اباڻا ڪک
[/b]
کيت سمر سيٽ شائر جبلن جي وچ ۾ واقع هو. هڪ پراڻي طرز جو پٿريلو گهر، واڙي، گودام ۽ ٻين گهرن جي وچ ۾ گهيريل هو. دروازي مٿان وڏن اکرن ۾ اُن جي تعمير ٿيڻ جو سال 1673ع لکيل هو. خاڪي رنگ جو هي گهر جنهن موسمن جا ڪئين لاها ۽ چاڙها ڏٺا هئا، زمين جي اُن حصي جيان ڏيکائي ڏنو ٿي، جنهن جي مٿان درختن جو سايو پوندو هجي. روڊ کان خوبصورت باغ تائين ايلم وڻن جي ڊگهي قطار هئي. جن نياز مندي مان سلام ڪري پراڻي گهر جو فخر مان ڳاٽ اوچو ڪيو ٿي. هتي جيڪي ماڻهو رهندا هئا اُهي ان گهر جيان سگهارا، مضبوط ۽ بلند مرتبو رکندا هئا. اُنهن سڀني لاءِ قابلِ فخر اها ڳالهه هئي ته جڏهن کان اهو گهر ٺهيو هو ته هو پيءُ کان وٺي پٽ ۽ اُن جي پوين نسلن تائين هن ئي گهر ۾ ڄاوا هئا ۽ هتي ئي دفن ٿيا هئا. گذريل ٽن سئو سالن کان اُهي آسپاس جي زمين سنڀالي رهيا هئا. جارج ميڊوز هاڻ پنجاهه سالن جو ٿي چڪو هو ۽ هن جي زال کائنس عمر ۾ هڪ يا ٻه سال ننڍي هئي. هو ڦوهه جواني کان وٺي پنهنجن پيرن تي بيٺل ۽ سوسائٽي ۾ اعليٰ حيثيت جا مالڪ هئا. اُنهن کي پنج خوبصورت ۽ سگهارا ٻار هئا، جن ۾ ٻه پٽ ۽ ٽي نياڻيون هيون. اُنهن کي نئين سري سان زندگي جي شروعات ڪرڻ ۽ ڪجهه ٻيو بنجڻ جو شوق نه هو، ڇاڪاڻ جو اُهي پنهنجي ڪرت ۽ حيثيت مان نه فقط مطمئن هئا پر اُن تي هنن کي فخر به هو. مون اهڙو يڪمشت ۽ قرب محبت سان ڀريل گهر ڪڏهن به نه ڏٺو هو. اُهي محنتي، طبيعتن خوش مزاج ۽ ڏاڍا مهربان هئا. اُنهن جي زندگي وڏيرن جيان گذرندي هئي، يا ائين کڻي چئجي ته اُنهن جي گذرندڙ زندگي هڪ مڪمل زندگي هئي، جنهن اُن کي ايڏي ڪامل سونهن بخشي ڇڏي هئي، جيڪا بيٿوون جي موسيقي يا ٽٽيان جي مصوري ۾ آهي. اُهي هن زندگي مان ڏاڍا خوش هئا ۽ اُهي خوش گذارڻ جي اهل به هئا. گهر جو مالڪ جارج ميڊوز ڪو نه هو ۽ نه ئي هن جي فيملي اُن جي دعويٰ ڪندي هئي. پر گهر جي مالڪڻ هن جي ماءُ هئي جيڪا عمر ۾ کائنس ٻيڻي هئي. هوءِ ستر سالن جي ڊگهي قد جي معزز عورت هئي ۽ هن جا وار ڀورا ٿي چڪا هئا. جيتوڻيڪ هن جي چهري ۾ ڪافي گهنج پئجي ويا هئا پر ان جي باوجود به اکين ۾ چمڪ ۽ ذهانت اڃان به قائم هئي. هن جا لفظ گهر ۽ کيت تي قانون جي حيثيت رکندا هئا. هوءِ طبيعتن خوش مزاج ۽ چرچائي هئي. جيتوڻيڪ هن جا اصول تمام سخت هئا پر هن جي لفظن ۾ الاهي نرمي هوندي هئي. ماڻهو هن جي ڀوڳن ۽ چرچن تي کلي ڏيندا هئا ۽ اڪثر هنڌن تي دهرائي مزو وٺندا هئا. هوءِ سٺي واپاري مزاج جي عورت هئي. هوءِ صبح جو سويل اُٿندي هئي ۽ پنهنجي ڪاروباري ذميوارين کي لڳي ويندي هئي. هوءِ هڪ مثالي عورت هئي. هن جي طبيعت ۾ حد کان زياده مزاح ۽ ٺٺولي شامل هئي.
هڪ ڏينهن مسز جارج مون کي پنهنجي گهر ڏانهن ايندي رستي تي روڪيو. هوءِ بڙبڙ ڪري رهي هئي (هن جي سس فقط مسز ميڊوز جي نالي سان سڃاتي ويندي هئي. جارج جي زال مسز جارج جي نالي سان سڃاتي ويندي هئي).
”تنهنجي خيال ۾ هتي ڪير اچي رهيو آهي؟“ هن مون کان پڇيو.
”چاچا جارج ميڊوز، توکي خبر آهي، جيڪو چين ۾ هو.“
”مون ڇو سمجهي ورتو هو ته هو مري چڪو هو.“
”اسان سڀني سمجهيو ٿي ته هو مري چڪو هو.“
مون چاچا جارج ميڊوز جو ذڪر ڪافي ڀيرا ٻڌو هو ۽ اُن مان مون کي هميشه ايترو مزو ايندو هو جيترو پراڻي راڳ مان، هن حقيقي زندگي کي حيرت سان ڇهيو ٿي. چاچا جارج ميڊوز ۽ هن جو ننڍو ڀاءُ ٽام، ٻيئي مسز ميڊوز جي عشق ۾ تڏهن مبتلا ٿي پيا جڏهن هوءِ اڄ کان چاليهه سال اڳ سرسبز ۽ شاداب وڻن جيان ڦوهه جواني ۾ هئي. ۽ جڏهن هن ٽام سان شادي ڪري ورتي ته جارج سمنڊ جي سفر ڏي روانو ٿي ويو.
هنن اڪثر ماڻهن واتان ٻڌو هو ته هو چين جي سامونڊي ڪناري تي رهي ٿو. گذريل ويهن سالن کان هو لڳاتار هنن کي سوکڙيون موڪليندو رهندو هو ۽ اُن کان پوءِ هن جو ڪو به پتو نه پيو ته هو ڪيڏانهن هليو ويو هو. جڏهن ٽام ميڊوز مري ويو ته هن جي بيواهه هن کي خط لکي آگاهه ڪرڻ چاهيو پر هن کي ڪو به جواب موصول نه ٿيو ۽ نيٺ هو ان نتيجي تي پهتا ته هو پڪ سان مري چڪو هو. پر گذريل ٽن يا چئن ڏينهن کان پورٽس مائوٿ جي خلاصي جي گهرواري کان هڪ خط پهتو. جنهن ۾ ڄاڻايل هو ته جارج ميڊوز گذريل ڏهن سالن کان سنڌن جي سور سبب بيوس ۽ لاچار ٿي چڪو هو ۽ هاڻ هو محسوس ڪري رهيو هو ته هو گهڻو وقت زندهه رهي نه سگهندو ۽ انهي ڪري هن چاهيو ٿي ته هو هڪ ڀيرو اُن گهر کي ڏسي جنهن ۾ هو ڄائو هو. هن جو وڏو ڀائيٽو البرٽ ميڊوز پورٽس مائوٿ هن کي وٺي اچڻ لاءِ ويل هو ۽ ٻنپهرن جو گهر پهچڻو هو.
”ڪيترو نه عجيب ٿو لڳي.“ مسز جارج چيو، ”هو گذريل پنجاهه کان زياده سالن تائين هتي نه رهيو آهي. ايتريقدر جو هن ڪڏهن منهنجي جارج کي به نه ڏٺو آهي جيڪو ايندڙ سالگرهه تي ايڪونجاهه سالن جو ٿي ويندو.
”۽ مسز ميڊوز هن بابت ڇا ٿي سوچي؟“ مون پڇيو
”ها، توکي ته خبر آهي ته هوءِ ڇا آهي؟ هوءِ هتي ويهي ٿي۽ پنهنجي منهن مسڪرائيندي رهي ٿي. هوءِ ٻڌائي ٿي ته ”جڏهن هو هتان روانو ٿيو هو ته ڏاڍو خوبصورت ڏسڻ ۾ ايندو هو. پر هو ايترو مستقل مزاج نه هو جيترو هن جو ڀاءُ هو“ اهو ئي سبب هو جو هن منهنجي جارج جي پيءُ کي چونڊيو ”۽ هاڻ شايد هو سنجيده ٿي چڪو آهي هن چيو ٿي.“
مسز جارج مون کي هن جي سنڀال ۽ خيال رکڻ جي پارت ڪئي. هڪ ڳوٺاڻي سادي عورت جيڪا لنڊن جي ويجهو واقع ڳوٺ کان ڪڏهن به ٻاهر نه وئي هئي. هن سوچيو ڇاڪاڻ ته هو ٻيئي چين ۾ رهيا هئا، تنهن ڪري لازمي طور اسان ۾ ڪي هڪ جهڙيون ڳالهيون هونديون. بيشڪ مون تسليم ڪيو. جڏهن آءٌ پهتس ته سڀ گهر جا ڀاتي گڏ ٿي چڪا هئا. اُهي پراڻي شاهي بورچيخاني جي پٿريلي فرش تي ويٺا هئا. مسز ميڊوز معمول جيان باهه جي ڀرسان ڪرسي تي ويٺي هئي ۽ ڏاڍي حشاش بشاش نظر اچي رهي هئي ۽ مون کي اهو ڏسي ڏاڍي خوشي محسوس ٿي. هن خوبصورت ريشمي لباس پاتو هو. هن جو پٽ ۽ زال پنهنجن ٻارن سان ميز تي گڏ ويٺل هئا. باهه جي ٻئي پاسي ڪرسي تي هڪ پوڙهو ماڻهو ويٺو هو. هو تمام اڀرو نظر آيو ٿي ۽ هن جي چمڙي ائين لڙي آئي هئي ڄڻ هن جو ڪو پراڻو سوٽ جيڪو هن جي ماپ کان وڏو هجي. هن جي چهري ۾ گهنج پئجي چڪا هئا ۽ هن جا سڀ ڏند ڀڄي چڪا هئا.
مون هن سال هٿ ملايو.
”ٺيڪ آهين مسٽر ميڊوز، مون کي اهو ڏسي ڏاڍي خوشي ٿي ته توهان هتي آساني سان پهچي ويا“.
”ڪيپٽن!“ هن درستي ڪندي چيو.
”هو هتي پاڻ هلي پهتو آهي“. هن جي وڏي ڀائٽي البرٽ مون کي ٻڌايو، ”جڏهن هو دروازي جي ويجهو پهتو ته هن مون کي اهو چئي ڪار روڪڻ جو چيو ته ”هو پنڌ هلڻ چاهي ٿو“.
”۽ ڌيان سان ٻڌ. آءٌ گذريل ٻن سالن کان بستري تي پيو هوس. انهن مون کي هيٺ لاٿو ۽ ڪار ۾ وڌو. مون سوچيو ته هاڻ آءٌ وري ڪڏهن به هلي نه سگهندس. پر مون جڏهن هتي ايلم جا وڻ ڏٺا ته مون ۾ بابا جي انهن پوکيل وڻن اُتساهه جاڳايو ۽ مون محسوس ڪيو ته آءٌ هلي سگهان ٿو. آءٌ هتان ٻاونجاهه سال اڳي پنڌ هلي ويو هوس ۽ هاڻ ايڏي عرصي کان پوءِ واپس پيدل هلي آيو آهيان.“
”اناڙي! آءٌ ان کي احمقانه حرڪت سمجهان ٿي.“ مسز ميڊوز چيو.
”ائين ڪندي مون کي سٺو لڳو. مون پاڻ کي گذريل ڏهن سالن جي ڀيٽ ۾ هاڻي وڌيڪ بهتر، مضبوط ۽ سنجيده محسوس ڪيو. ايملي آءٌ اڃان به توکي ڏسڻ جي خواهش رکان ٿو.“
جيتريقدر مون کي خبر هئي ته مسز ميڊوز کي ڪو به سندس اصلي نالي سان ڪو نه سڏيندو هو. انهي ڪري مون کي برو لڳو ۽ ڏک به ٿيو. ۽ پوءِ مون کي ائين لڳو ته ڄن پوڙهو ماڻهو هن سان ضرورت کان زياده حد تائين فري هو. هن ڏانهس حرفتي مرڪ اکين ۾ سمائي نهاريو. هن سان ڳالهائيندي کلڻ مهل ڏند نه هئڻ سبب هن جي وات مان هوا نڪري ٿي ويئي. هو ٻئي عجيب ڏيکائي، ڏيئي رهيا هئا ۽ ٻنهي جون حرڪتون عجيب لڳيون ٿي. اهي ٻئي جن اڌ صدي کان زياده عرصي تائين هڪ ٻئي کي نه ڏٺو هو، هن وقت ڇا سوچيندا هوندا. هو هن کي گهڻو اڳ پيار ڪندو هو ۽ هوءِ به هن کي ساڳين جذبن سان ڀانئيندي هئي. اهو سوچيندي ته هو جڏهن اهو دور ياد ڪندا هوندا ته هو هڪ ٻئي لاءِ ڪهڙا جذبا رکندا هئا، ۽ هڪ ٻئي سان ڪهڙو حال ونڊيندا هئا، مون کي ڏاڍي حيرت ٿي، ۽ هاڻ هن کي به ڪيڏو نه عجيب لڳندو هوندو ته هو ڪافي وقت اڳي اُن پوڙهي عورت ۽ ٻين گهرڀاتين لاءِ گهر ٻار ڇڏي جلاوطنيءَ واري زندگي گذاري هئي.
”ڪيپٽن ميڊوز! ڇا توهان شادي ڪئي يا نه؟“ مون پڇيو.
”نه مون ناهي ڪئي.“ هن ڏڪندڙ آواز ۾ مرڪندي چيو.”آءٌ اُن لاءِ ڪافي حد تائين عورتن کي ذميوار سمجهان ٿو.“
”تون اهو ئي چوڻ چاهين ٿو.“ مسز ميڊوز تيز ڳالهائيندي چيو ”جيڪڏهن حقيقت جي خبر هجي ها ته مون کي اهو ڄاڻي حيرت نه ٿئي ها ته تن ڏينهن ۾ تنهنجو اڌ ڊزن کن ڪارين زالن سان تعلق هو.“
”ايملي!“ چين ۾ اهي ڪاريون نه آهن. تون چڱي ريت ڄاڻين ٿي. اُهي پيليون هيون.
”شايد ان ڪري تون خود به پيلو ٿي ويو آهين. جڏهن مون توکي ڏٺو ته مون پنهنجو پاڻ کي چيو ته هن کي سائي ڪيئن ٿي آهي“.
“آءٌ چوان ٿو ته مون ڪڏهن به شادي ڪو نه ڪئي. پر تون ايملي! مون وٽ ڪير به ڪونهي.“
هن اهو سڀ ڪجهه غصي يا جوش مان ڪو نه چيو، پر اهڙي حقيقت بيان ڪئي جيڪا هڪ ماڻهو واقعي بيان ڪري سگهيو ٿي. ”مون توکي چيو ته آءٌ ويهه ميل پنڌ ڪري سگهان ٿو ۽ اُهو مون ڪيو.“ هن جي ڳالهائڻ ۾ خود تسڪيني ۽ اعتماد سمايل هو.
”ٺيڪ آهي جيڪڏهن تون چوين ٿو ته توکي اُن جو افسوس ضرور ٿيو هوندو.“ هن وراڻيو.
مون پوڙهي ماڻهو سان چين بابت ٿورو ڳالهايو.
”چين ۾ اهڙو ڪو به بندرگاهه ڪونهي جنهن جي باري ۾ آءٌ بهتر نه ڄاڻندو هجان جهڙو تون پنهنجي ڪوٽ جي کيسي متعلق ڄاڻندو هوندين. جتي به بحري جهاز وڃي سگهي ٿو آءٌ ويو آهيان. جيڪڏهن آءٌ توکي هتي ڇهن مهينن لاءِ ويهاري ويهان ته به آءٌ توکي هڪڙي ڏينهن ۾ ڏٺل اڌ شين بابت به تفصيلي ٻڌائي نه سگهندس.“
”جارج! ٺيڪ آهي هڪڙو ڪم تون ڪو نه ڪري سگهيو آهين جيئن مون کي نظر اچي ٿو“ مسز ميڊوز چيو. هن جي اکين ۾ ٺٺولي نمايان هئي پر اُن ۾ نامهربان مرڪ ڪو نه هئي. ”۽ تنهنجي اها ئي قسمت ٺاهڻ جي عمر هئي.“
”آءٌ اُنهن مان ناهيان جن پئسا بچايا، پئسو ڪمايو ۽ خرچ ڪيو. اهو منهنجي زندگي جو مول مقصد هو. پر هڪ ڳالهه جيڪا آءٌ پنهنجي لاءِ چوان ٿو ته جيڪڏهن مون کي زندگي ۾ وري وڃڻ جو موقعو مليو ته آءٌ ان کي ڪو نه وڃائيندس ۽ اُهو ڊگهي عرصي لاءِ نه هوندو جيئن آءٌ چوان ٿو.“
”نه بيشڪ“ مون چيو.
مون هن ڏي عزت ۽ ساراهه ڀري نظرن سان نهاريو. هو بنا ڏندن، جي ڪمزور پوڙهو هو. پر هن ڪامياب زندگي ماڻي هئي ۽ اُن مان مزو ورتو هو. جڏهن مون کائنس موڪلايو ته هن چيو ته ”هو سڀاڻي ساڻس ضرور ملڻ اچي. جيڪڏهن آءٌ چين ۾ دلچسپي رکان ٿو ته هو کيس اُهي سڀ قصا ٻڌائيندو جيڪي هو ٻڌڻ چاهي ٿو.“
ٻي ڏينهن مون سوچيو ته آءٌ وڃان ۽ پڇان ته ڇا پوڙهو ماڻهو مون سان ملڻ پسند ڪري ٿو. آءٌ ايلم درختن جي وچان رستي تان هلندو جڏهن باغ ۾ پهتس ته مون مسز ميڊوز کي گل چونڊيندي ڏٺو. مون هن کي صبح جو سلام ڪيو ۽ هن اُن جي سلام واري وراڻي ڏني. هن جو سڄو هٿ سفيد گلن سان ڀريل هو. مون گهر ڏي نظر ڪئي ۽ ڏٺم ته پردا هٽيل هئا. مون کي اهو ڏسي حيرت ٿي ته مسز ميڊوز کي اُس وڻن لڳي هئي.
”ڪافي وقت اوندهه ۾ گهارڻ لاءِ ملندو جڏهن تون دفن ڪيو ويندين“ هوءِ سدائين چوندي هئي.
”ڪئپٽن ميڊوز ڪيئن آهي“ مون هن کان پڇيو.
”هو عجيب و غريب ماڻهو هو.“ هن جواب ڏنو، ”جڏهن لزي هن وٽ صبح جي چانهه کڻي ويئي ته هن ڏٺو ته هو مري چڪو هو.“
”هو مري ويو؟“
”ها. هو ستو ۽ وري ڪو نه اُٿيو. آءٌ هي گل هن جي ڪمري ۾ رکڻ لاءِ پٽي رهي آهيان. ٺيڪ آهي مون کي خوشي آهي ته هن پنهنجي پراڻي اصلي گهر ۾ وفات ڪئي. هن سندن لاءِ گهڻو ڪجهه ڪري ڏيکاريو.
اُنهن کي کيس بستري تي ليٽائڻ لاءِ تمام گهڻي تڪليف ڪرڻي پئي. هن اُنهن سان سڀني واقعن بابت ڳالهايو، جيڪي هن جي ڊگهي زندگي ۾ ٿي چڪا هئا. هو واپس پراڻي گهر ۾ موٽڻ تي ڏاڍو خوش هو. هن کي اُن تي فخر هو ته هو بنا ڪنهن سهاري جي واپس پيدل هلي آيو هو ۽ هن ٻٽاڪ ٿي هنئي ته هو وڌيڪ ويهن سالن تائين جيئندو. پر قسمت مهربان ٿي چڪي هئي ۽ موت صحيح جڳهه تي فل اسٽاپ لڳائي ڇڏيو هو.
مسز ميڊوز کي سفيد گلن جي خوشبوءِ محسوس ٿي رهي هئي جيڪي هن جي هٿن ۾ رکيل هئا.
”ها مون کي خوشي ٿي محسوس ٿئي ته هو واپس وٽي آيو.“ هن ڳالهايو، ”ٽام ميڊوز سان شادي ڪرڻ کان پوءِ جارج ويو هليو، حقيقت اها آهي ته مون کي ڪڏهن به يقين نه آيو ته ڪو مون صحيح ماڻهو سان شادي ڪئي هئي.“
***