11
ان ڏينهن مومل آفيس نه آئي هئي. سندس ٽيبل تي رکيل موتئي ۽ گلاب جا گل مرجهائجي چڪا هئا. هُن مومل جي غير موجودگيءَ ۾ مرجهايل گلن ڏي نهارڻ جو ارادو ڪيو. پر ٻئي پل ان ارادي تي عمل ڪرڻ وساري ويٺو. ۽ آفيس مان ٻاهر نڪري آيو ۽ ٺيڪ ان مهل افسوس جي هڪ خاموش لهر سان کيس پنهنجو بي عمل ارادو ياد آيو پر هاڻي هن لاءِ واپس موٽي وڃڻ ۽ ۽ وڃي گلن ڏي نهارڻ مشڪل هو.
هو گلن کان پري نڪري آيو هو.
انهن ڏهاڙن ۽ شامن ۾ هو پنهنجي پاڻ کان ناراض رهڻ لڳو هو. سندس خوشيءَ ۾اداسي ايئن شامل ٿي وئي هئي جيئن سونارا ڪمال ڪاريگريءَ سان سون ۾ چاندي شامل ڪري ڇڏيندا آهن.
اُن رات هو ڪوشش جي باوجود به ماني جي چئن گرهن کان وڌيڪ کائي نه سگهيو. نه ڄاڻ ڪيڏي مهل زالهنس گهر جي ڪم ڪار مان واندي ٿي اچي ڀر ۾ ليٽي ۽ ڪيڏي مهل سمهي به رهي.. هو مسلسل بند اکين سان جآڳنڌو رهيو.. ۽ پوءِ الاءِ ڪيڏي مهل هنڌ مان اٿيو ۽ دروازو کولي ٻاهر نڪري ويو. اها هڪ زوردار ڇڪ هئي. ڪنهن ٻئي طرف وڃڻ جي اها ڇڪ ڄڻ ماڻهوءَ جي رت ۾ شامل هوندي آهي.
هنڌ تان اٿڻ جي ڇڪ. کٽ تان لهڻ جي ڇڪ. گهر مان نڪرڻ جي ڇڪ. ڪنهن ٻئي طرف وڃڻ جي ڇڪ. گهر مان نڪرڻ ۽ ڪجهه پل اتر واري ماڙيءَ ۾ گذارڻ جي ڇڪ. هو ڄڻ ڪنهن اڻ ڏٺي ڏور سان ڇڪجندو گهر کان گهڻو پري مڇر ڪالونيءَ وٽان گذرندو ماڙيءَ وٽ اچي بيٺو. هڪ خوبصورت محل. ڀرسان وهندڙ ندي. چانڊوڪي رات. محل جا در دريون بند. بند هوندي کليل هئڻ جو ڏيک ڏيندڙ. ايامن کان اڪيلو. خالي ۽ بنهه ويران محل.
سندس اکيون ڳڙکين جي بند تاڪين مان اندر ليئا پائڻ لڳيون. ڄڻ محل ۾ ڪوئي موجود هجي. جيڪو هٿ ۾ ميڻ بتي کڻي ڪنهن مهل ڏاڪڻين تان لهي دالان ۾ ٿو اچي ته ڪنهن مهل دالان مان ٿيندو ڪنهن ڪمري ۾ گم ٿي ٿو وڃي. ۽ پنهنجي پويان اگر بتين ۽ لوبان جي پُراسرار خوشبو ڇڏي ٿو وڃي.
هُن جون اکيون ڳڙکين ۾ ڦاسي پيون.
ڳڙکيون هڪ هڪ ٿي کلنديون ويون.
هو ڪنهن ڪڪر وانگر بي وزن هو. هڪ ڳڙکيءَ مان اندر داخل ٿيو. سندس پيرن هيٺان هڪ نفيس نرم قالين هو.
هر ڪمري ۾ هڪ هڪ قنديل روشن هئي. هر قنديل جي وٽ هڪ جيتري ٻريل هئي. هر قنديل جي روشني هڪ جيتري هئي. نه گهڻي تيز. نه گهڻي جهيڻي. ڄڻ هينئر هينئر ڪوئي قنديلون ٻاري ٻاهر نڪري ويو آهي. هن جا پير قالين تي هلندا مختلف ڪمرن، دالانن ۽ ورانڊن مان ٿيندي هڪ اهڙِي دالان ۾ پهتا جيڪو دالان کيس محل جو مرڪز محسوس ٿيو. سڀ کان اول هڪ کٽ جو هڪ پاڳو ظاهر ٿيو ۽ پوءِ سڄي کٽ سامهون اچي وئي. کٽ جا چارئي پاڳا ڳاڙها هئا. کٽ تي گلابي سيج وڇايل هئي. سيج تي عورت گهري ننڊ ستل هئي. وار کليل. سينڌ ۾ ڳاڙهو سنڌور. نرڙ تي تلڪ. تلڪ چانڊوڪيءَ ۾ جرڪيو پئي. عورت کي گهرو ڳاڙهو وڳو اوڍيل هو.
”مومل سُتي پئي آهي. آخر ڪيترو وقت جاڳي ها“ سندس ڀرسان هڪ آواز گذري ويو. اهو آواز نه مرد جو هو نه عورت جو. اهو آواز فقط آواز هو. پنهنجي جنس پاڻ هو. ” هوءَ ڪير آهي؟“ هن آواز جي لهر کان پڇيو.
”هوءَ مومل آهي. هوءَ تنهنجو سينو چاڪ ڪري تنهنجي دل ڪڍي ويندي ۽ تون هميشه تڙپندو رهندين“ آواز جي لهر کيس سرگوشيءَ ۾ اطلاع ڏنو.
”۽ مان ڪير آهيان“ هن روئڻهارڪي آواز ۾ رڙ ڪري گذري ويل آواز کان پڇيو.
”تون راڻو آهين.... سامهون لڳل درسنيءَ ۾ نهار“
هن درسني ۾ نهاريو. هو واقعي راڻو هو.
هن وري سامهون نهاريو. سامهون آس پاس ڪو به ڪمرو ، ڀت، ڇت، دالان، گهر، ماڙي، محل ڪجهه به نه هو. نه وڻن جو جهڳٽو هو نه وليون هيون. چئو طرف هڪ وشال خاليپڻو هو. هڪ اٿاهه خال... پاڻ ڏانهن زوريءَ ڇڪيندڙ پراسرار ٻيٽ. هر شئي کي پنهنجي بي انت خالي پڻي ۾ پيوست ڪندڙ خال... هن خال جي ڪُن مان نڪرڻ جو ارادو ڪيو. هڪ مظبوط ارادو. ٻئي پل هن پاڻ کي ٿڪل حالت ۾ پنهنجي کٽ تي هنڌ ۾ ستل ڏٺو... ۽ کيس ان سوال حيرت ۾ مبتلا ڪري ڇڏيو ته هو اهو ساڳيو مومل جي هٿان پنهنجو سينو چاڪ ٿيڻ وارو خواب اڳ به تڏهن ڇو ڏسي چڪو هو جڏهن اڃان مومل سان سندس تعلق جي تند پڪي به نه ٿي هئي.
”ڪيڏي ويو هئين راڻا ؟“ زالهنس ننڊاکي آواز ۾ چيو
”هون... ؟ مان ڪيڏي به نه ... هتي ئي...“
”فون آئي هئي“
”ڪنهن جي؟ مطلب ڪنهن لاءِ“
”ڪنهن عورت جو آواز هو... تون هنڌ تي نه هئين...“
”ڇا پئي چيائين... ڇا!“
” چيائين پئي تنهنجو مڙس تو وٽان اٿي اُتر واري ماڙيءَ ڏي ويو آهي.... ڪنهن ڇوڪريءَ سان ملڻ... کيس اوڏانهن وڃڻ نه ڏيندي ڪر. اُها مومل جي ماڙي آهي... اوڏانهن جيڪو به ويندو آهي واپس نه موٽندو آهي.. ان ماڙيءَ ۾ پاڇولا آهن ... موت جي بوءَ آهي... رت آهي“. سومل جي انڪشاف تي سندس ڇاتيءَ ۾ گهڻو پري ڪنهن پراڻي ڀت جا چاپڙ ڪِرڻ لڳا. هو اُها رات صبح تائين سمهي نه سگهيو، سڄي رات زخمي نانگ وانگي هنڌ ۾ لڇندو رهيو. صبح جو آفيس ۾ گهڻي ڏک مان مومل جي اکين ۾ ڏسندي چيائين ”مومل.... رات سومل کي ڪنهن عورت فون تي ٻڌايو ته مان ڪنهن ڇوڪريءَ سان ملڻ پيو وڃان... اها عورت ڪير ٿي سگهي ٿي؟“ جنهن تي مومل حيرت مان وات پٽي ڪي پل مسلسل سندس منهن ۾ ڏسندي رهي. پوءِ اکيون ڇنڀيندي غير ضروري حد تائين حيرت مان چيائين ”راڻا آخر اهو ڪير آهي جيڪو تنهنجو گهر برباد ڪرڻ ٿو چاهي...؟ ڪير ٿو ٿي سگهي اهڙو ماڻهو، مون ته اڳئي توکي چيو هو. ته راڻا ڪو ماڻهو آهي جيڪو اسان جي محبت جو دشمن آهي. اسان کي ڌار ڪرڻ ٿو چاهي...“ موٽ ۾ راڻو خاموشيءَ سان سندس اکين ۾ ڏسڻ لڳو هو اها اهڙي خاموشي هئي جنهن جي پيٽ ۾ ڏک جوسڄو سارو درياهه هوندو آهي. هن مومل سان وڌيڪ هڪ به جملو نه ڳالهايو. ڳالهائڻ جي ڪا گنجائش ئي نه رهي هئي. شايد پن ڇڻ جي اداسيءَ ۾ بهار جي خوشبوءِ ۽ بهار جي خوشبوءَ ۾ پن ـــ ڇڻ جي اداسي پلجندي آهي. شايد ڏک ۽ خوشي هڪ ئي سڪي جا ٻه پاسا نه آهن پر هڪ ئي پاسي جهڙا ٻه سڪا آهن. هن جي اکين ۾ پن ـ ڇڻ جي پيلي موسم لهي آئي هئي. خوشيءَ جي پٺيءَ ۾ وري ڪُٻ نڪرڻ لڳو هو. کيس ننڊ توڙي جاڳ ۾ چئوطرف هزارين املتاس جا ڦڪا وڻ نظر اچڻ لڳا هئا.
آفيس جي مين گيٽ کان ريلوي اسٽيشن جي چبوتري تائين سڄو رستو املتاس جي ڦڪن گلن سان جهنجيل. ڦڪا وڻ... جهڙا جوڳين جا روح.
خزان رسيده بيد مشڪ، ٽالهين، نمن ۽ پپل جا وڏا وڏا وڻ!
وڻن مان ڇڻندڙ هيڊا پن. روڊ ۽ فوٽ پاٿ تي پکڙيل ڦڪا پن. هوا ۾ پن ڇڻ جي اداس خوشبو.
انهن ڏکن ۽ حادثن جي اداسي جيڪي گذري چڪا،انهن ڏکن ۽ حادثن جي اداسي به جيڪي گذريا پئي. ۽ ان واعدي جو ڏک جيڪو وفا ٿي نه سگهيو. شايد ڪي واعدا وفا جي آخري موڙ تي پهچي واپس موٽي ايندا آهن ۽ فراموشيءَ جي چادر تاڻي اهڙي ننڊ سمهي پوندا آهن جو ڪنهن به اک مان ڇڻيل لڙڪن جي ڇنڊي تي نه جآڳنڌا آهن.
قدم قدم ۽ ساهه ساهه سان گڏ پاڇولي جيان هلندڙ اداسي.
۽ سوالن جو طويل گهيرو.
اهڙو ڇا آهي جيڪو غلط ٿي رهيو آهي؟
ڪو دوکو ٿي رهيو آهي؟ ڪو وشواس گهات؟
ڪير پيو ڪري دوکو؟
ڪنهن سان پيو ٿئي دوکو؟
مومل سان...؟
سومل سان...؟
مون سان...؟
مومل سومل سان...؟
يا سومل مومل سان...؟
يا ٻئي مون سان ...؟
يا مان ٻنهين سان...؟
يا مان مومل سان...؟
يا مان سومل سان...؟
يا ڪير به ڪنهن سان به نه؟
شايد ڪير به غلط ڪونهي!
شايد سڀ ڪو پنهنجي پنهنجي جاءِ تي صحيح آهي.
سوالن ۽ خدشن جو وشال گهيرو.
هونءَ ڪو به ماڻهوءَ،
ڪنهن به ماڻهوءَ سان،
ڪٿي به ڪڏهن به،
ڪجهه به ڪري سگهي ٿو.
”نيٺ اهو ئي ٿيو جنهن جو ڊپ هو. مون اڳ ئي توکي چيو هو مومل مون کي سجدي جي سز ا نه ڏي. پر تون نه مڙينءَ....۽ مون کي موت جهڙي ماٺ ڏئي ڇڏيئي...“
پن ڇڻ رت جي سڪل پنن تي هلندو پاڻ سان ڳالهائڻ لڳو. هڪ دفعو وري همزاد ئي سندس سهارو بڻيو.
”چيو هئم نه توکي مومل ته مون اڃان ته تنهنجي مزاج جي هڪڙي موسم ڏٺي آهي... اڃان ته ٽي موسمون پري آهن.. ۽ ڏس ڪيئن نه تنهنجون ٽئي موسمون هيڊيون نڪتيون“
۽ ان رات ئي جنهن رات هو هنڌ مان اُٿي ٻاهر نڪري ويو هو ۽ پوءِ اڌ رات جو موٽيو هو زالهنس کيس چيو هو ”راڻا مان ڄاڻان ٿي ته ڪا عورت تنهنجي زندگيءَ ۾ رهڻ لڳي آهي... جنهن سان توکي محبت ٿي وئي آهي.. اها ڏاڍي خوش قسمت عورت آهي .... پر آخر اهڙو ڇا آهي جو جڏهن کان اُها تنهنجي زندگيءَ ۾ آئي آهي تون اڳ کان وڌيڪ اداس رهڻ لڳو آهين.. آخر ايئن ڇو آهي... مون کي چئه مان تنهنجي لاءِ ساڻس ملان... کيس منٿ ڪيان... کيس ٻڌايان ته راڻو ناخوش رهڻ لڳو آهي.. کيس خوشيون ڏي... مان وچ جي ديوار ڪانه ٿينديس... ان شام به ٻڌايئي پئي ته اڄ روڊ تي هلندي ذري گهٽ ٽرڪ جي هيٺيان آيو هئس... ايترو بي خيالو ڇو رهڻ لڳو آهين“
ان رات ئي سومل جي اڳيان سڀ هٿيار ڦٽا ڪري ڇڏيا هئائين. ٻيو ڪو چارو به نه هو.
”سومل خبر اٿئي ڇا....؟“
”ڇا..“ سومل سندس اداس لهجي ۾ لڙهندي وراڻيو هو.
”گهڻا سال اڳ جي ڳالهه آهي.“ هو سومل جي گوڏي تي ٻار وانگر مٿو رکيو ڪنهن قصاگو جيان ڳالهه کڻڻ لڳو.. ”مان تو وٽ تنهنجي شهر آيو هئس. تڏهن پنهنجي شادي ٿيل نه هئي. اهي سياري جي آمد آمد جا شروعاتي ڏينهن هئا. تنهنجي شهر جي موسم ۽ تنهنجي شهر جون هوائون هميشه جئان حسين هيون. تنهنجي گهر جي آڳنڌ ۾ پوکيل گلن جا ٻوٽا ۽ ڀت تي ٻانهن رکي بيٺل بوگن ويليا، ڪمري ۾ ٽيپ تي وڄندڙ موسيقي، تنهنجي چنچل نهار سان گلن جا تبديل ٿيندڙ رنگ، تنهنجي ماءُ جون مهربان اکيون، وقت جي باوقار خاموشي ۽ هيڏانهن آئون .. ورهين کان آسمان جيڏي اڪيلائي ڀوڳندڙ هڪڙو ناڪام، بيروزگار، ڪمزور ۽ بي اعتمادي جو شڪار ڇوڪرو... جنهنجي پنهنجي گهر ۾ ڪنهن به عورت جو وجود نه هو.. نه ڪو ماءُ، نه ڪو ڀيڻ.. نه ڪو چاچي، نه ڪا ماسي... گهر ۾ ٽي ڀائر .. اٽو به پاڻ ڳوهيون، ماني به پاڻ پچايون ته ٿانوَ به پاڻ ڌوئون... ان کهري ٺيٺ مرداڻي، بي لطف ۽ ٿوهر جهڙي زندگي گهاريندڙ ماڻهوءَ کي تنهنجي شهر، تنهنجي گهر ۾ تنهنجي ڪمري ۽ تنهنجي سونهري وارن جو ساٿ مليو ته -+جو جنم ٿيو.. خبر ناهي ان موسم جو نالو ڇا هئڻ گهربو هو. پر اها عجيب دلفريب موسم هئي.. موسم جو هڪ ڏينهن هو. ڏينهن جي هڪ شام هئي... شام جو به هڪڙو مختصر پل هو جنهن مون کي پنهنجي ڀاڪر ۾ ڀري ورتو. مان ان پل ۾ فريز ٿي ويس. اُهو پل هميشه لاءِ منهنجي اندر ۾ ڄمي بيهي رهيو. منهنجي احساسن ۾ ائين شامل ٿي ويو جيئن پاڻي ۾ شربت، جيئن اک ۾ ڪجل، جيئن چيچ ۾ مُنڊي، جيئن ننڊ ۾ خواب... پوءِ خواب جيئان وقت گذرڻ لڳو. اهو لمحو منهنجي هٿن مان کسڪي ويو. مان ان لمحي جي آڱرين مان هارجي ويس. پنهنجي شادي ٿي وئي، مون کي نوڪري ملي وئي، تون چند مئل ٻارن جي ۽ ڪجهه زنده ٻارن جي ماءُ ٿي وئينءَ. مان ڳوٺ جي ڳلين کان شهر جي چونڪن تائين ڀٽڪندو چاڪيءَ جي ڏاند جيئان ذميوارين ۽ گهردارين جي دائري ۾ ڦرندو رهيس. پر سومل مان ڪڏهن به ذهني طور ان لمحي مان نڪري نه سگهيس جيڪو لمحو ڪئين سال اڳ مون ۾ فريز ٿي ويو هو. مان هيمشه ان ساڳئي دلفريب لمحي لاءِ واجهائيندو رهيس... ڳوليندو رهيس اهو لمحو جيڪو منهنجي اندر ۾ ٽڪي پيو هو... ۽ سومل مان ان لمحي جي ڳولا ۾ ڀٽڪندو الاءِ ڪٿي ڪٿي ۽ ڪهڙا ڪهڙا دروازا کڙڪائيندو رهيس.. تان جو ڪاڪ محل ۾ وڃي ڦاٿس... مون کي خبر ئي نه پئي ته مان ڪاڪ محل جا در دريون ٽپي، دالانن مان ٿيندو جنهن عورت وٽ وڃي پهتو آهيان اُها مومل آهي... مون کي اهو لمحو ملي نه سگهيو سومل جنهن لمحي لاءِ مان ڀٽڪندو رهيس.. مان ان لمحي مان جلا وطن مسافر آهيان. ها سومل ايئن آهي. مان مومل جي وجود ۾ وڃائجي چڪو آهيان.. مان ڇا ڪيان.. منهنجي وس ۾ ڪجهه نه آهي. مون مرڻ کان سواءِ سندس اکين ۾ ٻُڏي خودڪشي ڪري ڇڏي آهي. ۽ ان مهل منهنجي اکين مان لڙڪ وهي آيا هئا ته سومل منهنجون اکيون اگهي ٻيءَ شام ئي تنهنجي در تي آئي هئي ۽ توکي چيو هئائين ” مومل ، مان توکان راڻي جي خوشي پنڻ آئي آهيان... راڻو بيمار ٿي پيو آهي... مان کيس بيمار ۽ اداس نه ٿي ڏسي سگهان... مان کيس صحتمند ۽ خوش ڏسڻ ٿي گهران. ڀلي هو منهنجو نه ئي هجي. تنهنجو ئي هجي پر رڳو خوش هجي. پر مومل تو سندس منٿ کي مان نه ڏنو. الاءِ ڇو.. مان سمجهي نه سگهيس. تو مومل لاءِ پنهنجي ڪاڪ محل جا دروازا اهو چئي بند ڪري ڇڏيا.. ته مان راڻي کي سڃاڻان ئي نه ٿي. ڇا واقعي مومل...؟ تون مون کي نه ٿي سڃاڻين؟ تو ته چيو هو راڻا تون ئي منهنجو تعارف آهين.. تون ئي منهنجي گُمنامي آهين. ۽ اهو به توئي ته چيو هو مومل ته راڻا محبتون ميلاپن جون محتاج نه هونديون آهن، محتاج ٿينديون آهن ته معذور ٿي وينديون آهن. آئون توسان هميشه ائين رهنديس جيئن گل سان خوشبو. جيئن پرهه سان هير.. پوءِ تون ڪاڪ محل ۾ راتيون جاڳي شادي لاءِ ٽڪساٽ ڇوڪرڻ لڳينءَ؟ سومل کي پنهنجي ڀيڻ بڻائي سندس پير ڇو ڪڍڻ لڳينءَ..“
ان شام هن رڌڻي ۾ ٻارن لاءِ پٽاٽا چپس ٺاهيندڙ زال ڏي کٽ تي ليٽي کاٻي پاسي ڪنڌ ورائي ڏٺو هو. ۽ ان پل پاڻ کي اعتراف جي ڪوٺڙي ۾ بيٺل محسوس ڪيائين ۽ بي آواز جملن ۾ اعتراف ڪيائين ته هو سومل کي سندس حصي کان وڌيڪ زخمي ڪري چُڪو آهي. ۽ ان سوال کان لنوائيندي ته سومل جا زخم ڪڏهن ڀرجي به سگهندا يا نه...؟ عمر ٻوڙي ۽ مائيءَ ڦتڻ بابت سوچڻ لڳو. عمر ٻوڙو پنهنجي جوانيءَ ۾ به هڪڙو ڪوجهو، چيڙاڪ ۽ شڪي مزاج شخص هو ۽ اڪثر پنهنجي جواڻ جماڻ ۽ موتئي جهڙي سهڻي زال کي رات جو گهر ۾ دروازو ڏئي اگهاڙو ڪري سنهڙي چهبڪ سان ايڏو ماريندو هو جو سندس کير جهڙي بدن تي نيرا نشان ٺهي ويندا هئا. چون ٿا پوءِ ورهين تائين چانڊوڪين راتين ۾ ڦتڻ جي چانديءَ ونسي بدن جا نيرا نشان جاڳي پوندا هئا ۽ نانگ سندس جسم تي سُرڻ لڳندا هئا ۽ هوءَ رڙيون ڪري روئڻ ۽ گهر کان ٻاهر ڊوڙِڻ لڳندي هئي. ”مون کي نانگ ٿو کائي، مونکي بچايو“ سڄي ويڙهي جا مرد مايون سندس پٺيان ڊوڙِي کيس ڳوٺ جي پٺين پاسي واري قبرستان مان وٺي ايندا هئا. ان ڪري عمر ٻوڙو چانڊوڪين راتين ۾ ننڊ نه ڪندو هو. سڄيون راتيون پن جون ٻيڙيون پيئندي جاڳي گذاريندو هو. پوءِ جڏهن ٻئي ڄڻا پوڙها ٿي ويا ته عُمر ٻوڙو چپ چپ رهڻ لڳو ۽ ڦتڻ خوش رهڻ لڳي. سندس بدن تي نانگ جو سُرڻ بند ٿي چڪو هو. اڪثر جڏهن اونهاري جو سج اولهه ۾ لهڻ ۽ پاڇولا مٿي چڙهڻ لڳندا ته هو ڀت جي طويل پاڇولي ۾ پيل کٽ تي اهلجي کاٻي پاسي چلهه تي شام واري چانهه ڪاڙهيندڙ زال ڏي پيو ڏسندو. مسلسل.. هر روز... هر شام... هوءَ چانهه پئي ڪاڙهيندي ۽ هو پنهنجي اڌ رنگي ۾ مفلوج کاٻي طرف وريل ڪنڌ سان ڏانهس ڏسندو رهندو... تان جو سندس کاٻي اک جي ڪنڊ ۾ پاڻي گڏ ٿي گهنجيل ڳل تان اٿلي پوندو. ۽ پوءِ ائين عمر ٻوڙو هڪ شام کاٻي اک سان ڦتڻ ڏي ڏسندي ڏسندي بنان ڪجهه ڳالهائڻ جي چانهه تيار ٿيڻ کان اڳ خاموشيءَ سان مري ويو. ڳوٺ جي مولويءَ کي عمر ٻوڙي جون اکيون وٺي هٿ پير سنوان ڪرڻ دوران سڀ کان گهڻي ڏکيائي سندس ڪنڌ سئون ڪرڻ ۾ پيش آئي. ڪنڌ جيڪو کاٻي پاسي وريل هو.
عمر ٻوڙو کاٻي اک جي خواب جو مقروض هو.
۽ ان شام رڌڻي ۾ ٻارن لاءِ پٽاٽا چپس ٺاهيندڙ زال ڏي ڏسندڙ راڻي محسوس ڪيو ته هو به عمر ٻوڙي وانگر کاٻي اک جي خواب جو مقروض آهي.
”الاءِ ڇو دل اداس اداس آهي“ هو پيرن ۾ ڀرندڙ سڪل پنن جي آواز سان جهونگارڻ لڳو. اصل ۾ اها جهونگار پاڻ کي روئڻ کان روڪڻ جي هڪ ناڪام شاعراڻي ڪوشش هئي. ”منهنجي زندگي ۾ اچڻ لاءِ تنهنجي مهرباني“ هن اداسيءَ مان ڪجهه مهينا پراڻو پر گهڻا دفعا ورجايل جملو ورجايو... چپن تي ڦڪي مرڪ ڦهلجي ويس. ۽ ان مهل پپل جو هڪڙو اڌ سائو اڌ سڪل پن ٽاريءَ مان ڇڻي اچي سندس ڪلهي تي ڪريو ۽ ڪلهي تان ترڪي کيسي وٽان ٿڙندو زمين تي وڃي ڪريو ۽ هڪڙو نم جو پن مٿان ڇڻيو ۽ هوا جي دوش تي رقص ڪندو هيٺ اچي ڪريو ۽ زمين جي هنج ۾ سمهي رهيو.
”سومل.. ڪاش تون منهنجي زندگيءَ جو دان گهرڻ لاءِ مومل جي ڪاڪ محل ۾ نه وڃين ها...ڪاش“ هو ڀڻڪڻ لڳو.. ۽ کيس اهو اندازو ئي نه هو ته ڏک جي ان بي مهر موسم ۾ سومل هڪ رات پنهنجي بي نام ڊائريءَ جي اٺين صفحي تي ڇا لکيو هو...؟ لکيو هئائين.
”راڻا مون کي لڳي ٿو هاڻي مان رڳو تنهنجي سکڻن لفظن جي ڪناري تي رهجي وئي آهيان. ڪو وقت ٿيو آهي جو تو مون کي پنهنجي دل جي نديءَ ۾ لهڻ نه ڏنو آهي. پيرن کان نيڻن تائين پسڻ نه ڏنو آهي... ترڻ ٻڏڻ نه ڏنو آهي. مان تنهنجي لاءِ فالتو عورت بڻجي وئي آهيان. تو اهو ڪڏهن ڄاتو آهي ته مون ڪيتريون راتيون جاڳي آڱرين تي تنهنجي انتظار جا پل ڳڻيا آهن. ڪڏهن سوچيو اٿئي ته اوباريل محبت عورت لاءِ ڪيڏو الميو هوندي آهي....؟ مان ته هاڻ تنهنجي پاروٿي نهار جي قابل به نه رهي آهيان ڄڻ. تنهنجي انهيءَ سيڪنڊ هئنڊ توَجَهه مون کي قتل ڪري ڇڏيو آهي. مان تنهنجي پاروٿي نهار جي مقتوله آهيان راڻا. هاڻي ڪا قبر کوٽ ۽ مون کي دفن ڪري ڇڏ....“
”مومل، تون قلوپطره ته نه آهين پر تون نيل نديءَ جي نانگڻ ضرور آهين. تو مون کي ڏنگي وڌو. ڏس منهنجي رڳن ۾ ڪيڏو زهر ڦهلجي ويو آهي... چريائپ جي چائنٺ تي بيٺل حد کان وڌيڪ سياڻي ڇوڪري تون انهن ڇوڪرين مان آهين جن جي هڪ ڳالهه مان ٻه معنائون ۽ ٻن ڳالهين مان سدائين هڪ معنيٰ نڪرندي آهي. تو مون کي پنهنجي مبهم ارادن جي سنگباريءَ سان زخمي ڪري ڇڏيو آهي. هاڻي وقت جو ڪوبه مسيحا منهنجا گهاءَ ڀري نه سگهندو. منهنجي اداسي تنهنجي نيڻن جي ڪجل کان وڌيڪ گهري ٿي وئي آهي ۽ منهنجو ڏک تنهجي وارن کان به گهاٽو ٿي ويو آهي. مون ته سوچيو هو..“ هو ٿڪل پيرن کي وڌيڪ ٿڪائڻ لاءِ اڳتي هلندو مومل سان ڳالهائڻ لڳو. ”تون منهنجي محبت ۾ ميڻ بتيءَ جيان ٻرندينءَ ۽ سڀ چارا روشن ڪري ڇڏيندينءَ... منهنجي هڪ لمحي جي جدائيءَ ۾ ميڻ بتيءَ وانگر قطرو قطرو ٿي ڳرندينءَ. منهنجي محبت ۾ ائين جهڪي پوندينءَ جيئن پکيءَ جي ويهڻ سان بيد مشڪ جي ٽاري جهڪي پوندي آهي. پر توتي ڪوئي به فرق نه پيو.. ڪو به نه مومل.. ٻريس به مان، ڳريس به مان ته جهڪيس به مان.. پر شايد تنهنجو اهڙو ڀاڳ نه هو. ٻرڻ، ڳرڻ ۽ جهڪڻ هر ڪنهن جي نصيب ۾ نه هوندو آهي. پر شايد ان ۾ ڏوهه تنهنجو نه منهنجو هو جو تو مون کي بي آواز لفظن جي تلوار سان ڪپي ڇڏيو. ڏوهه منهنجو هو. جو مون توکي Extreme level تي پيار ڪيو. منهنجي عاشقيءَ جي Extreme level تنهنجي معشوقيءَ کي Extreme level تي پهچائي ڇڏيو ۽ تون زمين بدران هوائن تي هلڻ لڳينءَ ۽ مون کي اڻ کٽ رات جو حصو بڻائي ڇڏيئي. ۽ ياد اٿئي مومل هڪ دفعي خواب ۽ ساڀيان جي وچ تي توکي چيو هيم اچ ته اوڏانهن هلون جتي خاموشي ڳالهائيندي آهي، جتي لڙڪ مرڪندا آهن ۽ جتي چپ چمين ۾ تبديل ٿي ويندا آهن ته تو چيو هو راڻا تنهنجون ڳالهيون حقيقت کان پري آهن پر پوءِ به وڻندڙ آهن ان ڪري مان توسان اوڏانهن هلڻ لاءِ تيار آهيان جتي چپ چمين ۾ تبديل ٿي ويندا آهن. پر مومل تنهنجو وچن وفا ٿي نه سگهيو. تو ته پهريون ئي قدم مشروط کنيو ۽ مشروط قدم سدائين اڌ رستي مان موٽي ايندا آهن.“ سندس اکين ۾ آلاڻ ڦهلجي وئي ۽ ان مهل کيس پنهنجو اهو جملو ورجائڻ جي ضرورت محسوس ٿي جيڪو جملو هن شروع ۾ ئي کيس چوڻ چاهيو هو پر نه چيو هئائين. شايد هر ڳالهه جو پنهنجو وقت هوندو.... هن اکين مان وهي آيل لڙڪن کي اگهندي چيو” مومل ڊڄ ان ڏينهن کان جنهن ڏينهن مون توکي پنهنجي لڙڪن ۾ روئي ڇڏيو. اهو پل پنهنجي تعلق جو آخري پل هوندو“
۽ ايئن ٿيو.
اهو پل سندن تعلق جو آخري پل ثابت ٿيو.
پر مومل مان توکي ڪڏهن به وساري نه سگهندس الاءِ ڇو.. پر توکي وسارڻ منهنجي وس ۾ نه آهي. کوڙ شيون ماڻهوءَ جي وس کان ٻاهر هونديون آهن. اها بي وسي مونکي هميشه ماريندي رهندي مان ماڻهن لاءِ باهه چورائڻ جي الزام ۾ نه پر محبت جي حاصلات جي ڪوشش جي الزام ۾ هميشه سزا ڀوڳيندو رهندس. سزا جنهنجو ڪڏهن انت نه ٿيندو . ۽ مان سزا جي ڪنهن به پل ۾ توکان غافل نه ٿيندس. تون مون لاءِ زندگيءَ جهڙي محبوبا هئينءَ. زندگي جيڪا هزار شڪايتن هوندي به ڏاڍي پياري هوندي آهي. هي خزان جي اداسي شاهد آهي ته مونکي توکان هاڻي ڪابه شڪايت نه آهي. توسان ڪهڙي شڪايت ؟ تون به ته مون جيان اڌوري هئينءَ ۽ اڌورن ماڻهن سان ڪهڙي شڪايت. هڪ خالي ماڻهو ٻئي خالي ماڻهوءَ کي ڏيئي به ڀلا ڇا ٿو سگهي؟ مونکي ياد آهي مومل هڪ شام تو آسمان ڏي ڏسندي چيو هو راڻا مان هڪ ڊنل ۽ عدم تحفظ جو شڪار ڇوڪري آهيان. منهنجو جنم Black out جي هڪ گهور اونداهي رات ۾ ٿيو هو. شايد اهو جنگ جو زمانو هو. چمني ٻارڻ جي به اجازت نه هئي. پر ان اونداهيءَ کان به گهري اونداهي منهنجي وجود ۾ هئي. اونداهي جيڪا مونکي ماءُ جي طرفان ورثي ۾ ملي هئي. چئن ڌيئرن کان پوءِ امان پنجون ڀيرو پيٽ سان ٿي هئي ته بابا ساڻس ڳالهائڻ ڇڏي ڏنو هو. جنهنجو مطلب اهو هو ته تون هن دفعي به ڌيءُ ڄڻيندينءَ. امان جي ڊپ جي انتها نه هئي. بابا جي بي آواز ڪاوڙ ۽ پنجين ڌيءُ جو ڊپ سندس رڳن مان ڊوڙندو منهنجي وجود ۾ تحليل ٿي چڪو هو. مان ڄمڻ کان اڳ ئي ڊنل هئس. دائيءَ امان کي پنجين ڌيءَ جي خبر ٻڌائي هئي ته امان اونداهي جي سيني ۾ سوراخ ڪندڙ سرنگهه جهڙي طويل دانهن ڪري بيهوش ٿي وئي هئي. گهڻو پوءِ بابا امان سان ڳالهائڻ لڳو هو پر مونکي ورهين تائين هنج ۾ نه کنيائين. مان اڪيلي رهجي ويس ۽ اڄ تائين اڪيلائيءَ مان نڪري نه سگهي آهيان ۽ راڻا مان ڄاڻان ٿي ته تون مون لاءِ سومل کي نه ڇڏي سگهندين. سو پنهنجي جدائي رڳو هٿن جي لڪيرن ۾ ئي نه پر موسمن جي پيشانيءَ تي لکي پئي آهي. ۽ مومل مون تنهنجي ڳالهين کي رات جي ڊپ ۾ ڳالهايل مبهم جملن وانگر وساري ڇڏيو هو. پر وسارڻ سان ڇا ٿو ٿي سگهي. اهوئي ٿيندو آهي جيڪو ٿيڻو هوندو آهي.
هو ڀڻڪندو ۽ هلندو رهيو. اهو ڏک سڀني ڏکن کان منفرد هو. هو ڏک جي گهيري ۾ مسلسل هلي رهيو هو ۽ هلندي هلندي گهڻو پري نڪري آيو هو.... ساڳي موسم.. ساڳيو رستو... رستا ساڳيا هوندا آهن ڏک بدلجي ويندا آهن. ساڳيا وڻ...ساڳي برسات... ساڳيو شهر... ساڳي خانگي اسپتال... انهي اسپتال ۾ سومل کي ٻار ڄائو هو. صبح ئي چيڪ اپ لاءِ ڳوٺان لاريءَ ۾ چڙهي شهر آيا هئا... پر ڊاڪٽرياڻي ٻار ڄمڻ جو انديشو ڏيکاريو. توڻي جو اڃان سومل کي اٺون مهينو هو. هوءَ ڏيڍ سال اڳ به ساڳي اسپتال ۾ هڪ مئل ٻار کي جنم ڏئي چڪي هئي ۽ ”مئل ٻار جي ماءُ“ جو الزام کڻي چڪي هئي. هاڻي وري ساڳي ڊاڪٽرياڻي ساڳي اسپتال. ساڳيو ميٽرنٽي هوم جنهن بابت هو اڳ ئي ان خدشي ۾ مبتلا ٿي چڪي هئي ته هڪ ڪاري ٻلي هر وقت ميٽرنٽي هوم جي دريءَ جي پردي ۾ ويٺي مسلسل ڏانهنس گهوريندي رهندي آهي.. ٻليءَ جي وات کي سندس رت جو ذائقو لڳي چڪو آهي ۽ ان شام به ٻيو دفعو زنده ٻار کي جنم ڏيندي هوءَ اوچتو رڙيون ڪري ڪم واري ماسي کي چوڻ لڳي هئي’ماسي دري بند ڪر.. جلدي ڪر .. سامهون ٻلي ويٺِي آهي.. ٻلي منهنجو ٻار کڻي ويندي“ جنهن تي ڊاڪٽرياڻيءَ ماسيءَ کي بند پيل دريءَ کي وري بند ڪرڻ جو چيو هو. .. ۽ هن ٻاهر اسپتال جي خاڪروب کي هڪ دوست سان رازداڻي انداز ۾ ڳالهائيندي ٻڌو هو ته ”ميٽرنٽي هوم جون ٻليون ۽ ڪتا بک نه مرندا آهن“... ۽ ڊاڪٽرياڻي هٿن تان رت هاڻا گلوز لاهيندي ماسي کي چيو هو ”فيس وٺي ڇڏيو. ٻار کي سول اسپتال کڻي وڃڻو پوندن. آڪسيجن لڳندي.. يا ايڪيو بيٽر ۾ رکڻو پوندو ٻار ڪچو آهي“ اهو سانوڻ جو مهينو هو. مٿان مينهن پئي وسيو. هو ننڍڙي ٻارکي اڇي پلاسٽڪ ۾ ڍڪي مينهن کان بچندو سول اسپتال ڏي ڊوڙيو هو...زالهنس نيم بيهوشيءَ جي حالت ۾ بيڊ تي پيل. هو سول اسپتال کان خانگي اسپتال ۽ خانگي اسپتال کان سول اسپتال جي رستي تي ڊوڙندو رهيو.. ڊيوٽي ڊاڪٽر اڌ رات مهل ننڊاکي حالت ۾ تازي ڄاول ٻار کي پاروٿي توجهه سان ڏسي نرس کي ٻار کي ايڪيوبيٽر ۾ رکڻ ۽ گڏو گڏ آڪسيجن لڳائڻ جو چيو. آڪسيجن جي سلينڊر ۾ آڪسيجن ته هئي ئي ڪا نه. هوڏانهن سج اڀريو هيڏانهن ٻار مري ويو.. ۽ هو ساڳئي رستي سان هلي هلي ٿڪجي چور ٿي ويو.. منجهس وڌيڪ پنڌ ڪرڻ جي سگهه نه رهي... پوءِ الاءِ ڪيڏي مهل ڳوٺان ڀاڻس آيو.. ڪو هڪ ٻه دوست به آيا... هو انهن سان گڏجي وسندي مينهن ۾ گوڏي جيتري پاڻيءَ ۾ ننڊاکي ۽ ٿڪل وجود سان ڇڙاٻ ڇڙاٻ ڪندو دڪان تي ويو.. ڪفن جو ٿورو ڪپڙو ۽ برسات کان بچڻ لاءِ ٻه وال اڇي پلاسٽڪ جا ورتائين ۽ زال وٽ موٽي آيو... ” ڊاڪٽرياڻي جي فيس جا پيسا ڏيو“ ڪم واري ماسي زالهنس جي مٿان بيٺي هئي. ” فيس ڪجهه گهٽ وٺو. ٻار بچو به ڪو نه“ سندس سس ماسِيءَ کي چيو پئي. ماسي موٽي وئي ته هو ڊاڪٽرياڻي ڏي ويو. ماسي کيس فيس ۾ رعايت لاءِ چئي چڪي هئي.
”اسان وٽ پيسا ٿورا آهن.. ڪجهه رعايت ڪيو“ هن ڳيت ڏئي ڳالهائڻ جي ڪوشش ڪئي.
ان مهل ڊاڪٽرياڻي شينڪ تي صابڻ سان هٿ پئي ڌوتا.
هن جا لفظ پاڻي جي آواز ۾ لڙهي ويا.
”نه رعايت جي گنجائش نه آهي. فيس پوري ڏيڻي پوندي“
پاڻي جو آواز وڌندو ويو. کنوڻ ۽ گوڙ... زوردار مينهن.. روڊ رستا پاڻيءَ ۾ گم... هو هلندو رهيو... ڪنهن جي هٿن ۾ ٻار جو لاش ... ڪنهن جي هٿن ۾ ڪوڏر ۽ بيلچو.. پاڻي جي ڇڙاٻ ڇڙاٻ. مٿان مينهن ... ان ڏينهن مينهن به بند ٿيڻ جو نالو نه پئي ورتو. مينهن نه هو ڄڻ مصيبت هئي. هنن وسندي مينهن ۾ قبرستان جي هڪ ڪنڊ ۾ هڪ ننڍڙي قبر کوٽي. الاءِ ڇو ڪُنڊ سان سدائين سندس تعلق قائم رهيو. روئڻ لاءِ گهرجي ڪنڊ. ننڍڙي قبر لاءِ قبرستان جي ڪنڊ. ننڍڙا ٻار ڪٿي به گهڻي جاءِ نه ولاريندا آهن. پوءِ اهو گهر هجي يا ٻاهر. کٽ هجي يا قبر.
اهي هر هنڌ بنهه ٿورڙي جاءِ والاريندا آهن.
ٻار کي قبر ۾ دفنايو ويو.
پريان ڪنڊيءَ جي وڻ وٽ بيٺل ڪتو قبر ڏي ڏسندو رهيو. هن ڪتي جي وات ۽ زبان مان تازو رت ڳڙندي ڏٺو.
قبر ۾ اهو ٻار دفنايو ويو جنهن جو اڃان ڪو به نالو نه رکيو ويو هو.قبر جي مٿان بيهي دعا لاءِ هٿ کنيا ويا. مينهن وسندو رهيو. هن جو دعا لاءِ جهليل ٻڪ برسات جي ٿڌي پاڻيءَ ۾ ڀرجي ويو. هو قبرستان مان ٻاهر نڪري آيا.. ساڳيو رستو.. ساڳيا وڻ.. ساڳي موسم ... برسات اڳ کان به تيز.... اسپتال جي اڳيان ساڳيو ڪتو. مينهن ۾ آلو، وارن ۾ رت.... زبان رت ۾ ڳاڙهي... پير رتو رت.. مينهن جو پاڻي رت جهڙو ڳاڙهو.. هو ڏڪي ويو ۽ اوچتو روئڻ لڳو.
”اهو منهنجو رت آهي. منهنجو رت آهي“ هو رڙيون ڪرڻ لڳو.
”ننڍڙي قبر منهنجي آهي. مان ۽ منهنجي زال ننڍڙي قبر جا جاڙا وارث آهيون. ننڍڙي قبر ۾ منهنجو ۽ منهنجي زال جو رت آهي. گوشت آهي. نڪ وات آهي. دل آهي.. منهنجون اکيون آهن..“ اکيون جيڪي ڪجهه لمحا اڳ ئي قبر ۾ دفن ٿي چڪيون هيون. ٻه صاف شفاف ننڍڙيون اکيون.. سهي سلامت نيڻ... جن جي نه کاٻي اک ۾ ڪو خواب هو نه ساڄي اک ۾ ڪو سپنو هو. اهي اکيون خوابن ۽ سپنن جي اذيت کان آجيون هيون.. هو ڪنهن مهل روئڻ ڪنهن مهل کلڻ ٿي لڳو. زالهنس پنهنجي تڪليف وساري ويٺي. کيس ٻانهن مان ڇڪي پنهنجي ڀر ۾ ويهاري سندس هٿ پنهنجي چپن تي رکي جهيڻي پر مظبوط آواز ۾ چيو هئائين... راڻا.. پريشان نه ٿي ... روءُ نه...چپ ڪر.. پاڻ کي سنڀال ... منهنجي ڀرسان ليٽي پئه.. ڳالهاءِ نه.. پاڻ کي الله ٻيو ٻار ڏيندو تون ڳڻتي نه ڪر. صفا پنهنجو حال وڃائي ڇڏيو اٿئي چريا ماڻهو... مون کي ٻارن کان وڌيڪ تون مٺو آهين.. ٻار ٻيا به ٿي پوندا... پر توکي ڪجهه ٿي پيو ته منهنجو ڪهڙو حال ٿيندو.. هان...“ ۽ هو ٻارن وانگر سڏڪڻ لڳو هو.
ساڳيو رستو...
ساڳي موسم...
ساڳيو ڪڪرن سان ڀريل آسمان. ساڳي برسات مينهن ۾ ڪپڙا آلا... وارن ۽ منهن مان وهندڙ پاڻي.
هن جي اکين مان لڙڪ وهڻ لڳا..
ڪڏهن ڪڏهن ڪنهن ڪنهن موسم ۾ ڪُجهه ڏک پاڻ ۾ ڪيئن نه گڏجي پوندا آهن. شايد مينهن جو موت، محبت ۽ وڇوڙي سان ڏاڍو گهرو تعلق آهي. کيس اهو سڀ ڪجهه به ياد اچڻ لڳو جيڪو ڪجهه هو وساري چُڪو هو.
ٻاروتڻ.
چيلاٽي جو ڏنگ.
ماءُ جون اکيون
سڙيل منهن وارو ماڻهو. سمورا مري ويل دوست زاهد، گُل حسن، مشتاق، محمد بخش، ثناءُ الله، حسن، طارق... انهن جي موت کان پوءِ هو هڪ زخمي ماڻهوءَ جي طور تي زندهه رهڻ جي ڪوشش ڪري رهيو هو ۽ ها سچي سندس مئل ٻار. پن- ڇڻ وارو رستو کٽو ئي نه پئي.. رستو ويو پئي اينگهندو...
”مان ۽ منهنجي زال هڪ کان وڌيڪ ننڍڙين قبرن جا وارث آهيون“
هن هڪ دفعو وري ساڳي پُراڻي ڏک کي پنهنجي سيني ۾ سڏيو. شايد ڏک مرندو ناهي. رڳو ڪجهه وقت لاءِ وقت جي ڌنڌ ۾ ڍڪجي فريز ٿي ويندو آهي. ۽ وري وقت جي ڪوساڻ ۾ ڪنهن نئين ڏک جي ڇهاءَ سان ڪَر موڙي جاڳي پوندو آهي. هڪڙو ڏک ٻئي ڏک ۾ تحليل ٿيندو آهي. شڪل بدلائيندو آهي. هڪ شڪل ٻيءَ شڪل کي جاڳائيندي آهي. هڪڙو ڏک ٻئي ڏک کي جاڳائيندو آهي ۽ ڏک ٻيڻون ٿي ويندو آهي.
هن هميشه وانگر ان پل به پن ڇڻ جي موسم ۾ پاڻ کي طويل اونداهين سرنگهه ۾ ڦاٿل ڏٺو. هن سُرنگهه مان نڪرڻ چاهيو. سندس ساه منجهڻ لڳو. هن ڊوڙڻ چاهيو پر ڊوڙي نه سگهيو. هو سرنگهه ۾ سالن کان اڪيلو پئي هليو. سرنگ جو ٻيو ڇيڙو نه هو. مان ڀٽڪي رهيو آهيان . گهڻا سال ٿيا جو ”هو“ مري ويو ان کان پوءِ “راڻو“ مري ويو. راڻي کان پوءِ ”اسين “ وڃي بچيو. پر ان جي ڪائي اهميت نه هئي.. هو ۽ راڻو ڏاڍا اهم هئا. انهن وٽ خواب هئا. جهڙي تهڙي زندگي هئي. نا اميدي ۽ اميد هئي. پر انهن کي سندن خوابن، زندگيءَ ، اميد ۽ ماڻهن ماري ڇڏيو. ٻه خواب مري ويا. باقي مان وڃي بچيو آهيان. ٻن خوابن جو سوڳوار. مون سان ڪوبه تعزيت ڪرڻ وارو ڪونهي. مان پنهنجي پاڻ کان محروم ٿيندو پيو وڃان پر مان مرڻ کان اڳ رستو ڳولڻ چاهيان ٿو. ماڻهوءَ لاءِ جڏهن پهريون ۽ ٻيو رستو بي معنيٰ ٿي پوي ته کيس ٽيون رستو ڳولڻ گهرجي. سرنگ جي اونداهي وڌيڪ ڪاري ٿيندي پئي وڃي . سج ڪاري رک ۾ ڍڪجي رهيو آهي. ٿڌ جو پد وڌندو ٿو وڃي. مان ٿڌو ٿيندو پيو وڃان منهنجون آڱريون پٿر ٿي رهيون آهن. منهنجو رت ڄمي رهيو آهي. مان پنهنجي اندر ۾ ٽٽي رهيو آهيان. جڙي رهيو آهيان . وکري رهيو آهيان. مان ننڍڙي نقطي ۾ تبديل ٿي رهيو آهيان .
سڙيل منهن وارو ماڻهو آس پاس موجود آهي. ۽ اونداهيءَ ۾ به کيس چٽيءَ طرح ڏسي ٿو سگهان... ۽ چيلاٽي جا کهرا چنبا ڪنڌ ۾ کتل آهن... چمڙن جي پرن جي ڦر ڦر جو آواز وڌندو ٿو وڃي...۽ چمڙن جي ڌپ جو دائرو وڌيڪ وسيع ٿيندو هر احساس کي پنهنجي گرفت ۾ وٺندو ٿو وڃي. سرنگهه جي آخري ڇيڙي وٽ پهچي سندس ڊپ انتها کي پهچي چڪو هو.. هن هڪ دفعو وري ڊوڙي ٻاهر نڪرڻ چاهيو. کيس محسوس ٿيو ته جيڪڏهن ڊوڙي ٻاهر نه نڪتس ته اونداهيءَ ۾ لڪل سڙيل منهن وارو ماڻهو مون کي چٻاڙي ڇڏيندو. هو زور سان ڊوڙيو ۽ هن دفعي پنهنجي ڪوشش ۾ ڪامياب ٿي ويو. ۽ اونداهين سرنگهه مان ٻاهر نڪري آيو. ۽ سرنگهه مان ٻاهر نڪرندي ئي هن پاڻ کي رات جي ڀاڪر ۾ ڏٺو. ۽ هڪ اونداهيءَ مان نڪري ٻئي اونداهيءَ ۾ داخل ٿيل اهو شخص ”ٻيو شخص“ هو. لڳو ته کيس ان رات جي ڀاڪر ۾ ايندي ايندي ڪئي ورهيه گذري ويا آهن. ڪئي موسمون آيون ۽ گذري ويون آهن.. ڪئي سج اڀريا ۽ اڀري لهي ويا آهن. ۽ سڀئي سورج پنهنجا ڪئي نشان ڇڏي ويا آهن.
اها چانڊوڪي رات هئي. هو آرام ڪرسيءَ تي آهلجي گهڻي دير کان خاموشيءَ سان آڪاس ۾ جرڪندڙ نومبر جي ٿڌي چنڊ ڏي ڏسي رهيو هو. کيس چنڊ ايئن پئي لڳو جهڙو رات جي سانوري چيچ ۾ پاتل پکراج جو ٻڙو. اُن رات چنڊ ايترو مدمست ۽ جوان هو جو هن محسوس ڪيو ته جي اڄ هي چنڊ پنهنجا چپ رات جي چپن تي رکندو ته رات پيٽ سان ٿي ويندي ۽ پرهه ڦٽيءَ کان پوءِ هڪ نئين سج کي جنم ڏيندي. آڳنڌ جي چوديواريءَ کان ٻاهر رات واري چوڪيدار جون سيٽيون کيس پنهنجي ۽ چنڊ جي وچ ۾ غير ضروري ۽ خراب قسم جي دخل اندازي پئي محسوس ٿيون. زالهنس پاڻي پيئڻ لاءِ اٿي ورانڊي ۾ آئي ته کيس اڪيلو پڌر ۾ ڪرسيءَ تي ڪنبل ۾ ويڙهيل سيڙهيل ڏسي ننڊ ۾ ٽمٽار حيران اکين سان اچي سندس ڀر ۾ بيٺي. سندس سينڌ ۾ چمڪندڙ ڪجهه سونهري وار چانڊوڪيءَ ۾ جرڪيا پئي. کيس زالهنس جي پيشانيءَ تي گهڻو پيار آيو. کيس شدت سان محسوس ٿيو ته هر مرد جي اندر ۾ هڪڙو دوزخ ٻرندو رهندو آهي، جنهن کي ڪڏهن نه ڪڏهن ڪانه ڪا عورت اچي وسائيندي آهي نه ته هوند اهو دوزخ مرد کي ساڙي رک ڪري ڇڏي.
هن پنهنجي ڀر ۾ زال کي بيٺل ڏسي اٿڻ چاهيو ته هن پنهنجا ٻئي هٿ جيڪي چانڊوڪيءَ وانگر شفاف هئا، سندس ڪلهن تي رکي کيس ٿورو زور ڏئي اٿڻ کان روڪيو ۽ ڪرسيءَ جي ٻانهن تي ويهندي چيو....
” ويهه ويهه راڻا.. اُٿ نه“
۽ هيٺ جهڪي پنهنجو کاٻو ڳل سندس ساڄي ڳل تي رکي ڇڏيو. اهو زندگيءَ جي خواهش سان ڀريل گرم ڳل هو. هِن جا وڏا لسا ريشمي وار سندس ڳچيءَ کي ڇهڻ ۽ کيس هڪ وڻندڙ احساس ۾ مبتلا ڪرڻ لڳا.
”ذري گهٽ اچي پرهه ڦٽي آهي راڻا. تون اڃان هتي ويٺو آهين.
پڌر جو بلب به نه ٻاريو اٿئي“
زالهنس اهڙي ننڊاکي لهجي ۾ چيو جنهن ۾ هزار راتين جو اوجاڳو انتظار ۽ ڏک شامل هو.
”چانڊوڪي رات آهي ڏس آسمان ڪيڏو روشن آهي“ هن پنهنجو هٿ سندس وارن ۾ لڪائيندي چيو. سندس اندر گهڻو گهرائيءَ ۾ ڪٿي درد جي ڏُکاري وشال ڍنڍ ۾ هڪ هڪ ٿي سوين هزارين ڪنول ٽڙي رهيا هئا...!! ۽ هن محسوس ڪيو ته هي لمحو زندگيءَ جو سڀ کان وڌيڪ شاندار لمحو آهي. ۽ هي لمحو ئي زندگيءَ جو لمحو آهي.
”ڪافي ٺاهيان...؟“
”ڪافي...؟“
”ها، ڪافي...“
”ها ڀلي“
هوءَ جلديءَ ۾ سندس سيني تان پنهنجا سڀ وار کڻي اٿي بيٺي ۽ ڪنهن الهڙ محبوبا وانگر وڏا وڏا قدم ڀريندي رڌڻي ڏي هلي وئي ۽ آڳنڌ ۾ پنهنجي جسم جي اُها خوشبو ڇڏي وئي جيڪا ننڊ مان اُٿيل عورتن جي جسم ۾ قدرتي طور هوندي آهي. هڪ عجيب، وڻندڙ، مدهوش ڪندڙ عورتاڻي خوشبو....
هو ننڊ ۾ ڳهريل اکين سان چنڊ ڏي ڏسندي، ڪرسيءَ تي ٽيڪ ڏئي کاٻي اک جي خواب سميت رات، چانڊوڪي، خاموشي ۽ خوشبوءَ ۾ تحليل ٿي ويو.