جنين ڪاڻ جياس
[/b]
پوڙهو نوسراد چاڙهيون لهي اکروٽ جي وڻ هيٺان ٿڪ ڀڃڻ لاءِ اچي ويٺو. هن پگهر سڪائي ڀرسان وهندڙ چشمي مان منهن کي پاڻي جا ڇنڊا ئي مس هنيا جو هن پنهنجي اڳواڻ جو آواز ٻڌو، جيڪو هن کي سڏي رهيو هو. ”اونو سراد! تنهنجو پٽ ارشڪ واپس موٽي آيو آهي.“
”ڇا چيئي!؟“ پوڙهي حيرت ۽ خوشي محسوس ڪندي چيو ۽ پوءِ چيلهه کي هٿ ڏيئي سڌو بيهڻ جي ڪوشش ڪرڻ لڳو. هو سڌو اُن طرف ڊوڙيو جتي سندس اڳواڻ بيٺو هو، جنهن فقط هڪ جملو ڳالهائي سندس سالن جي وڇوڙي کي کن پل ۾ مٽائي ڇڏيو هو. ”ڇا واقعي؟ هو ڪيڏي مهل پهتو آهي؟؟ هو ڪٿي آهي؟؟؟“ هن يڪ ساهي سڀ سوال ڪري ڇڏيا.
هو ڳوٺ ۾ اچي چڪو آهي. مون پاڻ هن کي اکين سان ڏٺو آهي. نو سردار تون ڏاڍو خوش نصيب آهين جو خدا توکي سلڇڻي ۽ سندر پٽ سان نوازيو آهي!“.
نوسراد کي لڳو ته سج اڳي کان ڏهه ڀيرا وڌيڪ چمڪي رهيو هو. هن پاڻ کي هوا جي پرن تي اُڏامندو محسوس ڪيو. هن جي دل خوشي ۾ نٿي ماپي.
نوسراد جيئن ئي ڳوٺ ڏانهن نهاريو ته خوشي مان ٻهڪي اُٿيو ۽ پوءِ هو انگورن جي وڻ ڏانهن مڙيو.
هن ارشڪ کي گذريل ڏهن سالن کان ڪو نه ڏٺو هو. هو هر سال روڊ تي آسوندي اکين سان نهاريندو هو. هن سندس وڇوڙو ڪيڏي نه وڏي گجي سان برداشت ڪيو هو ۽ هاڻ.... هنجي انتظار جا ڏينهن ختم ٿي چڪا هئا. ”ارشڪ ڏاڍي سٺي وقت تي موٽيو هو. باغ ۾ ميوو به پچي چڪو هو ۽ هو؟ هيل به هميشه جيان پيارو ۽ وڻندڙ لڳندو هوندو.“ هن من ئي من ۾ سوچيو.
نوسراد جو ڳوٺ ۾ ڪو به مائٽ باقي نه رهيو هو. هن جي زندگي ڪا سکي ڪو نه گذري رهي هئي. هن کي پنهنجو ڪو به پٽ ڪو نه هو ۽ هن جي زال کي گذاري ڪافي سال ٿي چڪا هئا. هن جا ڀاءُ ۽ ڀاڄائي جنگ سبب پيدا ٿيل ڏڪار ۾ مري کپي پويان ارشڪ کي اڪيلو ڇڏي ويا هئا.
پوڙهي نوسراد ڀرسان پيل ڪوڏر کنئي ۽ زمين کوٽڻ شروع ڪئي. ڌرتي ڀنل هئي ۽ اُن مان شراب جي بيني بيني خوشبوءِ اُٿي رهي هئي. هن مٽڪو کوٽي ٻاهر ڪڍيو جيڪو هن ڏهه سال اڳ پوريو هو ۽ هن کي اُنجي ٿڌي ڇهاءُ ڏاڍو سرور پهچايو. بيني بيني خوشبوءِ اندر ۾ اوتيندي هن مرڪي ڏنو ۽ پنهنجو پاڻ کي چوڻ لڳو: ”هاڻ ته اهو شينهن جي کير ۾ تبديل ٿي چڪو آهي“، هن کي ياد آيو ته ندي ڪناري ڇانهيون هاڻ پچي چڪيون هيون. هن واڙي مان ڇانهي پٽي ۽ اُن تان چاندي جهڙي مٽي هٽائي صدري جي پلئه سان صاف ڪري پنهنجي منهن اُن جي تعريف ڪرڻ لڳو: ”منهنجي ارشڪ کي ڇانهي تمام گهڻي وڻندي آهي“ ۽ پوءِ هن ڇانهي کي چتي هڻي اُنجي مٺي هئڻ جي پڪ ڪئي. اُن کان پوءِ هو انجير جي وڻ ڏانهن ويو ۽ سور کائي به اُنتي چڙهي انجير پٽيا ۽ مٺا انجير چونڊي ٿيلهي ۾ وڌا.
تنهن کان پوءِ نوسراد ندي جي ڪناري ڏانهن ويو جتي هن جو ننڍڙو گهيٽو پئي ڪڏيو، جنهن کي هن ههڙي موقعي لاءِ بچائي رکيو هو ۽ لاڏ ڪوڏ مان پاليو هو.
”ارشڪ گهر پهچي چڪو هوندو! آءٌ شايد هن ئي ڏينهن لاءِ زندهه هئس“، نوسراد پنهنجو پاڻ کي چيو ۽ اهو چوندي هن گهيٽي کي چميو جيڪو ٻي ٻي ڪري رهيو هو.
”مون کي هاڻ هلڻ گهرجي“، نوسراد من ئي من ۾ خوشي محسوس ڪندي پاڻ سان ڳالهائڻ لڳو: ”ارشڪ هاڻي گهر ۾ ئي هوندو.“
هن ڳوٺ کي ويجهو پوندڙ پيچرو ورتو. ڳرو ٿيلهو هن جي ڪلهن ۾ لٽڪي رهيو هو. شراب مٽڪي ۾ لڏي رهيو هو ۽ جڏهن ته ڪچڙو ۽ پيارو گهيٽو ڪيڏي مهل هن جي پويان ته ڪيڏي مهل اڳيان ڪڏندو هليو پي.
”ايترو صبح سوير ڪيڏانهن وڃي رهيو آهين؟“ رستي لنگهندڙ ماڻهن کائنس پڇيو ٿي.
”ارشڪ ڳوٺ آيل آهي“ پوڙهي فخر مان جواب ڏنو ٿي. رستي ۾ پوندڙ هر وڻ، ٻوٽي، پهاڙ ۽ چشمي هن کي ارشڪ جو ننڍپڻ ياد ڏياريو ٿي. هن کي اُهي ڏينهن ياد پيا جڏهن هو ننڍڙي ارشڪ کي ڪلهن تي ويهاري پهاڙن تي چڙهندو هو. هو هن پٿر تي گهڙي پل ساهي پٽڻ لاءِ ويهندو هو ۽ پنهنجن هٿن سان هن کي پنير جو پيالو پياريندو هو ۽ سندس نڪ مان وهندڙ سنگهه کي پنهنجي صدري جي پلئه سان اُگهندو هو. هي چشمو ارشڪ کي ڏاڍو وڻندو هو. هو ارشڪ کي آڱر کان جهلي چشمي ڪناري وٺي ويندو هو ۽ ارشڪ جو جهڪي چشمي مان پاڻي پيئڻ اڄ به هن کي چڱي پر ياد هو. پوڙهي نوسراد جي اکين آڏو چشمي جي ڀرسان اُن باغ جو نظارو گهمڻ لڳو جيڪو سدائين ميوي سان ڀريو پيو هوندو هو ۽ پت- جهڙ ۾ به سرسبز رهندو هو. اُن وقت ارشڪ لڳ ڀڳ ستن سالن جو هو ۽ شرارت مان چيري جي وڻ تي چڙهندي ڪري ٻيو هو ۽ سندس ٽنگ ڀڄي پيئي هئي ۽ هو ڪيئن نه ڊوڙندو جلدي هن کي کڻي ڊاڪٽر وٽ علاج لاءِ وٺي ويو هو.
اُن کان پوءِ هن جي ذهن تي اُهو سڀ سامان تري آيو جيڪو هن ارشڪ جي شهر ۾ پڙهائي جو انتظام ڪرڻ لاءِ وڪيو هو. ڪيڏا نه سور سهي هن ارشڪ کي يونيورسٽي مان گريجوئيشن ڪرائي هئي ۽ وڌيڪ تعليم لاءِ سندس ماسڪو جو خرچ برداشت ڪيو هو.
پوڙهو نوسراد پنهنجن ڳوٺاڻن کي اڪثر ارشڪ جي ذهانت، قابليت ۽ نوڪري جي ٺٺ بابت ٻڌائيندو هو. هو کين ارشڪ جي وڏي ڪار ۽ ڪشادي ۽ عاليشان بنگلي بابت ٻڌائيندي خوشي ۾ نه ماپندو هو.
پوڙهو نوسراد جلدي ڳوٺ پهچڻ لاءِ اُتاولو هو. شراب مٽڪي ۾ ڇلڪي رهيو هو ۽ پيارو ۽ معصوم گهيٽو سندس پيرن جا نشان وٺي هلي رهيو هو.
۽ نيٺ هن جي انتظار جي گهڙي ختم ٿي. هاڻ هو پنهنجي ڳوٺ پهچي ويو هو. گهر جي اڳيان ارشڪ جي ڪار بيٺل نه ڏسي هو ڪجهه دير لاءِ پريشان ٿي پيو ۽ حيرت مان سوچڻ لڳو: ”هو سڌو هيڏانهن ڇو ڪو نه آيو؟“ پر وري پنهنجو پاڻ من ئي من ۾ ان جو رد ڪندي چوڻ لڳو: ”آءٌ به الائجي ڇا سوچي رهيو آهيان! رستي تي هيڏا سارا پٿر آهن. جي هيڏانهن گاڏي وٺي اچي ها ته ٽائر پنچر ٿي پون ها. چڱو ٿيو جو گهر تائين ڪار ۾ نه آيو.“
هن جي ڪچي مٽي مان ٺهيل گهر ۾ پڪي سرن جو ٿلهو جبل جي لاهي تي سرڻ جي آکيري جيان لڳو ٿي. هن اڱڻ ۾ داخل ٿي مٽڪو ۽ ٿيلهو ٿلهي تي رکيو ۽ پوءِ گهيٽي جي اڳيان مٺ کن گاهه جو رکي ارشڪ جو انتظار ڪرڻ لڳو. هن کي پنهنجي پوري زندگي ۾ پهريون ڀيرو پنهنجو گهر ڊٺل، پراڻو ۽ قابل رحم لڳو.
”ٺيڪ آهي! هي ارشڪ جو به گهر آهي، هي اُهوئي گهر آهي جتي هو وڌيو ويجهيو هو. هن کي پنهنجي گهر کي ڏسي ڀلا ڇو شرم محسوس ٿيندو؟“ هو ائين خيال ڪري پنهنجو پاڻ کي مطمئن ڪرڻ لڳو ۽ اڱڻ ۾ واقع ننڍڙي باغ کي صاف ڪرڻ لڳو.
”نوسراد! ارشڪ جي موٽي اچڻ جون کيرون هنجئي.“پاڙي جي پوڙهي عورت پوڙهي نوسراد ڏانهن نهاريندي چيو.
نوسراد خوشي مان ٻهڪي اُٿيو. ”مهرباني شل تنهنجو ناٺي به جلدي پرديس مان موٽي اچي“.
”مون ارشڪ کي ڏٺو اهي“
”ڇا هو هتي آيو هو؟“
”نه. آءٌ شهر ۾ سين جي پڙي وٺڻ ويئي هئيس جو مون هن کي فارم جي آفيس جي ٻاهران بيٺل ڏٺو هو. ڪيڏو نه وڏو ٿي ويو آهي. شڪل ۾ ته شهزادن کي به ماري، آءٌ ته هن مان اکيون ئي نه پيئي ڪڍي سگهان! خدا توکي بخش ڏي!“.
”مهرباني“ پوڙهي نوسراد جذبات ۾ ٻڏل ڳري آواز ۾ چيو. هن اُتساهه ۾ اڃا به باغ کي وڌيڪ تيزي سان صاف ڪرڻ شروع ڪيو.
هن پهرين ٻهاري سان مٽي هٽائي. ”آءُ نٿو چاهيان ته منهنجي پٽ جا جوتا خراب ٿين“ ان کان پوءِ هن هٿوڙي سان اُڀن پٿرن کي ڀڃڻ شروع ڪيو جيئن سندس پٽ متان اُنهن تان آٿڙي پوي ۽ سندس جيڪٽ ڦاٽي پوي.
نوسراد دروازو کوليو. ديوار جي ڀرسان کٽ پيل هئي.”آءٌ چوندوسانس ”ارشڪ پٽ! ياد ڪر اُهي ڏينهن جڏهن تون هن کٽ تي سمهندو هوئين ۽ آءُ تنهنجي ڀرسان پٽ تي.“ هن ايئن چوندي بورچيخاني ڏانهن نظر ڦيرائي، ”هي تنهنجو پراڻو پيالو آهي جنهن ۾ تون کائيندو هوئين. ارشڪ! هي ڏس تنهنجو پراڻو چمچو آهي. ياد ڪر اُهي ڏينهن جڏهن اهو چمچو واڍي کان ٺهرائي آيو هوس ته تون ڏاڍو ڪاوڙيو هونئين ڇاڪاڻ جو ان تي چٽ چٽيل ڪو نه هئا ۽ مون کان تنهنجو رئڻهارڪو منهن ڏٺو نه ٿيو ۽ آءٌ اُنتي گل چٽرائي آيو هئس“.
ارشڪ بابت سوچيندي هو چشمي ڏانهن ويو ۽ پاڻي ڀري آيو ۽ باغ ۾ ڇٽڪارڻ لڳو. اُن کان پوءِ هن باغ مان وري ٻهارو ڪڍيو.
هڪ دفعو وري پوڙهي عورت لوڙهي مان منهن ڪڍي ڳالهايو.
”نوسراد! توکي خبر آهي ته ارشڪ چيئرمين جي گهر ويو آهي؟“
”نه هو ڪيڏي مهل ويو آهي؟“
”تنهنجي اچڻ کان ٿورو اڳ ۾“
”هن ڏٺو هوندو ته گهر ۾ ڪير به ڪونهي. انهي ڪري آرام ڪرڻ اوڏانهن ويو هوندو!“
”بيشڪ.“
نوسراد ڪاٺيون وڍي آيو ۽ بورچيخاني ۾ چلهه جي ڀرسان رکيون. اُن کان پوءِ هن ڇري کنئي ۽ گهيٽي ڏانهن وڌيو. پر آخري پل ۾ هن ارادو بدلائي ڇڏيو، ”جيسين ارشڪ اچي تيسين انتظار ڪرڻ گهرجي.“ هن من ئي من ۾ فيصلو ڪري ورتو ۽ سامهون چيئرمين جي ٻه ماڙ خوبصورت بنگلي ڏانهن نهارڻ لڳو.
”هو ايڏي دير ڇو ترسي پيو هو؟ جلد ئي اوندهه ڇائنجي ويندي، مڪئي پنهنجو ذائقو ڇڏي ويندي. انجير مزو ڇڏي ويندا.“
هن فروٽ جو ٿيلهو کنيو ۽ دري تي رکي ڇڏيو. اُن کان پوءِ هو پاڙيسرڻ کان ٽيبل پوش اُڌارو وٺي آيو. صوفه کي صاف ڪري مٿس ٽيڪ لاءِ گاديون رکيون.
”هاڻ سڀ ڪم تيار هو. ڪهڙو سبب ٿي سگهيو ٿي جو اڃا ارشڪ گهر ڪو نه موٽيو آهي؟ هن کي چيئرمين جي گهر ۾ ايڏي دير ڇو لڳي آهي؟؟“ نوسراد حيرت ۽ عذاب محسوس ڪري رهيو هو. اوسيئڙي جي عذاب کي ماٺو ڪرڻ لاءِ هن هٿن جون تريون مهٽڻ شروع ڪيون. هن رکي رکي پاڻ کي اهو سوچي تسلي ڏني ٿي ته، ”ارشڪ وڏو صاحب ٿي ويو آهي. شايد هو چيئرمين کان ڳوٺ جي مسئلن بابت پڇندو هوندو! ۽ آخر تڪڙ به ڪهڙي آهي؟ هو مون سان ته ڳچ ڏينهن گڏ رهندو. آءٌ هن کي پنهنجي نظرن کان پري رکي نٿو سگهان، آءٌ هن کي ٻڌائيندس.“
سج لهي رهيو هو. پر ارشڪ اڃا تائين گهر واپس ڪو نه آيو هو. پوڙهي نوسراد جي بيچيني وڌي ويئي هئي ۽ هڪڙي پل ته هن کيس ڏسڻ لاءِ چيئرمين جي گهر وڃڻ جو فيصلو ڪري ورتو. پر پوءِ هن جلد ئي پنهنجو خيال بدلائي ڇڏيو. هو باغ ۾ ويو ۽ پنهنجي پاڙيسرڻ جي ڏوهٽي کي سڏ ڪيائين.
”جلدي ڊوڙي وڃ ۽ ڏسي اچ ته ارشڪ ڇا پيو ڪري؟“ پوڙهي نوسراد اُتاولو ٿيندي چيو ”ارشڪ کي منهنجي گهر تي موجودگي جو به ٻڌاءِ“. ٻارڙو ڊوڙي ويو ۽ جلدي موٽي آيو.
”تون ارشڪ کي ڏسي آئين؟“
”ها“
”هو ڇا پيو ڪري؟“
”شراب پيو پيئي“
”هن ڇا چيو؟“
هن چيو ”ٺيڪ آهي“
”ٺيڪ آهي“ نوسراد ٻارڙي واتان ارشڪ جا چيل لفظ پنهنجو پاڻ دهرائيندي چيو ”ان جو مطلب ته هو جلد ئي گهر موٽي ايندو تنهن ڪري هاڻ مون کي ٽانڊو ٻاري تياري وٺڻ گهرجي“.
هن جلدي اُٿي باهه ٻاري، اُن کان پوءِ هن ڪباب جون شيخون صاف ڪرڻ شروع ڪيون. هن بتي تان مٽي لاهي اُن کي ٻاريو ۽ هن جو انتظار ڪرڻ لڳو.
وقت گذرڻ لڳو، ڳوٺ ۾ بتيون ٻرڻ لڳيون ۽ ڳوٺ جا سڀئي گهر روشني جي ٽٻڪن ۾ منتقل ٿي سوڙها ۽ ويجها ٿيڻ لڳا. گهٽين جو گوڙ ۽ شور ننڊ سمهڻ لڳو. فقط گهٽي ۾ رکي رکي ڪتن جي ڀونڪڻ جو آواز ٻڌڻ ۾ آيو ٿي.
ارشڪ اڃا تائين واپس ڪو نه موٽيو هو. باهه اُجهامي چڪي هئي. چلهه ۾ هاڻ باقي وڃي رک بچي هئي. گهيٽو گاهه تي ليٽيو اوڳاري رهيو هو. نوسراد اوندهه ۾ پنهنجا ڪن کپائي هنجو اوسيئڙو ڪري رهيو هو. هنجيون اکيون کليل هيون ۽ هاڻ اُنهن مان لڙڪ لڙي رهيا هئا. هن کي پنهنجو مٿو ڳرو محسوس ٿي رهيو هو. هو اُٿيو پر هن جي پيرن هلڻ کان نابري واري. ”آءٌ ڇاجي لاءِ هن وٽ منٿائو ٿي وڃان؟ آءٌ هن کان وڏو آهيان.“ ۽ پوءِ پنهنجو پاڻ کي اهو چوندي تسلي ڏنائين ته ”ٺيڪ آهي هو وڏو آفيسر بڻجي چڪو آهي. ٿي سگهي ٿو ته هن کي چيئرمين سان ڪنهن اهم مسئلي تي ڳالهه ٻولهه سبب دير ٿيندي هجي. هو صبح تائين پڪ موٽي ايندو.“
هو اڃا به انتظار ڪري رهيو هو. هن جو اوسيئڙو اڃا ختم نه ٿيو هو. خزان جي رات پنهنجي پڄاڻي تي پهچي رهي هئي. پوڙهي جون اکيون هاڻي اُجهامڻ لڳيون هيون. آهستي آهستي هن تي ننڍ غالب ٿيڻ لڳي ۽ اوسيئڙو ڪندي نه ڄاڻ ڪيڏي مهل هن کي ننڍ وٺي ويئي.
هن کي اها ڪل ئي نه پيئي ته ڪيڏي مهل ٽيبل مٿي کيس ننڍ وٺي ويئي هئي. هو پاڙيسري عورت جي آواز تي جاڳي پيو جيڪا کيس باغ مان آواز ڏيئي رهي هئي. هو اکيون مهٽي اُٿيو ۽ هن کي اهو ڏسي حيرت ٿي ته سج مٿي چڙهي آيو هو ۽ ڪرڻا دري مان اندر ليئو پائي رهيا هئا.
”نوسراد! اڙي او نو سراد! پاڙيسري عورت هن ڏي نهاريندي سڏ ڪيو.”تون اڃا ستو پيو آهين؟“
”ڇو خير ته آهي؟ ڇا ارشڪ آيو هو ڇا!؟“
”نه.“ هن پنهنجو ڪنڌ ناڪار ۾ لوڏيندي چيو ”روڊ ڏي ڏس. هو ڏس تنهنجو ارشڪ واپس وڃي رهيو آهي“.
نوسراد کي لڳو ته ڄڻ ڪا ڇپ مٿس ڪري پيئي هجي. هو بدحواسي مان ڊوڙندو ڇت مٿي چڙهي ويو. ارشڪ جي ڪار تيزي سان روڊ تي ڊوڙي رهي هئي ۽ سج جي روشني ۾ چمڪي، جلد ئي ننڍڙي ٿيندي اکين کان اوجهل ٿي ويئي.
هاڻ هو ٿڙندو ٿاٻڙندو باغ ڏي وڃي رهيو هو ۽ بنهه جهور پوڙهي جيان ڏيکائي ڏيئي رهيو هو. هنجيون اکيون زمين ۾ کتل هيون ۽ هن کان اڳ ڪڏهن به ائين نه جهڪيون هيون. هن کي پٺي ۾ اڳ ڪڏهن به ايڏو ڪٻ محسوس نه ٿيو هو. گهيٽو ڪيڏي مهل هن جي اڳيان ته وري ڪيڏي مهل پويان ٺينگ ٺپا ڏيندو هلي رهيو هو.
***