غلط فهمي
ڊاڪٽر دلشاد جو به ڇا بگڙيو هيو؟ پندرهن سال ميڊيڪل ڪاليج ۾ پڙهائيندي به اها ئي ڇوڪري هئي جيڪا ساڳي ڪلاس روم جي اڳين سيٽ تي پروفيسر ڪريم جو ليڪچر ٻڌندي هئي. اهي ساڳيا ڪلاس رومز هيا جتي هن ڪڏهن شاگرديءَ واري زماني ۾ ليلا، مديحا ۽ فرحانا سان گڏ ويهندي گذاريا. اهي ڪلاس رومز جن ۾ پوئين سيٽ تي وحيد ويٺل هوندو هيو. جڏهن دلين ۾ پيار جاڳندو آهي ته ساهه ساهن کي ڳولهي لهندا آهن. ان ڪلاس روم ۾ الڳ ويهندي به انهن جا ساهه سينن مان نڪري هڪ ٻئي کي ڳولهي لهندا هيا.
پر وحيد هن جو نه ٿي سگهيو. جي بي ڀاٽيا جي اڪيلي ڌيءَ سان شاديءَ کان پوءِ کيس ڪينيڊين شهريت ملي وئي ۽ گريجيوئيشن ڪري هليو ويو. دلشاد ائين اڪيلي رهجي وئي جيئن يونيفلور جو ٻوٽو جيڪو موسم ۾ هڪ گل ڏيندو آهي. پندرهن سال گذري ويا. وقت ڊاڪٽر دلشاد تي انڪري اثرانداز نه ٿيو، جو اڃان ڪنواري هئي. اڻ ڇهيل شيون گهٽ ميريون ٿينديون آهن. اهي شيون جلدي چُڙنديون آهن جيڪي استعمال ٿينديون آهن. ڀاڪر انسان جو ساهه ڪڍي وجهندا آهن ۽ چُميون برباد ڪري وجهنديون آهن. وڇوڙي جي باهه ۾ انسان جلي وري ٺهي پوندو آهي ۽ ٺهي، جلي وري ٺهي پوندو آهي. وڇوڙو انڪري امرتا بخشي ٿو جو وري ملڻ جي حسرت ماڻهوءَ کي مرڻ نه ٿي ڏئي. وقت دلشاد جو ايترو بگاڙي سگهيو جو هاڻي هوءَ ساڳي ميڊيڪل ڪاليج ۾ اسسٽنٽ پروفيسر هئي، پر هن جي ايناٽاميءَ ۾ ڪو فرق نه آيو هيو. ساڳيو سڊول جسم، تيز تکا نقش، من ۾ پيهي ويندڙ اکڙين جون نوڪون، هن جي نڪ جي چوٽيءَ تي پراسرار چمڪ هوندي هئي. چپن تي سمنڊ جي گهميل هوا ڪري اڻ چکيل لوڻاٺو ذائقو پري کان محسوس ٿيندو هيو. هن جو حسن اهڙو جادو هيو جو ڏسڻ سان وجود وڃائجي گم ٿي وڃي.
دلشاد جا جذبا جوان هيا، سندس سينڌ ۾ صرف هڪ اڇو وار اها گواهي ڏئي رهيو هيو ته هن جا باقي وار ڪارا آهن. هن جي جسم جي بوءِ ڪڏهن کيس پاڻ کي مدهوش ڪري وجهندي هئي. انگڙائيءَ ۾ حسرتن جا ڏار ٽڙڪاٽ ڏئي هيٺ ڪرندا هيا ۽ اوٻاسين ۾ سانجهيءَ کانپوءِ ڦهلجندڙ انڌيرن جي اڪيلائين جو احساس هيو. هن جي دل اهڙو قبرستان هئي جنهن جي ڪنڊ ۾ صرف هڪ قبر هئي ۽ ان قبر ۾ وحيد جو لاش ماضيءَ جي اڏرندڙ ڌوڙ ۾ مٽجي نقش وڃائي ويٺو هيو. هن وٽ پاڇولن کانسواءِ ڪجهه نه هيو ۽ اهي پاڇولا حياتيءَ جي شام ۾ لهندڙ سج اڳيان ڊگها ٿي کنڊرن جي ڪرندڙ ڀتين تي چڙهندا دفن پئي ٿيندا ويا. وحيد هن کان ائين وسري چڪو هيو جيئن ڪورس جي ڪتاب مان ياد ڪيل غير ضروري شعر.
گذريل هڪ مهيني کان کيس اسسٽنٽ پروفيسر لقمان وڻي رهيو هيو. هن لاءِ لقمان ائين هيو جيئن ڪو روزائتو سانجهيءَ جي آذان کان اڳ ڀُل ۾ پاڻي پي ويٺو هجي. وحيد جي وڇوڙي کانپوءِ هن قسم کنيو هيو ته ڪڏهن شادي نه ڪندي پر کيس محسوس ٿي رهيو هيو ته اهو قسم ٽوڙڻو پوندو. ڊاڪٽر لقمان هڪ عاليشان انسان هيو. اهڙو عاليشان جيئن بس هلندي ڪو نظارو پاڻ ڏانهن متوجهه ڪندو آهي. جبلن جي قطارن پويان نظر ايندڙ ڪو قداور جبل يا هڪ وڻ جيڪو بيابان جو اڪيلو وڻ هوندو آهي.
ڊاڪٽر لقمان ائين هشاش بشاش هوندو هيو جيئن قدرت هن ۾ روز تازو روح ڦوڪيندي هجي. هڪ اهڙو اڻ ڇهيل انسان جنهن جي وجود تي آڱرين جا نشان نه هجن. هو دلشاد جي وجود تي ائين ورندو ويو جيئن ڍنڍ ڪناري بيٺل بڙ جو پاڇو گلابي ڪنولن کي ڍڪيندو وڃي ۽ ڪنول ٻوٽجي سرهاڻ کي قابو ڪندا وڃن. دلشاد محسوس ڪيو هن جي وجود ۾ ڦهليل بوءِ بدلجي چڪي آهي، اها اهڙي آهي جيئن لقمان جي ڀر ۾ ويهندي محسوس ڪندي آهي. لقمان خوش لباس هجڻ سان گڏ خوش طبيعت به هيو. ڪاليج ميوزم ٻاهران سيمنٽ جي ڄارين واري ٽيريس ۾ جتي ست رنگي بيگن ويلا جا نازڪ گل هوا جي هلڪي جهوٽي تي ڇڻي ڪرندا هيا. ان ٽيريس ۾ ايناٽامي ڊيپارٽمينٽ جا اڪثر استاد ليڪچر مان واندا ٿي چانهه جي ڪوپ مان سِپ ڀري هڪ ٻئي کي لطيفا ٻڌائيندا هيا. سڀ کان وڌيڪ لطيفا لقمان ئي ٻڌائيندو هيو. هر طرف ٽهڪ ئي ٽهڪ هوندا هيا. بيگن ويلا جي ست رنگي گلن تي اڏامندڙ پوپٽ ٽهڪن تي ٽهي پنهنجو توازن برقرار رکي نه سگهندا هيا.
لقمان جي خوشمزاجيءَ مان دلشاد اندازو لڳائڻ جي ڪوشش ڪندي هئي ته اهو اڃان ڪنوارو آهي. اهڙو اڻ ڇهيل جنهن جي چپن ڪڏهن چپن جو سواد نه ورتو هجي. ان جي آڱرين ڪڏهن جسم جي لڪيرن جو تعاقب نه ڪيو هجي. ان جي هٿن ڪڏهن اڀارن جي سلسلن کي عبور نه ڪيو هجي. دلشاد ڊيپارٽمينٽ جي ٻين ڊاڪٽرن کان ڳالهين ئي ڳالهين ۾ ان ڳالهه جو اندازو لڳائڻ جي ڪوشش ڪئي ته ڇا واقعي ئي لقمان ڪنوارو آهي؟ عمر جي ان حصي ۾ اڃان کيس شاديءَ جو خيال ڇو ڪونه آيو آهي؟ هوءَ ڊيپارٽمينٽ جي ڪنهن به استاد جي ڳالهين مان اهو اندازو نه لڳائي سگهي ته لقمان جي ذاتي زندگي ڪيئن آهي. ڊاڪٽر لقمان جي ذاتي زندگيءَ جي باري ۾ ڪنهن کي ڪا خبر نه هئي. هو ان ميڊيڪل ڪاليج ۾ هڪ سال پهريون آيو هيو، ان کان اڳ هو هڪ پرائيويٽ ميڊيڪل ڪاليج سان لاڳاپيل هيو. ان هوادار ٽيريس ۾ واندڪائيءَ وقت ٿيل انهن ڪچهرين ۾ لقمان کل ڀوڳ جي حدن اندر ئي محدود رهيو. لطيفن ۽ چرچن جو هڪ طوفان جنهن ۾ ٽهڪن جا واچوڙا هر ڏک ۽ پيڙا کي پاڙن کان پٽي اڏاريندا هليا ويندا هيا. هوءَ گهڻا دفعا لقمان کي ويجهو به وئي، محسوس ڪيائين لقمان جي من ۾ اهو نه آهي جيڪو هن جي من ۾. هوءَ تصور ئي تصور ۾ پنهنجي دل لقمان کي ڏئي ويٺي هئي. لقمان هن کي عزت جي نظرن سان ڏسندو هيو، کيس ڀر ۾ ويهاري دلچسپ ڳالهيون ڪندو هيو. هن هڪ دفعي دلشاد جي نيڻن جي تعريف ڪئي، پر ان ۾ پيار جو اشارو نه هيو. دلشاد دٻيل لفظن ۾ چيو.
“گل جي تعريف موسم جي تعريف هوندي آهي، پر پيار اهڙو گل آهي، جيڪو پنهنجي موسم پاڻ پيدا ڪري ٿو.”
لقمان هن جي اهڙي هجت تي ٽهڪ ڏئي کنگهيو، پوءِ هن پاڻ سنڀاليو ۽ کيس جهنگ ۾ لڳل باهه کانپوءِ بچيل شينهن ۽ جهرڪيءَ وارو لطيفو ٻڌائي ايڏو ته کلايو جو هن لاءِ هٿن ۾ جهليل چانهه جو ڪوپ سنڀالڻ ڏکيو ٿي ويو. هوءَ ٽهڪ ڏئي کلندي رهي، کيس ڪکين وٽ محسوس ٿيو جيئن لقمان چيلهه چوڌاري ٻانهن ورائي ايڏو ته قابو ڪيو هجي جو ڪنهن اڀرندڙ درد کان هيٺيون ڌڙ جڪڙجندو پيو وڃي. سامت ۾ آئي، سوچيائين هوءَ لقمان کان پڇي ته “ڇا هو واقعي ئي ڪنوارو آهي؟” پر چئي نه سگهي ۽ تڪڙ ۾ پڇيائين
“ڊاڪٽر لقمان توهان جي هشاش بشاش، پر مزاح ۽ خوش لباسيءَ جو سبب ڪهڙو آهي؟”
هن جي سوال تي لقمان ائين چپ ٿي ويو جيئن حقيقت هن مٿان حاوي ٿي وئي هجي. هن جا ٽهڪ لوهه جا ذرا بنجي پٽ تي ڪري پيا هجن. لباس تار تار ٿي جسم تي لڙڪندو هجي. هو صحرا ۾ رلندڙ اهڙو فقير هجي جنهن جي هٿ ۾ جهليل ڪشڪول خوشين جي خيرات پنندي ڪنهن سنڍ عورت جي ٻچيدانيءَ جيان خالي هجي. هن دلشاد کي ڪو جواب نه ڏنو. ان کان اڳ جو سندس اکيون درد ۾ وهنجي ٻاهر نڪرن، هو ايترو چئي سگهيو.
“دلشاد ڪڏهن ڏک انسان کي مسخرو بنائي وجهندا آهن. ڪڏهن ڀوڳنائون جيئڻ جو اهڙو رستو ڏيکارينديون آهن جو انسان مصنوعي ٽهڪن جي مينهن ۾ ڇٽيءَ کان بغير تفريح ڪندو آهي. درد ناٽڪن جا نوان در کوليندو آهي ۽ المين جو ردعمل انسان کي بدلائي وجهندو آهي.”
پوءِ لقمان وهي آيل ڳوڙهن کي هٿ هڻي صاف ڪيو ۽ ڳالهه جاري رکي.
دلشاد حيرت سان هن جي اداس منهن ڏانهن ڏسندي رهي. ان پهريون دفعو محسوس ڪيو. جنهن جبل تي ڳاڙها گل ڦٽندا هيا، اهو جوالا مکيءَ جيان ڦاٽي پيو هجي ۽ لائو هر شيءِ کي وهائيندو پاڻ سان گڏ کڻي ويندو هجي.
“مون زندگيءَ ۾ گهڻا ڏک ڏٺا آهن.” لقمان چيو “اڳ ائين نه هيس جيئن هاڻي آهيان. هڪ خاموش طبيعت اڪيلائي پسند انسان هيس. ٽهڪ منهنجي مجبوري آهن. جيڪڏهن نه کلندس ته مري ويندس. ٻه سال اڳ منهنجو پٽ گذاري ويو. ان جي موت کان پوءِ ٻيو ڪو چارو نه هيو ته پاڻ کي تبديل ڪيان، ٽهڪ ڏيان، درد لڪائڻ لاءِ خوبصورت لباس پائيان، مان پٽ جي موت کان پوءِ مسخرو ٿي چڪو آهيان.”
دلشاد ٻڌو ۽ کيس وجود ۾ ڏک جي لهر پيرن وٽ پيدا ٿي مٿي چڙهي وئي. اها جسم اورانگهي سندس دماغ تي چڙهي ڳلي وٽ اٽڪي پئي. هوءَ نسورو روئڻ لڳي. اکين جي اٿل کي رئي سان لڪائڻ جي ڪوشش ڪيائين. ڊاڪٽر لقمان جي الميي تي کيس ڏاڍو ڏک ٿيو. هو شادي شده هيو.
•