جيل ڊائري

اٽڪ قلعي کان

جنرل ضياءَ جي آمريت منجهہ ڪيل ’آپريشن گئليڪسي‘ دوران، جنوري 1984ع ۾، هِن ڪتاب جي ليکڪ ميجر آفتاب ۽ سندس ڪجهہ ساٿين کي،”آئيني حڪومت جو هٿياربند [مسلح] قوت وسيلي تختو اونڌو ڪرڻ جي سازش ۽ مملڪت جي سلامتيءَ کي لاڳو خطرن بابت پرچار ڪرڻ جي ڏوھہ ۾ گرفتار ڪيو ويو.“ ان ’آپريشن‘ جو عام نالو ’اٽڪ سازش ڪيس‘ سڏيو ويو، جنھن جو پڇاڻو، هڪ سال کان پوءِ جنوري 1985ع ۾، پڪڙيَلن کان شروع ڪيو ويو. جنھن ۾ مٿس، ساٿين سميت، فوجي ڪورٽ ۾ ڪيس هلايو ويو، تہ ميجر آفتابَ ان ڪورٽ آڏو جيڪو بيان ڏنو، ان کي ڪجهہ ٻين تفصيلن سميت، هڪ ڪتاب جي صورت ۾ ”اٹک قلعے سے“ نالي سان، 1990ع ۾ڇپايو ويو.

Title Cover of book اٽڪ قلعي کان

ٻئي ڇاپي جا ”ٻہ اکر“

اسان جي سڄاڻ ۽ باشعور سياسي ۽ سماجي ساٿِي ۽ رهنما، ۽ علم، ادب، فلسفي ۽ لسانيات جي شعبن ۾ پاڻ ملھائيندڙ مانائتي محقق ۽ مترجم ڊاڪٽر محبت ٻُرڙي جو، پنھنجي نالي ”محبت“ سان ڇپيل هيءُ پھريون ڪتابُ ”اٽڪ قلعي کان“ هو، جيڪو اپريل 1990ع ۾ ڇپيو، نہ تہ ان کان اڳ ڇپيل سندس سياسي-ادبي ڪتابن تي قلمي نالا، جھڙوڪ ”لطيف، سڄڻ، مھراڻ مگسي“ وغيرہ ڏنا ويا هئا.
پاڪستان ۾، جنرل ضياءَ جي آمريت منجهہ ڪيل ’آپريشن گئليڪسي‘ دوران، جنوري 1984ع ۾، هِن ڪتاب جي ليکڪ ميجر آفتاب ۽ سندس ڪجهہ ساٿين کي،”آئيني حڪومت جو هٿياربند [مسلح] قوت وسيلي تختو اونڌو ڪرڻ جي سازش ۽ لشڪرن [فوجن] ۾ مارشل لا، ڪُلڇڻائيءَ [بدعنوانيءَ]، عوام جي سڀ طرفي ڦُرلٽ [استحصال] ۽ مملڪت جي سلامتيءَ کي لاڳو خطرن بابت پرچار ڪرڻ جي ڏوھہ ۾ گرفتار ڪيو ويو.“ ان ’آپريشن‘ جو عام نالو ’اٽڪ سازش ڪيس‘ سڏيو ويو، جنھن جو پڇاڻو، هڪ سال کان پوءِ جنوري 1985ع ۾، پڪڙيَلن کان شروع ڪيو ويو. ان ’آپريشن‘ کي ليکڪَ پنھنجي عدالتي بيان ۾ ”هڪ وڏو ۽ گهڻن مقصدن وارو ڊيگهارو ناٽڪ“ سڏيو آهي، جنھن ۾ مٿس، ساٿين سميت، فوجي ڪورٽ ۾ ڪيس هلايو ويو، تہ ميجر آفتابَ ان ڪورٽ آڏو جيڪو بيان ڏنو، ان کي ڪجهہ ٻين تفصيلن سميت، هڪ ڪتاب جي صورت ۾ ”اٹک قلعے سے“ نالي سان، جنوري 1990ع ۾، مڪتبہء فڪر و دانش لاهور پاران، ڇپيو ويو، جنھن ۾ فوج جي تنھن وقت تائين ادا ڪيل ڪردار تي ڳالھايو ويو آهي، ۽ ان ”بيان“ جِي ان ڪري تِھائين وڌيڪ اهميت آهي جو اهو هڪ ميجر پاران ڏنل آهي.
ان اهميت سبب ئي ميجر آفتابَ جي اِن ڪتاب جو ترجمو فيبروري ۽ مارچ 1990ع دوران، ڊاڪٽر محبتَ پنھنجيءَ ڪمال وابستگيءَ سان، سھڻيءَ سنڌيءَ ۾ ترجمو ڪيو جيڪو بنا دير اپريل 1990ع ۾ ئي ڇپجي پڌرو ٿيو ۽ عام مقبول ٿيو.
ڊاڪٽر محبت اڪيڊميءَ پاران، تسلسل سان، ڊاڪٽر محبت جا اڻ ڇپيل توڙي ڇپيل ۽ تخليقي توڙي ترجمي جا ڪتاب ڇپجندا رهيا آهن، جڏهن تہ ڪجهہ ڪتاب سنڌيڪا اڪيڊميءَ، سِي پِي سِي ايس ۽ روشني پبليڪيشن پاران بہ ڇپيا آهن. هيءُ ڪتاب پڻ ان نيت سان ڇپرايو پيو وڃي، تہ نہ صرف هڪ اهم ڪتاب پڙهندڙن جي پڙهڻ لاءِ ميسر هجي، پر ڊاڪٽر محبت جا لکيل ۽ ترجمو ڪيل سڀ ڪتابَ بہ علمي ۽ ادبي دنيا ۾ موجود هجن، تہ جيئن انھن منجهان فڪري لاڀ حاصل ڪري سگهجي.

- ڊاڪٽر رياضت ٻرڙو
14-اپريل 2023ع، ڪراچي