3. هڪڙي ئي ڌڪ ۾
“ڪهڙيون ٿو خبرون پڇين يارَ سيٺ عوثو. رڳو سِرَ بتا آهن، باقي ائين سمجهه ته زندگيءَ جا سڄا سارا ويهه سال جهڙا ڪَرَ اجايا ويا هليا.”
“اي پر، اِهو به شڪر ڪر ڙي سيٺ الانا، جو سِرَ ته بتا. ساهه آهي ته ماهه وري به ٿي پوندو. توکي پنهنجي ملڪيت وڃڻ جو ارمان آهي، پر ماڻهن ويچارن جا پَسُون ٻارَ ڪکن پنن وانگر لُڙهي ويا. انهن کان ته خبرون پڇ ته انهن جي دلين ۾ ڪهڙيون آوِيُون پيون دُکن.” سيٺ عوثوءَ ورندي ڏني.
“ها، ائين ته برابر آهي. ماڻهن ويچارن سان ٻوڏ هاڃا هڻي ڇڏيا آهن. پر گهٽ اسان سان به ڪانه ڪئي اٿس. اِهو به شڪر ٿيو جو پنهنجي گاڏي هَڪِي موجود هُئي. جيئن ئي روزي رکڻ لاءِ اٿياسين ته اطلاع مليو ته ڪوٽَ کي (ڪوٽ عالمو) سامهون ٻنڌ ڀڄي پيئي آهي. پوءِ ڇا جا روزا، ڇا جا اَسُرَ! رڳو ڀڄي وڃي گاڏيءَ ۾ چڙهياسين. بس جي رڳو اڌ ڪلاڪ دير ٿي وڃي ها ته پاڻي مٿان وري وڃي ها. ڏٺو ته اٿئي ته ڪوٽَ ۽ ٻنڌ جي وچ ۾ پنڌ گهڻو آهي.” سيٺ الانو ٻوڏ کان پوءِ جڏهن دڙي جي سارين جي ڪارخانيدار سيٺ عوثوءَ جي ڪارخاني تي آيو هو، تڏهن سيٺ عوثوءَ کانئس حال احوال پڇڻ لڳو.
“پر پوءِ به ڪيش ۽ سون ته پاڻ سان کڻي ويو هوندين. کڻي ساريون لُڙهي ويون ۽ ڪارخاني کي نقصان پهتو هوندو.” سيٺ عوثوءَ رازداريءَ سان سندس وات سيٺ الاني جي ويجهو ڪندي پڇيو.
“هاڻ توکي ڇا ٻڌايان. تون اعتبار ڪونه ڪندين سيٺ عوثو، پر سچ هيءُ آهي ته سموري ڪيش، سمورو سون ڏيئي ۽ بئنڪ مان لون (قرض) کڻي مون ڏهه هزار مڻ ساريون ۽ هڪ هزار مڻ ڪڻڪ اِسٽاڪ (ذخيرو) ڪئي هئي. مون سارين ۽ ڪڻڪ جو سودو به ڪري ڇڏيو هو. ٻئي ڏينهن تي ٽرڪون ڀرجڻيون هيون. اگهه جي ته خبر اٿئي. نوَ سئو روپيا مڻ ساريون ۽هڪ هزار روپيه مڻ ڪڻڪ جو سودو ٿيل هو ۽ منهنجي سموري پُونجي هئي ئي اِها. پر نه بچيو ڪو داڻو اُن مان. هاڻي انهن ڀِيڻين تي رڳو واريءَ جا ڍِڳَ لڳا پيا آهن. باقي ڪڻڪ ۽ ساريون سڀ پاڻي لوڙهي ويو. هاڻ آئون آهيان سو، ٻاهر پيو ڦِران. ڪارخاني ۾، گهرن ۾ ۽ گهٽين ۾ واريءَ جا ڍير لڳا پيا آهن. جي اوڏانهن ٿو وڃان ته اچيو باهيون کڻن. سو اونڌو مُنهن ڪريو هِتي ادا جي گهر ۾ پيو آهيان. ٻيو ڀلا ڪريان به ڇا؟” سيٺ الاني پاڻ متعلق مختصر نموني ۾ سموري حقيقت پيش ڪئي.
“بس ادا، تون دل نه لاهي. الله مالڪ آهي. قدرت کي ڪير ڇا ٿو ڪري سگهي. تون همت کان ڪم وٺ. رب جيئن پهرين نوازيو هوءِ، تيئن ڌڻي وري به پنهنجي مَهَرَ ڪندو. وري به گنج لڳي ويندا.” سيٺ عوثوءَ کيس آٿت ڏني.
“ها ادا، دنيا ته اُميدن تي قائم آهي. باقي هي ويهه سال مون سايون ٽوپڙيون پائي ۽ سايون پڳڙيون ٻڌي، ڊگهي ڏاڙهي رکي ۽ نمازون پڙهي ڪوڙ ڪري، دوکا ڏيئي، گهوٻيون هڻي ۽ ليکن چؤکن ۾ ڪُپت ڪري جيڪي ٽپڙ گڏ ڪيا هئا، سي ته هڪڙي ئي ڌَڪَ ۾ ڌوڙ ٿي ويا.” سيٺ الاني جي مُنهن تي هڪ طنز ڀري مُرڪ چُٻرا ڪڍي رهي هئي.
(25 جنوري 2011ع)
*