيون پوري ٿي ڇڏيم. ھو بيھي رھيا پر آءٌ پنھنجي نسن جي تشنج جي ڪري ڏڪي رھيو ھئس.
”توکي تَرڻ اچي ٿو.“ لو مون تي جھڪندي چيو. ”ھن کي نلڪي وٽ وٺي ھلو، ته جيئن کيس ترڻ سيکاريون.“
ھو سڀيئي گڏجي اھو تختو کڻي رنڌڻي ۾ ويا، جنھن ۾ آئون ٻڌل ھئس، ۽ پوءِ تختي جو اھو حصو جتي منھنجو منھن ھو، نل جي ھيٺان رکيو. ٻه ٽي فوجي منھنجو ھيٺيون ڌڙ جھلي بيٺا ھئا، رنڌڻي ۾ ورانڊي مان ھلڪي سھائي اچي رھي ھئي. نيم تاريڪيءَ ۾ مون چا، ار ۽ ڪپتان ڊي جا مھانڊا ڏٺا، ۽ ائين لڳم ڄڻ ته سڄو معاملو ڪپتان ڊي پنھنجي ھٿن ۾ وٺي لاٿو آھي. ايتري ۾ لو رٻڙ جي ھڪ نلي نل جي جنڊيءَ سان ٻڌي جيڪا بلڪل منھنجي منھن سامھون لڙڪي رھي ھئي. پوءِ ھن منھنجو مٿو ھڪ ڦاٽل ڪپڙي جي ٽڪري ۾ ويڙھي ڊي کي چيو:
”ھن جي وات ۾ ڪجھ ھڻ.“
منھنجو منھن ڪپڙي سان ويڙھيل ھو، ھاڻي لو منھنجو نڪ جھليو ۽ ڪاٺ جو ھڪ ٽڪر منھنجي وات ۾ ائين اٽڪائڻ جي ڪوشش ڪيائين جو آئون ڪوشش جي باوجود به وات بند ڪري نه سگھان. جڏھن تياري مڪمل ٿي ويئي ته مون کي چيو، ”جڏھن تون گھرين ته آڱريون ھلائج.“ ۽ پوءِ ھن نلڪو ھلائي ڇڏيو، منھنجي منھن تي ويڙھيل ڪپڙو پاڻيءَ ۾ پسي ويو. منھنجي ڪن، نڪ ۽ وات ھر طرف پاڻي ڳڙي رھيو ھو. پر پوءِ به ٿوريءَ دير تائين آئون ننڍا ننڍا ساھه کڻي ٿي سگھيس. مون ڳلو بند ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ته جيئن گھٽ ۾ گھٽ پاڻي منھنجي پيٽ ۾ وڃي ۽ جيترو به ٿي سگھي ڦڦڙن ۾ ھوا روڪي دم گھٽجڻ کان بچندو رھان، پر اھا اٽڪل ڪجھ گھڙين کان وڌيڪ ڪارگر رھي نه سگھي ۽ مونکي ائين ئي محسوس ٿيو ڄڻ مان ٻڏي رھيو آھيان ۽ ھڪ بي پناھه تڪليف، جيڪا موت جي تڪليف ھئي مونتي ڇانئجي ويئي، مون پاڻ تي ضابطو رکڻ جي ڪوشش ڪئي، پر تنھن ھوندي به منھنجي ھٿن جون آڱريون ڏڪڻ لڳيون ۽ آءٌ انھن کي قابو ۾ رکي نه سگھيس.
”اڙي ڏسو! ڏسو! ھاڻي ھي ٻڌائيندو.“ بيٺلن مان ڪنھن خوشيءَ مان وڏي واڪي چيو.
پوءِ پاڻي وھڻ بند ويو ۽ منھنجي منھن تان ڪپڙو لاٿو ويو. ھاڻي آءٌ ساھه کڻي ٿي سگھيس. نيم اونداھي ۾ مون ليفٽيننٽ ۽ ڪپتان کي ڏٺو، جيڪي چپن ۾ سگريٽ ڦٻايو منھنجي پيٽ تي مُڪن جي وارو وار لايو بيٺا ھئا ته جيئن جيڪو پاڻي منھنجي پيٽ ۾ ويو آھي، سو ڪڍي ڇڏيان، پر تڪليف جي ڪري نيم غشيءَ جي حالت ۾ ساھه کڻندي مون ڌڪ بنھ محسوس نه پئي ڪيا.
”ته پوءِ....“
”ھي اسان سان چالاڪي ٿو ڪري ..... وٺوس ..... دير نه ڪريوس ..... ڀيڻسان حرامي ڦر.....“
ھن ڀيري مون آڱريون ھٿن ۾ وجھي زور سان مٺيون ڀيڪوڙيون. مون فيصلو ڪري ورتو ھو ته ٻيھر آڱريون نه ھلائيندس. مون ٻڏي مرڻ بھتر ٿي سمجھيو. آءٌ ان ڀوائتي گھڙيءَ کي ٻيھر محسوس ڪرڻ کان ڊڄيس ٿي، جڏھن آءٌ پاڻ کي شعور جو ساٿ ڇڏيندو محسوس ڪريان ھا. پر ان حالت ۾ به آئون پنھنجي سموري سگھ سان جيئرو رھڻ جا جتن ڪري رھيو ھئس، پر مون ھٿ نه ھلايا. اھڙي طرح آءٌ ٽي ڀيرا اُن سھپ کان ٻاھر تڪليف مان لنگھيس. نيٺ ھنن مونکي ساھه کڻڻ ڏنو ۽ مون پاڻي ڪڍي ڇڏيو. آخري ڀيررو آءٌ بيھوش ٿي ويس.
اکيون کولڻ کان پوءِ حقيقت سمجھڻ ۾ ڪجھ گھڙيون لڳيون. مون کي کولي فوجين جي وچ ۾ اگھاڙو ٽنگيو ويو ھو ۽ مون ڏٺو ته چا مون تي جھڪيل ھو. ”ٺيڪ آھي.“ ھن ٻين کي چيو، ”ھيءُ ته ھوش ۾ اچي پيو.
پوءِ ھن مونکي مخاطب ٿيندي چيو، ”توکي خبر آھي ته بيھوش ٿيڻ تنھنجي حق ۾ وڌيڪ بھتر آھي پر اھو متان سوچين ته سدائين بيھوش رھندين .... اٿ.“
ھن مون کي ڪنڌ کان جھلي اٿاريو، آئون ٿڙندو ٿاٻڙندو اذيت ڏيندڙن جي سھاري بيٺس، پوءِ ھو ٺونشن ۽ ٿڏن سان مونکي بال وانگر ھڪ ٻئي طرف اڇلڻ لڳا ۽ مون پاڻ بچائڻ لاءِ حرڪت ڪئي ته انھن مان ڪنھن چيو:
”ھي اڃا به ان جي قابل آھي ته پاڻ کي بچائڻ لاءِ حرڪت ڪري ..... سُور.“
”ھاڻي اسين ڀلا ھن جو ڇا ڪريون؟“ ھڪ ٻئي چيو. پوءِ ھو وڏا وڏا ٽھڪ ڏيڻ لڳا ۽ ان دوران ڪنھن چيو: ”اسين کيس رڌينداسين ....“
”واھه اھو مون اڃا نه ڏٺو آھي.“ چا چيو.
پوءِ ھنن مونکي رنڌڻي ڏانھن ڌڪيو ۽ اسٽوو جي نالي تي ليٽائي ڇڏيو ۽ لو ھڪ پسيل ڪپڙو منھنجي مرين کي ويڙھي ڇڏيو، جيڪو پوءِ ھن رسيءَ سان ٻڌو ۽ سڀني گڏجي مونکي کنيو ته جيئن شيلف جي مٿان لڳل لوھه جي سيخ سان ٻَڌي مون کي ابتو ٽَنگي سگھن. ٻَڌڻ کان پوءِ فقط منھنجون آڱريون ئي زمين کي ڇُھي رھيون ھيون. ٿوري دير تائين ته ھو مونکي بُھ جي ٻوري وانگر ھڪ ٻئي ڏانھن لوڏيندا رھيا. ان دوران مون ڏٺو ته لو منھنجي اکين جي سامھون اچي ڪاغذ جي مشعل ٻاري، پوءِ ھو اٿي بيٺو ۽ اوچتو مون پنھنجي ٽَنگن ۽ مرداني عضوي تي باھه محسوس ڪئي، وارن ۾ باھه لڳي ته ھو سڙڻ لڳا، مون پاڻ کي اھڙي ته زورائتي جھٽڪي سان سڌو ڪيو جو ”لو“ سان وڃي ٽڪريس، ھن وري به مون کي ساڙيو. پوءِ منھنجي ڇاتيءَ ۽ ببن کي ساڙڻ لڳو.
پر ھاڻي منھنجو رد عمل سست ٿي چڪو ھو ۽ آفيسر به ھليا ويا، فقط لو ۽ ھڪ ٻيو ڄڻو مون وٽ بيٺا ھئا ۽ ٿوري ٿوري دير کان پوءِ مون کي مارڪُٽ ڪندا رھيا ۽ پنھنجا بوٽ منھنجي آڱرين تي رکي ڇڏيا، ڄڻ ھو مونکي پنھنجي موجودگيءَ جو احساس ڏيارڻ گھرندا ھجن.
مون اکيون کوليون ۽ انھن کي ڏسڻ جي ڪوشش ڪرڻ لڳس ته جيئن انھن جي ڌڪن جي ڪري حيران نه ٿيان ۽ مون ڪوشش ڪئي ته جيڪا مھلت ملي اٿم تنھن ۾ مرين ۾ جيڪي رسيون وڍ وجھي رھيون آھن، ان کي تصور ۾ آڻڻ بدران ٻي ڪنھن شيءِ ڏانھن ڌيان ڏيان.
**************