غلامي هڪ گار آهي
جئين انهن تي قرض ۽ فرض هجي. ڪڏهن نياڻي جو قرض تـه ڪڏهن ميرن ۽ پيرن جو فرض جيڪو اهي هر پنجن سالن ۾ پورو ڪندا اهن ۽ انهن خانداني ووٽرن کي ڪجهه بـه ناهي ملندو جي ڪجهه ملندو به آهي نـه تـه پير سائين جي اها تعزيت جيڪا اليڪشن جي موسم ۾ پير سائين جي ڪنهن پراڻي مرحوم لاء جنهن جا هڏا بـه ڳري ويا هجن. سائين جي تعزيت سان شايد مرحوم بـه ڇرڪندو هوندو تـه اچانڪ ڪنهن کي ياد آهيو آهيان آء بـه انهن بي ضمير ماڻهن منجهان هڪ هيس پوء جڏهن مون دنيا جي هستين ڊاڪٽر چي گويرا، نيلسن منڊيلا. ڪال مارڪس ۽ فيڊرل ڪاسترو جي لکيل ڪتابن جو مطالعو ڪيو تـه مون کي احساس ٿيو تـه اسين ڪنهن اڻ کٽ ۽ تيز انڌيري رات ۾ ۾ بٽڪيل ڪنهن بي منزلي مسافر جيان آهيون ۽ ان انڌيري رات کي روشني ڏيندڙ سج هميشـه لاء لهي ويو هجي ۽ ان انڌيري رات کي روشني ۾ چمڪندڙ چنڊ پاڻ ڪارو پئجي ويو هجي ائين ئي اسان جو هي سياسي نظام ان انڌيري رات جيان آهي ۽ اسان جا حڪمران لٿل سج ۽ ڪاري چنڊ جيان اهن ۽ بي ضمير عوام يعني خانداني ووٽر ان انڌيري مان ڄڻ تـه پان ئي نڪرڻ نٿا چاهن يا انهن کي چيو ويو هجي تـه انڌاه اوهانجي قسمت ۾ آهي.
پر اهڙين انڌيرن ۾ وري تعليم هڪ نئو سج ٿي اڀري ٿو ۽ انقلاب جي سوچ جي خوشبوه ڀرپا ڪري ٿو، ائين ئي منهجي پڙهيل ڪتابن منهجي اندر جي انسان کي جڳايو جنهن کي ضمير چئجي ٿو ۽ اهو ضمير مونکي للڪاري ٿو، هڪ گار ڏي ٿو، غلامي جو گار جيڪو ڪنهن غيرتمند لاء موت کان گهٽ ناهي برحال افسوس انهي ڳالهه جو آهي تـه هڪ ماڻهو جيڪو پنجن سالن کانپوء ڪنهن مسافر جيان اچي وڏي شان ۽ شوڪت سان اعلي قسم جو دعوتون کائي هزم ڪري ڏڪارون ڏئي ۽ آرام سان بي ضمير عوام کي بيوقوف بڻايو وڃن اهو بـه وري تاڙين جي گونج ۾ پر جي ڏسجي تـه ان عوام جي ذهنن منجهه هڪ خوف وڌو ويو آهي ۽ اهو خوف جهالت جو خوف آهي جنهن کي بي ضمير ماڻهو سائين جي ڪرامت سمجهن ٿا ۽ قيامت ڪاري ڪرڻ کان ڊڄن ٿا ۽ سمجهن ٿا تـه پيرن ۽ ميرن کانسواء انهن جو هلڻ مشڪل آهي پر اسان کان وڌ تـه اهي انگريز بي پيرا وڌيڪ ترقي يافتـه ۽ تعليم يافتـه آهن.
برحال بي ضمير عوام کي گهرجي تـه پنهجي سوچ م تبديلي آڻي ۽ پاروتي واري خوف مان نڪري ۽ ايندڙ اليڪشن ۾ باضمير ٿي ووٽ ڏئي ۽ انهن غلامي جي زنجيرن منجهان نڪري جنهن ۾ هن جا ڪئي نسل جڪڙيل رهيا. جيڪڏهن هاڻي نـه تـه ڪڏهن بـه نـه پوء ائين ئي نسلون لوڙيدئون خدارا پنهجي ايندڙ نسلن کي با ضمير بڻايو ۽ انهن تي غلامي جو دٻاء نـه رکو جئين اهي سندن پٽن مٿان رکيل اوهان جا ئي نالا يعني اوهان کي هڪ آزاد ۽ باضمير بڻائي شخصيت بڻائي سگهن.