ڌنار

(4) ڌنار:- ٿر ۽ ڪوھستان ۾ لکين ماڻھو آھن جن جو گذران مال پالڻ ۽ مال ڌارڻ تي آھي. انھن جي زندگي جديد دنيا جي ھر سھوليت کان وانجھيل آھي. انھن جي سموري ملڪيت زندگيءَ جي سموري پونجي اھوئي مال آھي. اتي سواءِ برسات جي موسم جي، نه زمين تي تڪرار آھي نه وڏيري ھاريءَ جو تضاد آھي. اُھي اڄ ڏينھن تائين اُن پراسرار ۽ خوشگوارماضيءَ ۾ گذارين ٿا جنھن ماضيءَ ۾ سندن قبيلن جا سردار سنڌ جا حاڪم ھئا ۽ سنڌ جي ڏيھ ۾ ڪو به رائر نه ھو. سنڌ ساز ۽ سُر جي سر زمين ھئي. راڄن ۽ ڀاڳن سان ڀاڻا ۽ ڀِٽون آباد ھيون. سنڌ جا چانڊاڻا ۽ مانڊاڻا محبت ۽ پيار جي پرولين سان ڀرپور ھئا. کين سواءِ وقتي جنگين جي تڪليف جي، ڪابه تڪليف نه ھئي. پر ھاڻي آھستي آھستي سندن اُھي خواب ٽُٽي رھيا آھن، ڪجھ مال ڏُڪارن جو شڪار ٿيو ۽ باقي پنجابين پٺاڻن جي ڪڙھائي گوشت جي نظر ٿي رھيو آھي، مھانگائي ۽ ڪيترين بيمارين سبب مال کَپي رھيو آھي ۽ اُن ڪري بيروزگاري وڌي رھي آھي. خاص ڪري ٿَر جي علائقي ۾ پاڪستان جي تقدس ۽ بچاءَ جي نالي ۾ پنجاب مان ايندڙ رينجرز فورس ۽ ٻين مختلف ايجنسين، انھن ماڻھن جي لاءِ پُر امن زندگيءَ جا دروازا بند ڪري ڇڏيا آھن. انھن جا ته پنجابي فورسز سان چِٽا پِٽا تضاد آھن. انھن کي سندن شاندار ماضي، تاريخ ۽ حب الوطني جي آڌار تي اُٿاري ۽ متحرڪ ڪري سگھجي ٿو. انھيءَ شرط سان ته سندن مستقبل محفوظ رھندو ۽ آزاد سنڌ ۾ کين متبادل روزگار جا ذريعا موجود ڪري ڏنا ويندا. ڇو ته جيڪا ڪڙھائي گوشت جي رفتار آھي ۽ جنھن طريقي سان وڌندڙ شھري آباديءَ جي صحت مند غذا لاءِ گوشت جو پورائو ڪيو پيو وڃي، سو سنڌ مان چوپايو مال ختم ڪري ڇڏيندو. ان سلسلي ۾ مالدار ماڻھن جون (ڀاڳيا جماعتون) ٺھرائي کين قومي تحريڪ سان ملائي سگھجي ٿو.

تاريخ، فلسفو ۽ سياست

سنڌي سماج جو جائزو