ليکڪ جو نوٽ
ٻئي سال ٻنهي ڀائرن ۾ ڪنهن ڳالهه تي تڪرار ٿي پيو، ڪجهه سببن جي ڪري اها ڳالهه تاريخ جو حصو بڻجي نه سگھي. پر اُن دريافت جي اَڀاڳي هجڻ کي ئي سندن وچ ۾ تڪرار جو بنياد سمجھي سندن ماءُ اهي لکڻيون هڪ پادريءَ جي حوالي ڪري ڇڏيون، جنهن وري اهي لکڻيون قاهره جي قبطي عجائب گھر کي وڪرو ڪري ڇڏيون. اُتي انهن قديم لِکڻين کي هڪ نالو ( نجع حمادي واريون لکڻيون) ڏنو ويو جيڪو اڄ تائين هلندو ٿو اچي. نجع حمادي اصل ۾ انهن قديم لکڻين جي دريافت واري غارن کان ڀر ۾ هڪ شهر جو نالو آهي، جنهن جي حوالي سان اڄڪلهه اهي لکڻيون مشهور آهن. اُن عجائب گھر جي هڪ ماهر ۽ مذهبي تواريخدان جين ڊوريس Jean Doresse انهيءَ دريافت جي اهميت کي سمجھندي 1948ع پهريون ڀيرو هڪ مخزن ۾انهن بابت ذڪر ڪيو.
انهن مان ڪجهه لکڻيون وري چور بازار مان ظاهر ٿيڻ لڳيون. مصري حڪومت انهن لکڻين کي ملڪ کان ٻاهر ڪنهن جي وَر چڙهي وڃڻ کان روڪڻ لاءِ جوڳا اُپاءَ پڻ ورتا. 1952ع واري انقلاب کانپوءِ، ان مواد جو ڳچ حصو قومي ۽ تاريخي ورثي جو حصو ڄاڻائي قاهره ۾ موجود قبطي عجائب گھر جي حوالي ڪيو ويو. انهن قديم لکڻين جو صرف هڪ نُسخو بيلجيم جي ثقافتي ورثي جي سامان وڪرو ڪندڙ هڪ هَٽَ جي ور چڙهي ويو. نيويارڪ ۽ پيرس ۾ اُن نسخي کي وڪرو ڪرڻ جي ڪيترين ئي ناڪام ڪوششن کانپوءِ 1951ع ۾ اهو ڪارل جُنگ Carl Jung جي هڪ اداري جي هَٿ لڳو. جڳ مشهور نفسيات جي ماهر ڪارل جُنگ جي لاڏاڻي کانپوءِ اهو نُسخو جنهن کي جنگ ڪوڊيڪس Jung Codex ڪوٺيو وڃي ٿو، قاهره واپس پهتو، ۽ هاڻ نجع حمادي مان هٿ آيل انهن قديم لکڻين جا هزار کن ورق ۽ ٽڪرا ملي سگھن ٿا.
اهي لکڻيون يوناني ٻوليءَ جي لکت جو ترجمو آهن جيڪي پهرين صدي قبل مسيح جي پڇاڙيءَ ۽ 180 عيسوي سن ۾ لکيون ويون هيون، جن جو ڳچ حصو غير مُستند صحيفن جو حصو بڻجي ويو، پر انجيل جي نئين عهدنامي جي شروعاتي چئن صحيفن ۾ ان جو ڪو ذڪر موجود ناهي. پر ائين ڇو آهي؟
170 عيسوي ۾ اعلى منصب جي پادرين اهو فيصلو ڪرڻ لاءِ پاڻ ۾ گڏجاڻي ڪئي ته انهن قديم لکڻين مان ڪهڙيون انجيل جي نئين عهدنامي ۾ شامل ڪيون وڃن. انهيءَ چونڊ جو معيار هن ريت هو ته؛ نئين عهدنامي ۾ هر اها لکڻي شامل ڪئي ويندي جيڪا عيسائيت جي عقيدن جي مخالفت ۽ انهن عقيدن جي نظرياتي گروهه بنديءَ جو مقابلو ڪري. ائين انجيل جي نئين عهدنامي جي چئن ئي صحيفن کي نئين ترتيب ڏني وئي، اهڙي ريت ئي انهن پادرين حضرت عيسىؑ جي حوارين جي لکڻين کي پڻ پنهنجي نظرين ۽ عقيدن جي معيار پٽاندر عيسائيت جي عقيدي جو حصو بڻائي ڇڏيو. پادرين جي ان گڏجاڻيءَ جي حوالي سان ڇپيل مُستند ڪتابن جي فهرست موراٽورين ڪينن Muratorian Canon ۾ حاصل ڪري سگھجي ٿي. ڪجهه ٻيون لکڻيون جيڪي پڻ نجع حمادي مان حاصل ڪيون ويون، تِن کي خارج ڪيو ويو، جنهن جو سبب اهو هو ته يا ته اهي ڪنهن عورت لکيون هيون (جيئن، ميري ميگدلين Mary Magdalene جو صحيفو) يا وري انهن لکڻين ۾ عيسىؑ جو اهڙو خاڪو پيش ڪيو ويو هو جيڪو پنهنجي روحاني مقصد کان چڱي ريت آگاهه هو ۽ سندس آخري وقت وارين پيڙائن کي واضح نه ڪيو ويو هو.
1974ع ڌاري هڪ قديم آثارن جي ماهر انگريز سَر والٽَر وِلڪِنسن Sir Walter Wilkinson هڪ ٻيو صحيفو دريافت ڪيو، جيڪو ٽن ٻولين عربي،عبراني ۽ لاطيني ۾ لکيل هو. کيس ان علائقي ۾ اهڙي قسم جي دريافت جي سنڀار لاءِ لاڳو قانون جي آگاهي هجڻ سبب هن اهو صحيفو قاهره جي عجائب گھر ۾ موجود آثارِ قديمه جي اداري جي حوالي ڪري ڇڏيو. جنهن جو نتيجو اهو نڪتو ته ڪجهه ئي وقت کان پوءِ ان صحيفي جون لڳ ڀڳ 155ڪاپيون پوري دنيا ۾ ڦهلجي ويون، (جن مان ٽي ڪاپيون ته عجائب گھر جي ملڪيت به هيون) جيڪي سڀ جون سڀ هڪجهڙيون ٿي لڳيون. ڪاربان-14(نامياتي مُرڪبن جو دور يا مُدو ٻڌائڻ جي مُشاهدي ۾ ڪتب ايندڙ ٽيسٽ) مان اهو ظاهر ٿيو ته اهو صحيفو ويجھڙائيءَ واري دور، گھڻو ڪري 1307 جي ويجھي اوڏي دور جو آهي. ۽ انجي ملڻ واري هنڌ ( عڪرا) جي نشاندهي ڪرڻ به آسان ڪم هو، جيڪو مصر جي حدن کان ٻاهر هو. تنهنڪري ئي ان صحيفي کي ملڪ کان ٻاهر نيئڻ ۾ ڪا رڪاوٽ نه هئي. ان ريت سَر والٽر کي 23 نومبر 1974ع ڌاري مصري حڪومت کان ان صحيفي کي برطانيه کڻي وڃڻ جو اجازتناموRef. 1901/317/IFP-7 ملي ويو.
1982ع ڌاري ويلس پورٿمڊاگ Wales Porthmadog ۾ ڪرسمس جي موقعي تي آءٌ سَر والٽر جي پُٽَ سان مليس. مونکي ياد آهي ته ڪجهه وقت اڳ ۾ ڪنهن موقعي تي هُن سندس پيءُ جي ان دريافت جو ذڪر اسان سان ڪيو هو، پر ان وقت اسان مان ڪنهن به ان ڳالهه ڏانهن توجهه نه ڏنو هو. تنهن کانپوءِ سالن تائين ساڻس ناتو جڙيو رهيو ۽ هڪ ٻن موقعن تي ملاقات به ٿي جڏهن آءٌ پنهنجي ڪتابن جي مشهوريءَ لاءِ ويلس ويل هئس.
30 نومبر 2011ع ڌاري مونکي ان صحيفي جي هڪ ڪاپي ملي جنهن جو هُن پهرين گڏجاڻيءَ ۾ ذڪر ڪيو هو. ۽ آءٌ ان صحيفي جو نقل هن ڪتاب ۾ پيش ڪري رهيو آهيان.
پائلو ڪوهئلو