سنڌ شناسي

تحفة الڪرام

سنڌ جي تاريخ تي مير علي شير قانع ٺٽويءَ جي فارسيءَ ۾ لکيل تاريخي ڪتاب ”تحفة الڪرام“ جي ٽئين جلد جو سنڌي ترجمو پيش ڪري رھيا آھيون. ھن ڪتاب جو مرتب ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ ۽ سنڌيڪار مخدوم امير احمد آھي. مير علي شير قانع ٺٽوي تحفة الڪرام ڪتاب 1181هه/1767ع ۾ لکي ٽن جلدن ۾ ورهايو. حقيقت ۾ مير علي شير ’تحفة الڪرام‘ لکي سنڌ ۽ سنڌين تي وڏو احسان ڪيو آهي، جيڪڏهن هي ڪتاب نہ هجي ها تہ اڄ سنڌ جي تاريخ جو گهڻو حصو ضايع ٿي چڪو هجي ها. ھي ٽيون جلد سنڌ ۾ راءِ گهراڻي کان وٺي ڪلھوڙن جي حڪومت واري زماني جي تاريخ تي بنيادي مواد مھيا ڪري ٿو. 

Title Cover of book تحفة الڪرام

ديباچو: (مصنف طرفان)

انهيءَ بيمثال، يگاني، سڀني ثنائن کان بلند ۽ مٿاهين جي تعريف کان پوءِ، جنهن هن نادان، واقف حـضرات جي خوشه چين کي”تحفة الڪرام“ جي ٻن جلدن جي تاليف ڪرڻ جي توفيق ڏني، پڻ انهيءَ ڪارن خواه ڳاڙهن (ساريءَ دنيا) ڏانهن موڪليل سردار جي نعت کان پوءِ، جنهن پنهنجي غلاميءَ جي فيض سان اڳين برگزيدن بزرگن جي احوالن جو ڳولائو بڻايو. واقف حضرات کي معلوم ٿو ڪرائجي، ته اڳئين خواه پوين جي ڪنهن به ڪتاب ۾، سنڌ جو ۽ خصوصاً ٺٽي جو، پورو ذڪر نظر نه آيو، حالانڪ حقيقت ۾ هيءَ مردم خيز زمين علم ۽ معرفت وارن سان سينگاريل آهي. انهيءَ ڪري، هن ڪوشش ۾ لڳس، ته مختلف ڪتابن مان گهربل مواد هٿ ڪري، تنهن سان ڪجهه معتبر خبرون ملائي، هڪ خلاصو جلد ]تيار ڪري[، دوستن جي محفل ۾ تحفي طور پيش ڪجي، من خير جي دعا سان ياد ڪن، ۽ اصلاح جي نظر کان پهلوتهي نه فرمائين!

اگرچه، گهڻي وقت گذرڻ ۽ هن ميدان ۾ ڪنهن جي قدم نه رکڻ ڪري، مقصود کي پوريءَ طرح رسڻ ڏکيو آهي، تاهم نشانيءَ لاءِ خرار مان هڪ لپ ئي ڪافي آهي، جيڪي هٿ آيو سو آيو، ۽ هن کان پوءِ جيڪو زياده ڪندو، سو احسان جو لائق ٿيندو.

”قانع“ اين تازه راه دور دراز،
هر کہ گردد دليل مقصداو،

عاجزيءَ ۽ نياز پوري سان،
جيڪو هن ڪم ۾ ڪجهه به ڏيندو ڏس،

ميکند طي بگام عجز و نياز.
باد در دامن نبي يد او!

ٿو وٺان واٽ هيءَ ڊگهي اڄ مان،
شل نبي پاڪ ٿيندو يار سندس!