مُلههَ مهانگو سپرين
ايئن ڏسندي ئي ڏسندي، اختر چاڙهيءَ وارا ڏاڪا چڙهندو، ڊُگَهه ۽ رَلو ڊوڙندو مرڳو ئي آسمان کي وڃي ڇهڻ لڳو هو. ڳوٺ مان لڏو کڻي اچي حيدرآباد ۾ مسواڙي جاءِ ۾ رهڻ لڳو. وڏو شهر، ته هر شيءِ وڏي. کائڻ ۽ پائڻ جو معيار وڌڻ لڳو. يارن ۽ مهمانن جو اچڻ وڃڻ وڌڻ لڳو. گهر جي ضرورتن۽ آرائشن ۾ به اضافو ٿيڻ لڳو. اٿ ويهه وڌڻ ڪري ڀاڙن ڪراين جو اضافي خرچ ٿيڻ لڳو. ايئن اختر ڏٺو ته سندس مهيني جو پگهار ته ٺهيو پر مرڳو گڏ ڪيل ٻه ٽي ڏوڪڙ به پوري ڪو نه ٿي پيا. همراهه ماڳهي قرضي پئي ٿيو. وڏو شهر کيس مهانگو پئي پيو.
پوءِ ڇا ڪجي....!؟
هڪڙو رستو اختر کي ڪارائتو ڏسڻ ۾ آيو....!
ڇو نه ڪا غير سرڪاري تنظيم Non Government organization (اين جي او) رجسٽر ڪرائجي! هونئن به اين جي اوز جي وبا سڄي ملڪ وانگر سنڌ کي به وڪوڙي ته ويئي آهي. ڪيترا ڏسڻا وائسڻا ماڻهو، قوم ۽ ڌرتيءَ جو ڀلو چاهيندڙ ماڻهو به هاڻ بنهه لاهي پائي NGOs ۾ ڪاهي پيا آهن ۽ ڄاڻندي ٻُجهندي به چند ڏوڪڙن عيوض پنهنجي ڌرتيءَ ۽ قوم جي ذري پُرزي جا انگ اکر ڌارين قوتن کي گڏ ڪريو پيا فراهم ڪن.
سو اختر به فيصلو ڪيو ته ڇو نه موقعي جو فاعدو وٺجي ۽ ڪو ڌڪ ڀرجي. هونئن به جڏهن سڄو ملڪ منصور لڳو پيو آهي. ڊالرن جو مِينهن اوهيرا ڪريو پيو وسي. هرڪو گروگنجو ٻانهن پيو لوڏي. الاجي ڪهڙا ڪهڙا ماڻهو، جن کي سرڪاري بيلداري به ڪا نه ٿي ملي، سي هينئر ”ڦُونسَ مان سليمان“ ٿيو اسي هزار رپيه ماهوار پگهار پيا کڻن. جيڪي ڪڏهن گڏهه تي به ڪو نه چڙهيا، سي اڄ پي آءِ اي جي اڏامن ذريعي ڪراچي ۽ اسلام آباد جا ٽوئر پيا ڪن. پوءِ اسين ڇو نه پنهنجو مستقبل روشن ڪرڻ لاءِ پاڻ پتوڙيون.
پوءِ هُن به، لاڙ ۾ نياڻين جي تعليم جو سکڻو نعرو هڻندڙ هڪڙي غير سرڪاري سماجي تنظيم جي پيروي ڪندي، هڪڙي سماجي بهبود لاءِ ڪم ڪندڙ NGO رجسٽر ڪرائي. جنهن جو صدر پاڻ ٿيو، پر باقي ٻيا عهديدار بنهه معمولي پڙهيل ۽ بي سمجهه واڇائون کڻي ڀرتي ڪيائين. جيڪي رڳو ڀاڙي ۽ ڀتي تي سندس ونگار پيا وهندا هئا. ڊونر ايجنسيسز ڏانهن موڪلجندڙ ڳرن ووچرن تي رڳو کانئن صحيحون وٺندو هو. باقي انهن کي انگريزيءَ ۾ ٺهيل ووچرن جي ماليت جي به خبر ڪا نه پوندي هئي. اردوءَ وارا چوندا آهن ته ”جڏهن الله ميان حُسن ڏي ٿو ته نزاڪت خودبخود اچي ويندي آهي.“ ساڳي طرح جيڏي مهل اختر جي به ڪرنسي چينج ٿي، يعني ڳالهه جڏهن پاڪستاني روپين مان ڦري آمريڪي ڊالرن ۾ ٿيڻ لڳي، تڏهن ماستر اختر ڦري اختر صاحب ٿي ويو. ڪهڙي ڳالهه ڪجي، جڏهن پروجيڪٽن مٿان پروجيڪٽ ملڻ لڳا، تڏهن هڪ پاسي اسڪيمون ٺهڻ لڳيون، اسٽيميشنون جُڙڻ لڳيون، وفد فيلڊ وزٽ ڪرڻ اچڻ لڳا، اَويئرنيس لاءِ ڪانفرنسون منعقد ٿيڻ لڳيون، ورڪشاپ، اوپن ميٽينگون ۽ ڪارنر گڏجاڻيون ٿيڻ لڳيون، عوام ۾ سجاڳي آڻڻ لاءِ ريليون، جلسا ۽ جلوس ٿيڻ لڳا. ۽ اهي سڀ شيون، مڙيئي ڳالهيون ۽ هڙيئي وارداتون تصويرن ۽ وڊيو موويز ڪيسيٽن ۾ محفوظ ٿي ڊونر ايجنسيز جي اعليٰ اختيارين کي ڏيکارڻ لاءِ گڏ ٿينديون رهيون. شاباش هجي ڪميپوٽر کي، جو پرائين ريلين جي اڳيان هلندڙ ماڻهن جا چهرا بدلايو پنهنجا ڪريو ڇڏي. ساڳي طرح ڪاغذن مان به فائيل ڀرجڻ لڳا ۽ فائيلن مان الماريون ڀرجڻ لڳيون. باقي سر زمين ته ٿر جي واريءَ وانگر اهڙي جي اهڙي. نه اُتي ڪو مينهن وٺو ۽ نه ئي ڪا اوڀڙ اُڀڙي. نه ڪو وڻ وجود ۾ آيو ۽ نه ئي ڇانوَ ڇانورو ٿيو. اهڙي طرح ”ڀلي ڀلي“ ٿي ويئي. هزارن جي جاءِ تي لکين رپين جا ۽ لکن جي جاءِ تي ڪروڙين رپين جا ووچر ٺهڻ لڳا. اختر صاحب جي هٿن ۾ پئسو سانوڻي سنڌوءَ وانگر ڪَپَ ڀري وهڻ لڳو، ”ناني رڌڻ واري ڏوهٽا کائڻ وارا“ ”نه ڪير ڪُڇڻ وارو، نه ئي ڪير پُڇڻ وارو“ ۽ وري ڊونر ايجنسيز جي چڪاس ٽيمن ۾ وري ڪي فرشتا ويٺل آهن ڇا!؟ ”اوهين به کائو ۽ اسان کي به کارايو“ واري پاليسي زنده باد تحت ٻئي ڌريون خوش. ڪنهن جي گهران ڇا ٿي ويو! هِتي ته مرڳو وڃڻ بدران آيو پئي...! ڇا چئجي...!.
اصل پروجيڪٽ تي ڪم ڪرڻ بدران، رڳو پروجيڪٽ جي تعارف ۽ پبلسٽيءَ لاءِ ڪتابڙا پيا ڇپجن. غير ضروري تعارفي پمفليٽ، ڪارڊ، اسٽيڪر، ٽوپڙيون وغيره تي، جي هزار خرچ ٿين ته لکن جا ووچر پيا ٺهن. رڪارڊ پيو ٺهي. اٺن ڏهن نوجوانن تي مشتمل اسٽاف، جيڪو ڪاپي ڪلچر جي پيداوار هئڻ ڪري، رڳو ياماها موٽر سائيڪلين تي چڙهيو ڦرڙاٽ ڪڍڻ ۾ پورو. سڀ رڳو ڏيکاءُ. ڇڙو خانه پُري. نوجوان ڇوڪريون به ڏيکاءُ خاطر اسٽاف ۾ شامل ڪيون ويون ته جيئن ٻڌائي سگهجي ته عورتن کي موٽيويٽ ڪرڻ لاءِ هنن خاص فيميل اسٽاف به رکيو آهي. چڪاس ڪندڙ ٽيم جي هڪڙي پوڙهي کوٿ پنجابي ڊائريڪٽر، جيڪو اين جي اوز هلائڻ جو ڪافي تجربو رکندڙ هو، اختر صاحب کي سمجهايو هو ته ”آڊٽ گِلٽي نه ٿجانءِ، يعني ڪاغذي رڪارڊ مڪمل هجي. فائيل ڪاغذن سان ڀريل هجن. باقي فيلڊ ۾ ڀلي ”ڪاريءَ وارا ڪَکَ”، به نه هجن. ڪنهن کي لاچار پيو آهي جو ايترا ٻيا پئسه خرچ ڪري چڪاس ڪرائي ته ٻهراڙين ۾ واقعي ڪم ٿيو آهي يا نه!؟“ سو اختر صاحب به هڪڙو ڄاڻو، سنجيده ۽ ڪم وارو ماڻهو، پنج پئسه وڌيڪ ڏيئي پاڻ وٽ ملازم رکيو هو، جيڪو ڪاغذن سان فائيلن جا پيٽ ڀري رهيو هو ۽ هر شيءِ مينيج ڪري اپ ٽو ڊيٽ رکيو پئي آيو ۽ هوڏانهن وري اختر صاحب جا مختلف بينڪن ۾ اڪائونٽ به کُلندا ۽ ڀربا رهيا. توڙي جو هاڻي اختر صاحب کي اسڪول ۾ ڊيوٽي ڏيڻ جيترو وقت ڪو نه هو، پر پوءِ به هُو صاحب آن ڊيوٽي ٽيچر هو ۽ باقاعده ماهوار پگهار وصول ڪري رهيو هو.
اِهي ڳالهيون ته سڀ ڀليون، پر هڪڙي ڳالهه اهڙي هئي، جنهن جي ڪري اختر صاحب اڪثر ڪري پريشان رهندو هو. توڙي جو هُن کي شادي ڪئي ڳچ سال ٿي چڪا هئا ۽ سندس ڌيءَ ۽ پُٽِ به اچي جوان ٿيا هئا، پر پوءِ به هُن کي گهر جو سک ڪو نه هو. شاديءَ جي پهرين رات ئي سندس ڪنوار جي ساڻس هم آهنگي ٿي نه سگهي. اُن جو سبب ڪهڙو هو؟ سا خبر ته پئجي ڪا نه سگهي هئي، پر هِن وقت به، جڏهن سندن عمر موٽڻ شروع ڪيو هو، تڏهن به سندن وچ ۾ سواءِ گهر گرهستيءَ جي ضروري مامرن جي، ٻي ڪا به ڳالهه ٻولهه ڪا نه ٿيندي هئي، جنهن سان گهر جو ماحول خوشگوار بنجي. يا قرب، محبت ۽ پيار جي فضا پروان چڙهي سگهي. شروع جي ڪجهه مهينن تائين ته اختر صاحب انتهائي ڪوشش ڪئي ته سندس ڪنوار جي سخت رويي جا ڪارڻ معلوم ڪري ۽ ازالو ڪرڻ جي ڪوشش ڪري، پر جڏهن هُن ڏٺو ته لک ڪوششون ڪرڻ جي باوجود به سندس ڪنوار جو ميڻ نه ڳريو ته نه ڳريو. تڏهن هُن به کيس سندس حال تي ڇڏي ڏنو ۽ پوءِ گذريل ويهه سال هنن ٻنهي مشيني انداز ۾ روبوٽن واري زندگي گذاريندي گذاري ڇڏيا. انهن ويهن سالن دوران ڪنهن مسڪراهٽ جو، کِلَ جو يا ٽهڪڙن جو ڀلجي به سندن گهر وٽان ڪڏهن گذر ڪو نه ٿيو هو. جڏهن هو اڪيلا هئا، تڏهن به سندن وچ ۾ وڇوٽيون هُيون ۽ جڏهن هاڻ سندن گهر ۾ ڌيءَ ۽ پٽ به وڏا ٿي چڪا آهن. تڏهن به ساڳيون وڇوٽيون برقرار هيون. ٻئي ڄڻا فقط پنهنجي ڪم سان ڪم رکڻ جا عادي ٿي چڪا هئا. گهوٽ ڪنوار جون کينچلون، انگل آرا، فرمائشون۽ رُساما پرچاءُ ته هُنن ڪڏهن ڏٺا به ڪو نه، پر زال مڙس واريون ڪچهريون ۽ دل لڳيون به سڪنديون رهيون. ايتريقدر جو هاڻي ته گهريلو عورت ۽ مرد جي وچ ۾ جيڪا باهمي صلاح مصلحت يا مشاورت ڪرڻ گهرجي، سا به ڪا نه ٿيندي هئي. باقي هڪڙي ڳالهه هئي ته اهڙي بيزار ڪندڙ ماحول ۾ رهندي به، سندس زال نه ڪڏهن ڪاوڙجي سندس مائٽن وٽ وڃي ويهي رهڻ جي ڪوشش ڪئي ۽ نه ئي وري اختر صاحب جي مائٽن به ڪڏهن پنهنجي نُنهن کان خفا رهڻ جو روئڻو رُنو. ٻنهي طرفن کان کين سندن حال تي ڇڏي ڏنو ويو هو ۽ ايئن زندگي جي ڍڳي گاڏي گهلبي رهي.
چوندا آهن ته هِن مردن جي معاشري ۾ مردن جي گهوڙي کي سوين گس ميسر هوندا آهن، پر اختر صاحب هن کان اڳ ۾ ڪڏهن به زال جي رُوڊ مُوڊَ جو بهانو بنائي پنهنجي گهوڙي کي ڇڙواڳ ڪو نه ڇڏيو هو. پر آخر ڪيستائين؟! جيستائين هُو اباڻي ڳوٺ هو يا وري حيدرآباد جي ننڍڙي مسواڙي گهر ۾ رهيل هو ۽ رڳو ماستر هو، تيستائين سندس کيسو ايترو خلاصو ڪو نه هو، جو هُو ٻيو ڪجهه سوچي سگهي. پر جڏهن هُن هڪ اين جي او جو سربراهه بنجڻ بعد هڪڙو بنگلو پنهنجي گهرواريءَ جي نالي خريد ڪري اُن ۾ رهائش اختيار ڪئي ۽ ٻيو بنگلو پنهنجي نالي خريد ڪري، اُن ۾ اين جي او جي آفيس قائم ڪئي، تڏهن هُن ڏاڍي آسودگي محسوس ڪئي هئي. هاڻي کيس هر وقت ٻُوٿ سُڄائي هلندڙ سندس زال کان ٿورو پرڀرو رهڻ جو موقعو ميسر ٿي سگهندو هو. هاڻي هُو آفيس جي ڪم جي گهڻائيءَ جي يا ٻاهرين وزيٽرن جي اچڻ ۽ ترسڻ جي بهاني سان ڪڏهن ڪڏهن آفيس واري بنگلي ۾ به رهي پوندو هو.
***
آفيس ٻاهران لڳل هڪ وڏي سائن بورڊ تي غير سرڪاري اداري جي وڻندڙ نالي کان متاثر ٿي اڪثر بيروزگار نوجوان ڇوڪرا ۽ ڇوڪريون نوڪريءَ جي تلاش ۾ اندر لنگهي ايندا هئا. سو اُن ڏينهن هڪڙي بنهه خوبصورت ڇوڪري ترنم ناز به پنهنجي بايو ڊيٽا جو فائيل کڻي آفيس اندر گهڙي آئي هئي. اختر صاحب اوڏي مهل فيلڊ ۾ ويل هو.
”مون کي اختر صاحب سان ملڻو آهي.“ ترنم ناز آفيس ۾ ويٺل اڪائونٽنٽ کي چيو.
”صاحب جن ته فيلڊ ۾ ويل آهن.“ جواب مليو.
”ڪنهن وقت موٽندا؟“ ترنم ناز وري پڇيو.
”هڪ وڳي جو چئي ويا آهن.“ جواب مليو.
ترنم ناز پنهنجي ساڄي ٻانهن جي ڪرائيءَ کي ڏاڍي نزاڪت ۽ نفاست سان ورائي پنهنجي گهڙيءَ ۾ ٽائيم ڏٺو ۽ پنهنجي مُنهن ڳالهايو: ”ساڍا ٻارنهن...! اڃا اڌ ڪلاڪ لڳندو.“ وري اڪائونٽنٽ کي مخاطب ٿي پڇيائين. ”سر، توهان مهرباني ڪري کانئن معلوم ڪري وٺو ته پاڻ گهڻي دير ۾ پهچندا. جي جلد نه موٽي سگهن ته مان وري سڀاڻي اچان. يا اڃا به جيڪو حڪم ڪن.“
”هونئن ته توهان جي مرضي آهي ته وڃو يا Wait ڪريو، پر توهان کي اهو ٻڌائي ڇڏيان ته صاحب جن جي سڀاڻي سوير اسلام آباد لاءِ فلائٽ آهي. جتان هڪ هفتي کان پوءِ ئي موٽندا.“
”اوهه....!“ ترنم ناز فڪرمند ٿيندي چيو. ”پر توهان فون ته ڪري ڏسوس، سر پليز“.
”ٺيڪ آهي.“ ايئن چئي اڪائونٽنٽ فون کڻي صاحب جو نمبر ڊائل ڪيو.
”سر، هڪ فيميل ڪينڊيڊيٽ جاب جي سلسلي ۾ آئي آهي، اُن لاءِ ڪهڙو حڪم آهي.“ ۽ صاحب جو حڪم ٻڌڻ لاءِ ٿوري دير فون ڪن سان لڳائي ٻڌندو رهيو ۽ پوءِ (Yes sir) چئي فون رکي ڇڏيائين. ترنم ناز ڏانهن نهاري چيائين: ”صاحب جن پهچڻ وارا آهن.“.
ڪجهه ئي دير ۾ اختر صاحب پهچي ويو. جيئن ئي هُو آفيس۾ گهڙيو، تيئن اڪائونٽنٽ به پٺيان اندر ويو ۽ پنجن ڇهن منٽن بعد ٻاهر نڪري ترنم ناز کي اندر وڃڻ لاءِ چيائين.
صاحب کيس ڪرسيءَ تي ويهڻ لاءِ چيو هُوءَ شڪريو ادا ڪندي ڪرسيءَ تي ويٺي.
”جي فرمايو“. اختر صاحب ڏانهس متوجهه ٿيندي پڇيو.
”سر، مين جاب ڪي سلسلي ۾ حاضر هوئي هون. جيڪڏهن اوهان جي اداري ۾ ڪا جاءِ خالي پيل هجي ته مان اوهان جي اداري جي خدمت ڪرڻ لاءِ تيار آهيان.“
”پر توهان کي شايد اِها خبر ڪانهي ته اسان جي آفيس ۾ ڪو به آفيس ورڪ ڪو نه هوندو آهي، جنهن جي لاءِ آفيس اسٽاف جي ضرورت پوي. اسان جو پروجيڪٽ ۽ سمورو ڪم فيلڊ ورڪ تي مشتمل هوندو آهي. ڇا توهان فيلڊ ورڪ لاءِ افورڊ ڪري سگهنديون؟“.
”جي ها. مون کي اچڻ سان ئي اندازو ٿي ويو هو ته هتي دفتري ڪم جي ڪا گنجائش ڪانهي. مان فيلڊ ورڪ ڪرڻ لاءِ تيار آهيان.“
”ڏسو محترمه، هيءَ ڪا سرڪاري آفيس ڪانهي ۽ نه ئي ڪو سرڪاري ادارو آهي جتي ڊيوٽيءَ جو وقت مقرر هوندو آهي. هِتي ته صبح جو گهران نڪربو آهي ته واپسيءَ جي ڪا خبر ڪا نه هوندي آهي ته ڪيڏي مهل وربو. ڪڏهن ماني کائڻ جو موقعو ملندو آهي ته ڪڏهن رڳو چانهه ۽ پڪوڙن تي گذارو ڪرڻو پوندو آهي. ڪڏهن ڪڏهن ته رات به فيلڊ ۾ يا آفيس ۾ ئي گذارڻي پوندي آهي. پوءِ متان توهان چئو ته مون کي سج بيٺي گهر پهچڻو آهي. اهڙي صورتحال ۾ ڪم هلي ڪو نه سگهندو. اُن لاءِ توهان کي هاڻي ئي سوچي فيصلو ڪرڻو پوندو.“
”سر اِها مون کي به خبر آهي ته اين جي اوز ۾ فل ٽائيم جاب هوندي آهي. مان اُن لاءِ تيار آهيان.“ ترنم نازڪ هڪ اندازِ دلربائيءَ سان مرڪندي صاحب ڏانهن نهاريندي چيو.
”چڱو ته پوءِ اڪائونٽنٽ کان ايپليڪيشن فارم وٺي، فل اپ ڪري جمع ڪرايو ۽ هفتي کان پوءِ جيئن ئي مان اسلام اباد کان موٽان، تيئن اچي جوائن ڪجو. او ڪي!“.
”اوڪي سر، ٿينڪ يُوسر، آئي ايم ويري ٿينڪ فل ٽُويُوسر.“
”خير آ، خير آ، منهنجي مهرباني مڃڻ جي ضرورت ڪانهي. توهان رڳو پنهنجي ڊيوٽي تي توجهه ڏجو.“
”سر توهان کي شڪايت جو موقعو ڪو نه ملندو، انشاءَالله.“ ائين چئي ترنم ناز تمام گهڻي خوشيءَ وچان مسڪرائيندي ٻاهر نڪري ويئي.
”واهه واهه....! ايئر هوسٽيس ڇوري ته واهه جي ڀلي آهي....!“ اختر صاحب جهاز ۾ ويٺي هڪ هوائي ميزبان کي چانهه سَرِوِ ڪندي ڏسي اندر ئي اندر دانهن ڪئي. ”پر ٻيلي، هيءَ ته ايئر هوسٽيس آهي، جيڪي ڳولي ڳولي ٺاهوڪڙيون ۽ ملوڪڙيون ڇوڪريون ئي کڻندا آهن. پر ڪلهوڪي ترنم ناز لاءِ ڇا خيال آهي..! هُن سان به ڀلا ڀلي آهي! ڇوري ته ڪانهي، الاجي ڇا آهي...!! مون به گهڻي دنيا ڏٺي آهي، پر هُن جو ته گهر ئي الڳ آهي ۽ لڳي به وڏي ڪا ميڙا مارٿي! خير، ڪيئن به هجي پر آهي صفا مٿو مٿي تي. منهنجو ته کيس ڏسندي ئي ايمان هيٺ مٿي ٿيڻ لڳو هو. هونئن ته پروين، نسرين ۽ شيرين ۾ اڳ ئي اداري ۾ ڪم ڪن پيون ۽ تنهن کان پوءِ سڄو ملڪ مڙيو ئي منصور لڳو پيو آهي. پر هيءَ ڇوري ته الاجي ڪهڙي بلا آهي، جنهن پنهنجي پهرين نظر ۾ ئي منهنجا ته وڻ ئي وڄائي ڇڏيا آهن. نه ته هيستائين منهنجو ڪڏهن ڪيڏانهن توجهه ئي ڪو نه ويو آهي. تنهن ڪري ئي ته اڪثر دوست مون کي عورت بيزار چوندا آهن. خير....، اِن ڳالهه کي به ڏسبو....! حال هڪيو ته هن ايئر هوسٽيس کي ڏسي ڍو ڪري وٺان. زندگيءَ ۾ وري الاجي کيس ڏسڻ جو موقعو ملي، الاجي نه....!“ اختر صاحب دل ئي دل ۾ پور پچائڻ لڳو.
ترنم ناز کي اختر صاحب جي اداري ۾ ڪم ڪندي ٽي مهينا گذري چڪا هئا. اِن عرصي دوران مٿس اختر صاحب جي مراعتن، رعايتن ۽ نوازشن جو بارشون وسڻ لڳيون هيون. هوءَ اڪثر اختر صاحب جي گاڏيءَ ۾ ئي ساڻس گڏ فيلڊ ۾ ويندي هئي ۽ انتهائي فراخدليءَ سان ملندڙ رعايتن کي انتهائي ڪشاده دليءَ سان قبول ڪندي هئي. اُن سان هڪ طرف سندس ضرورتون پوريون ٿي رهيون هيون ته ٻئي طرف اختر صاحب جي خوشنودي به حاصل ڪري رهي هئي. ٻي ڳالهه ته مجبوري ماڻهوءَ کي نه چاهيندي به الاجي ڇا ڇا ڪرڻ تي مجبور ڪريو وجهي. ٽيئن دنيا جي ماڻهن جو الميو آهي ته انهن جي تمام وڏي گهڻائي مسڪيني حالت ۾ زندگي گذارڻ تي مجبور آهي ۽ باقي جيڪا تمام ننڍي ٿورائي پئسي واري آهي، سا وري استحصالي قوت بڻجي مسڪينن جو باقي رت به چُوسڻ ۾ پنهنجون سموريون صلاحيتون استعمال ڪري ٿي. تنهن ڪري غريب جي حالت اڃا به وڌيڪ خراب ٿيندي وڃي ٿي. توهان ڏسندو ته هِنن ملڪن ۾ قانوني ۽ شرعي طرح بدڪرداري ۽ بدپيشي ڪرڻ ۽ ڪرائڻ تي پابنديون عائد ٿيل آهن ۽ ڳريون ڳريون سزائون تجويز ڪيل آهن. پر بک، بدحالي، بي گهري، بيماري، بي علمي ۽ بيروزگاريءَ جي ڪري گهر گهر ۽ گهٽي گهٽيءَ ۾ فحاشيءَ جا اڏا هلندڙ ڏسڻ ۾ ايندا، پر ڪا به روڪ ٽوڪ ڪانهي، ڪنهن کي به ڪو اعتراض ڪونهي. هر ڪو پنهنجي وٺ وٺان ۽ هڻ هڻان ۾ ئي پورو نٿو پوي ته ٻين جو ڪهڙو خيال ڪري! ٻين تي ڪهڙو اعتراض ڪري! ٻين جي ڪهڙي اصلاح ڪري!.
سو جڏهن ترنم ناز به پنهنجي گهر جي بدحالي، بک ۽ بيروزگاريءَ کان تنگ اچي اختر صاحب جي اداري ۾ جاب ڪرڻ لڳي هئي ۽ جڏهن سندس ۽ سندن گهر جون ضرورتون به بنا ڪنهن تڪلف ۽ حجاب جي پوريون ٿي رهيون هيون، تڏهن هُن اختر صاحب جي خوشنوديءَ کي ٻين سمورين ڳالهين کان وڌيڪ ترجيح ڏيڻ ئي پنهنجو مقصد بنائي ڇڏيو هو ۽ هيڏانهن اختر صاحب به بنهه احتياط سان، بنهه آهستي آهستي ۽ بنهه سنڀالي سنڀالي پيش قدمي ڪري رهيو هو. جتي هُن ويهه سال کن گهرو اذيتون سٺيون هيون، اتي ڪجهه مهينا وڌيڪ انتظار ڪرڻ هُن لاءِ ڪو مسئلو ڪو نه هو ۽ پوءِ جڏهن هو ڳالهين جي حد تائين بي حجاب ٿي چڪا هئا، تڏهن هڪ ڀيري اختر صاحب ترنم ناز کي اسلام آباد ۾ منعقد ٿيندڙ ڏهن ڏينهن جي ايندڙ ورڪشاپ ۾ شرڪت ڪرڻ جي آفر ڪئي. کائنس پڇيائين ته جيڪڏهن هُوءَ پاڻ ۽ سندس گهروارا راضي هجن ته هُو اداري طرفان سندس نالو تجويز ڪري.
اهڙي طرح پهريون ڀيرو اختر صاحب ترنم ناز سان ڏهه ڏينهن اسلام آباد جي هڪڙي فائيو اسٽار هوٽل ۾ صحيح معنيٰ ۾ زندگي اينجواءِ ڪئي هئي۽ پوءِ جو، جهنگ جي ٻڪري اَن کائي مِٺائي، تنهن لاءِ اُهي گس پنڌ جيڪي ويهن پنجويهن سالن کان سندس زال جي اذيتناڪ رويي سبب يا پنهنجو پاڻ تي پاڻ مسلط ڪيل پابندين جي ڪري بند ٿيل هئا، سي جهڙوڪر خودبخود کلندا ويا. رڪاوٽون صاف ٿينديون ويون. ڦاٽڪ کلندا ويا ۽ سگنل گِرين ٿيندا ويا. پهرين ترنم ناز رڳو اسلام آباد ۽ ڪراچيءَ جي ورڪشاپن، ڪانفرنسن ۽ ليڪچرن ۾ اختر صاحب سان گڏجي ويندي هئي. پر هاڻ ڪڏهن ڪڏهن فيلڊ مان دير سان موٽڻ جي ڪري آفيس واري بنگلي ۾ ئي رات ترسي پوندا هئا ۽ اِهي خبرون جڏهن ٻليءَ پير ٻليءَ پير سُري سُري اختر صاحب جي گهر پهتيون، تڏهن سندس زال نئين صورتحال کي تسليم ڪري، پنهنجي رويي ۾ نرمي آڻي موٽ ته ڪا نه کاڌي، پر مرڳو گهر ۾ وڏو هنگامو کڙو ڪري وڌو.
جوان ٻارن جي اڳيان روز ٻئي ڏينهن زال ۽ مڙس جو شرو ۽ ڪروڌ رهندو ئي گهر جو ماحول بد کان بدتر ڪري ڇڏيو هو. جنهن ڪري هاڻي ته مرڳو اختر صاحب گهر اچڻ ئي ڇڏي ڏنو هو. باقي گهر، گهر جون ۽ ٻارن جون ضرورتون پوريون ٿي رهيون هيون. اهڙي صورتحال ۾ ٻارن ۾ ڇڙواڳي ۽ غير ذميواري پنهنجون پاڙون پختيون ڪندي پئي ويئي. گهر ۾ سڪون نالي ڪا به شيءِ پهرين به موجود ڪا نه هئي ۽ هاڻ ته مرڳو رت جي بُوءُ پيئي ايندي هئي ۽ ماءُ ۽ ڌيءَ ۾، ڀاءُ ۽ ڀيڻ ۾ به تلخي ۽ دوريءَ جا ويڇا وڌيڪ ويڪرا ٿيندا ويا. مٽن مائٽن به اچڻ وڃڻ ڇڏي ڏنو هو. نه ڪنهن جي مرتئي تي ۽ نه ئي ڪنهن جي شادي خوشيءَ ۾ سندن شرڪت ٿيندي هئي. ايئن سڄي فيملي ڊسٽرب ٿي چڪي هئي.
۽ جڏهن اختر صاحب گهر وڃڻ تقريبن تقريبن بند ڪري ڇڏيو هو، تڏهن هُو مرڳو پيٽ کوڙي ترنم ناز تي ئي گذارو ڪرڻ لڳو هو ۽ ترنم ناز، جيڪا ڏسڻ پسڻ ۾ ته ڪنهن بادشاهزاديءَ کان گهٽ ڪا نه هئي، پر بدقسمتيءَ سان هوءَ ڪنهن بادشاهه جي محل ۾ نه، پر هڪڙي فروٽ جي گاڏي واري جي گهر ۾ پيدا ٿي هئي، جيڪو صبح جو ٻانگ مهل اُٿي گاڏو ڪاهي فروٽ منڊيءَ ويندو هو ۽ سڄو ڏينهن شهر جي گهٽين ۾ ”ڦيري“ ڪندو، سج لٿي مهل گهر موٽندو هو ۽ اُن مان ئي جهان هلائيندو هو. سو گهر وارن ڏٺو ته ستن اٺن مهينن جي ترنم ناز جي نوڪريءَ سندن گهر جو نقشو ئي تبديل ڪري ڇڏيو آهي، تڏهن سڀني گڏجي ويهي صلاح ڪئي ته ڇو نه اختر صاحب طرفان ڪيل ترنم ناز جي سڱ جي گُهر قبول ڪئي وڃي ۽ اختر صاحب جي عنايتن مان ئي پنهنجي پيرن تي بيهڻ جو سامان ٺاهي وٺجي. جڏهن اصولي طور هو سڀئي متفق ۽ راضي ٿي ويا، تڏهن ڪنهن آڙيڪاپ جي مائٽاڻي ۽ ماهراڻي صلاح تي به غور ويچار ڪرڻ لڳا ته ڇو نه اختر صاحب جي پهرين گهرواريءَ وانگر، آفيس وارو بنگلو وري حق مهر ۾ ترنم ناز جي نالي ڪرائجي ۽ پڻ جيترو بينڪ بيلينس ترنم جي نالي ڪرائي سگهجي، ڪرائي وٺجي، ڇو ته سندن خيال موجب هي ٻهراڙين جا ماڻهو، ڪيڏي مهل به ڦرندي دير ڪو نه ڪندا. اُن صورتحال ۾ گهٽ ۾ گهٽ بنگلو ته ترنم جي نالي هوندو، جتي هوءَ باقي زندگي گذاري سگهي.
۽ هيڏانهن اختر صاحب جي سوچ، سمجهه ۽ حواسن تي وري ترنم ناز جي جوڀن، جوانيءَ ۽ جوش ايترو ته واسو ڪري ورتو هو، جو کيس ترنم ناز کان سواءِ دنيا جهان ۾ ٻي ڪا شيءِ ڏسڻ ۾ ڪا نه ٿي آئي. جيئن ترنم ناز انگل ۽ آرا ٿي ڪيا، سي اکيون پوري پورا ڪيا ٿي ويا. اهڙي طرح ترنم ناز هاڻي اختر صاحب واري غير سرڪاري اداري جي ملازمه مان ڦري مالڪڻ بنجي ويئي ۽ ٻن مهينن اندر ئي سندس مائٽن کي به گهرائي پنهنجي بنگلي ۾ رهايائين.
اهڙي طرح آهستي آهستي ڪري ترنم ناز اختر صاحب تي پنهنجي حسن جي جَلوَن جا پوشيده راز عيان ڪندي، پنهنجي گرفت مٿس مضبوط ڪندي رهي. جڏهن کيس ڳچيءَ ۾ ٻانهون وجهي لاڏ مان چوندي هئي: ”اختر جان، توهان سڄي عمر صدما سٺا آهن، اذيتون ۽ عذاب ڀوڳيا آهن. هاڻ توهان انهن جهنجهٽن مان آجا ٿي آرام ويهي ڪريو. مان آهيان نه پنهنجي اداري کي سنڀالڻ لاءِ، مون کي هاڻ توهان جو ٽينشن ۾ رهڻ برداشت نٿو ٿئي. سموري ڊيلنگ ڪرڻ ته مان کي اچي ويئي آهي. پوءِ توهان ڇو ٿا پريشان ٿيو.“ تڏهن اختر صاحب پنهنجي ڀلي بخت تي فخر محسوس ڪندو هو. ايئن ٿورڙي ئي وقت ۾ ترنم ناز اداري جي نئين چيئرپرسن طور متعارف ٿي ۽ ستت ئي پوءِ تنظيم جي جنرل سيڪريٽري طور پنهنجو ويجهو مائٽ ڀرتي ڪيائين ۽ پوءِ تنطيم جا ٻيا عهديدار به پنهنجي مرضي ۽ لاڳاپي وارا رکيائين ۽ ڪجهه ئي مهينن ۾ اداري جي اڳوڻي اسٽاف جي جاءِ تي به نيون ڀرتيون ڪري سمورا ماڻهو پنهنجي برادري وارا مقرر ڪيائين۽ جڏهن ڏٺائين ته هاڻ اختر صاحب جي اداري جو سڀ ڪجهه مڪمل طرح سندس قبضي ۾ اچي ويو آهي، تڏهن هُن پنهنجو اصل رُوپ نکارڻ شروع ڪري ڏنو.
ڪجهه ڏينهن کان هڪڙو خوبصورت ۽ خوش پوش شخص پهرين سندس آفيس ۾ ترنم ناز سان ملڻ اچڻ لڳو هو ۽ پوءِ آفيس سان گڏ سندس گهر ۾ به اچڻ لڳو هو، جنهن لاءِ اختر صاحب کي ٻڌايو ويو ته هُو سندن ويجهو مائٽ آهي. پوءِ خبر پئي ته هُو ترنم ناز جو منڱيندو هو. جنهن کي ڇڏي ترنم ناز اختر صاحب سان شادي ڪئي هئي ۽ جڏهن اختر صاحب اُن شخص جي اچڻ وڃڻ تي اعتراص ڪيو، تڏهن سڄو ڊرامو کُلي سندس سامهون اچي ويو.
اختر صاحب اڃا ڪو سخت ردِ عمل ظاهر ڪري ئي ڪري، تنهن کان اڳ ئي شهر ۾ هڪ لساني تنظيم جي ڪن ڇڙواڳ غنڊن هنگاما شروع ڪري ڏنا. جنهن جي ڪري سڄو شهر افراتفريءَ جي ور چڙهي ويو. انهيءَ ئي افراتفري ۽ هنگامه آرائيءَ جي آڙ وٺي، پروگرام تحت، ترنم ناز جي برادريءَ جي ماڻهن اختر صاحب جي آفيس واري بنگلي تي حملو ڪري ڏنو. ٻاهران ڪجهه ڀڃ ڊاهه ڪري اندر ڪاهي پيا. جتي اختر صاحب کي جهلي ڏاڍي ڦيهه ڪڍي، کيس زوريءَ گهر مان لوڌي ٻاهر ڪڍي ڇڏيائون ۽ چتاءُ ڏنائونس ته جي وري هن طرف اک کڻي نهاريو اٿئي ته تنهنجو لاش به مائٽن کي هٿ ڪو نه ايندو.
اِهو ته شڪر ٿيو جو اختر صاحب ماستري ڪا نه ڇڏي هئي، جيڪا وري به کيس ڏکئي وقت ۾ ڪم اچي ويئي. نه ته ترنم ناز ته کيس ڪٿي جو به ڪو نه ڇڏيو هو. پنهنجي پهرين زال ۽ ٻارن کي پاڻ ڇڏي چڪو هو، ته ترنم ناز وري کيس لوڌي ڪڍي ڇڏيو هو.
۽ اڄ اختر صاحب، صاحب نه، خالي اختر پنهنجي اباڻي شهر جي اباڻي گهر ۾ اڪيلو ئي اڪيلو ويٺو آهي. اسڪول مان ڊيوٽي ڪري، هوٽل تان ماني کائي آيو آهي. ڪتاب آهن، جيڪي سندس اڳيان پٺيان ۽ آس پاس ۾ ٽڙيا پکڙيا پيا آهن. سگريٽ سندس آڱرين ۾ جلي رهيو آهي. هُون ڪنهن گهري سوچ ۾ ٻڏل آهي.
25 جنوري 2013ع