باب چوٿون
فجر جي نماز کانپوءِ هو جنهن وقت دڪان جي مالڪ سان دُڪان کولڻ لاءِ وڃي رهيو هو ان وقت پنهنجي مالڪ کي چيو ته “اڄ آءُ اندلس واپس وڃي رهيو آهيان.” دڪان جي مالڪ ناصر ڏانهن ڏٺو پر ڪجهه نه ڪُڇيو.
“اوهين مون کي اجازت نه ڏيندا؟” ناصر دڪان جي مالڪ جي مرضي پڇي.
“پٽ! منهنجون دعائون توسان گڏ آهن. تون منهنجي لاءِ هڪ نئين تمنا وانگر آئين، منهنجي زندگيءَ ۾ هڪ بهترين انقلاب آندو. هڪڙي ڳالهه جيڪا آئون توکي ٻڌائڻ ضروري ٿو سمجھان اُها اِها ته: “نه آئون حج تي ويندس ۽ نه تون طرفه موٽي رڍن جو ڌڻ خريد ڪري وري ساڳي زندگي شروع ڪندين.” دڪان جي مالڪ ناصر کي چيو.
“جڏهن اوهان وٽ ايترا پئسا آهن جو اوهين آساني سان حج لاءِ مڪي وڃو ۽ مون وٽ ايترا پئسا آهن جو آئون رڍون خريد ڪري پنهنجي ڳوٺ ۾ خوش زندگي گذاري سگهان ته پوءِ اوهان اهو ڪيئن ٿا چئو ته ائين نه ٿو ٿي سگهي؟” ناصر دڪان جي مالڪ کان پڇيو.
“مڪتب! آءُ پنهنجي تجربي جي آڌار تي ڪافي شين جو ٺيڪ ٺيڪ اندازو لڳائي سگهان ٿو ۽ سکڻ جي هِن عمل کي مڪتب چئبو آهي.” دڪان جو مالڪ چئي ٿو.
ناصر، دڪان جي مالڪ کان موڪلائي سڌو پنهنجي ڪمري ۾ آيو. سڀ شيون سهيڙڻ لڳو. جنهن وقت هن پنهنجو سامان وڏي پيتيءَ مان ڪڍيو ٿي ته پيتيءَ جي تري ۾ هُن جي صَدري پئي هئي جيڪا هن پنهنجي پيءُ طرفان مليل آخري پئسن مان ورتي هئي. هن صدري ڏسي سوچيو ته هاڻي اِها پراڻي ٿي چڪي آ ان ڪري ڪنهن فقير کي ڏجي. جيئن ئي هُن صدريءَ کي هٿ وجهي ٻاهر ڪڍيو ته ان مان هڪ اڇو ۽ هڪ ڪارو پٿر هيـٺ اچي پٽ تي پيا. “انسان خواب ڏسڻ ڪڏهن ڪو نه ڇڏيندو آهي پر خواب انهن جا سچا ٿين ٿا جيڪي انهن کي سڃاڻن ٿا ۽ قدرت طرفان مليل نشانين جي مدد سان انهن کي سچائيءَ ۾ تبديل ڪرڻ جي ڪوشش ڪن ٿا.” ناصر پٿرن کي ڏسندي ئي سيلم جي بادشاهه عبدالله جا لفظ پڙاڏي وانگر پنهنجي ذهن ۾ ٻڌي ٿو.
“ڀل ڇا به هجي پر آئون طرفه واپس ويندس.” ناصر ٻنهي پٿرن کي هٿ ۾ جھلي چيو.
“آئون مڃان ٿو ته رڍون مونکي گهڻو ڪجهه نه ٿيون ڏين. هي جيڪا عربي سکي يا شيشن جو شيون ٺاهڻ سکيم اهي سڀ ماڻهن سان ميل جول جي ڪري ممڪن ٿيون. پر رڍن مونکي اهڙي ٻولي سيکاري جيڪا بنا آواز جي هجي ٿي ۽ جنهن ۾ پيار خلوص، اعتبار، ڏک ۽ خوشي هجي ٿي.” ناصر پاڻ کي واپس وڃڻ لاءِ آماده ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي.
“جڏهن انسان منزل ماڻڻ جو پڪو ارادو ڪري ٿو ته ڪائنات جو هر ذرو هُن جي مدد ڪري ٿو.” ناصر جي ڪنن ۾ سيلم جي بادشاهه جا لفظ گونجڻ لڳا.
“ڪائنات جي هر ذري اهڙي مدد ڪئي جو آفريڪا اچڻ شرط ئي چورن سان ملرايو ۽ وچ بازار ۾ روئي ويٺو هيس. ان کان علاوه صحرا جي خوفناڪ هجڻ جو صحيح پتو اڃان هاڻي پيو اٿم. مصر جي محرابن تائين پهچڻ ۾ ڪيتري نه تڪليف آهي اُها هُن بادشاهه عبدالله کي به خبر نه هئي. ان کان علاوه مصر جا محراب آهن رڳو سِرون. هيءُ ئي خزانو آ منهنجو، اڳي ٿوريون رڍون هيون هاڻي سئو کان به مٿي ٿي وينديون.” ناصر طرفه ڏانهن واپس وڃڻ لاءِ پاڻ کي سمجھائڻ جي ڪوشش ڪئي.
ناصر سامان سهيڙڻ کانپوءِ شهر جو آخري چڪر هڻڻ لاءِ ٻاهر نڪري آيو. هن جو ڪمرو دڪان جي بلڪل ڀرسان هيو. هُن ڏٺو ته ماڻهو ننڍڙن شيشن جي گلاسن ۾ چانهه پي رهيا هئا ۽ حُڪو به ڇڪي رهيا هئا. اهي ڳالهيون ناصر لاءِ ڪي نيون نه هيون پر هو اِهو سڀ ڪجهه ڇڏي اڄ وڃي رهيو هو. هو انهيءَ ڪري ٿورو ڏک ۾ هيو. خوشي هُن کي انهيءَ ڪري ٿي رهي آهي ته هاڻي هو طرفه ۾ هڪ امير ريڍار طور سڃاتو ويندو.
ريڍار ٿيڻ هن جو خواب نه هو. هن بس گهمڻ ڦرڻ لاءِ پنهنجو اباڻو گهر ڇڏي هي ڌنڌو سنڀاليو هو. هن ٻين ملڪن جي ماڻهن جي رهڻي ڪهڻي کي پسڻ ٿي چاهيو.
ياقوت ۽ مرجان هن جي ساڄي هٿ ۾ مضبوطي سان پڪڙيل هئا. هو شهر جو چڪر لڳائي رهيو هو. سچ ته اهو هو ته هو اڃان اِهو فيصلو نه ڪري سگهيو هو ته واپس طرفه وڃي يا مصر جي محرابن ڏانهن پنڌ پئي. هو هلندو هلندو وڃي ان هوٽل وٽ بيهي ٿو جتي هو پهرين ڏينهن تي آيو هو ۽ هُن کي جتي چور مليو هو. ناصر هوٽل ۾ گهڙندي شرط هيڏانهن هوڏانهن نهاريو ته متان اهو چور نظر اچي وڃي. پر اهو شخص نظر نه آيس. بيري ناصر لاءِ چانهه آندي. ناصر چانهه جون سرڪيون به ڀريندو رهيو ۽ سوچڻ جي عمل کي به جاري رکيو.
هن کي واپس وڃڻ ۾ هر لحاظ کان آساني نظر اچي رهي هئي. پر هن وقت جڏهن هو عربي سکي چڪو هو ته هن کي مصر جا محراب به ايڏا ڏکيا نه لڳي رهيا هئا ۽ هن سوچيو ته هيءُ ئي موقعو آهي جو آئون ڪا نئين منزل ماڻي سگهان ٿو.
“پر آفريڪا جو صحرا مون لاءِ دشمن به ٿي سگهي ٿو ۽ منهنجي زندگيءَ جو خاتمو به آڻي سگهي ٿو پوءِ آئون خزاني يا مال دولت کي ڇا ڪندس. طرفه هتان بلڪل ويجهو آهي جتي پهچڻ کان پوءِ آءُ امير ٿي ويندس.” ناصر پنهنجو پاڻ سان ڳالهايو.
“پر گذريل يارنهن مهينن ۾ آئون اِهو به ته سکيو آهي ته مشڪلاتن سان منهن ڪيئن ڏجي ۽ جيڪڏهن هڙ مان سڀ پئسا نڪري وڃن ته ڇا ڪجي جو پنهنجي ديس واپس پهچي سگھجي”. ناصر چانهه پيئڻ دؤران پاڻ سان مسلسل الجهيل رهيو.
هوٽل کان ٻاهر نڪرڻ وقت هن جي چهري تي نئون رنگ هيو.