وڻ، انسان ۽ پکيءَ جي زندگي

جڏهن به آءٌ وڻن جي باري ۾ سوچيندو آهيان ته منهنجو ذهن اڇــل کائي ڳــوٺ جي انـهن وڻن کـي يـاد ڪرڻ لڳـــندو آهـــــي جــــيڪي مــــنهنجي نـــنڍپڻ ۾ مـون سـان گڏ وڏا ٿي رهيا هئــا. ائــــين لڳـــندو هـــو ته ڳـوٺ جـي هـر هڪ ماڻهو جو هڪ هڪ وڻ آهـي،جــيڪو انــهي جو ساٿي آهي ۽ اهو ان سان گڏ وڏو ٿـــي رهيو آهي.ائــين هر ماڻهو جو تـعلـق ان وڻ سان جڙيل هــونـدو هـو.گهـــر جي اڱـڻ کان وٺي ڳــوٺ جي اوطــاق ۽ ٻنـــي ٻاري ۽ واه جي ڪــپ تي بيٺل وڻن سان اسيــن ســڀ ڳـوٺـاڻـا انــهـــي رشــتي کي قائم رکيون ويٺا هئا ســون، پر وڻــن سان انسـانن جو رڳــو لاڳاپـو نه هـوندو آهي بلــڪه اهو ته هڪ وسيع دنيا پڻ آهي،جيـڪو جــيت جــڻين،جانــورن،پکي،پکڻ سڀـن جي ميراث هوندو آهي.وقت گذرندو ويو، اسين جوان ٿيندا ويا سون،وڻ به جـــوان ٿــيندا ويــا پــر پــوءِ هـــڪ ڏيـــنهن ڏٺــوســون ته اســان جي ڳوٺ جـــا ســـڀ وڻ قــتل ٿــي ويـــا. مــون کي ياد آهي ته اسان جي ڳوٺ ۾ هڪ ٻٻر جو وڏو وڻ هوندو هو. جيڪو واهه جي ڪپ تي خوبصورت انداز ۾ بيٺل هو.جنهن ۾ ڪيترن ئي پکين جا آکيرا به هوندا هئا. ان جا پلــڙا جانور کائيندا هئا. ان مان نڪرندڙ کئونر اسان جي حصي ۾ ايندو هو. انهي ٻٻر جي وڻ کي ڏسي ايئن لڳندو هو ڄڻ اها هڪ تمام وڏي قدرتي ڇٽي آهي جيڪا تيز اس کي روڪيندي هئي. ڪنڊي،نــم،انب،ٽــاري تـــوڙي تــوت جا وڻ ڳــوٺ جي سونهن هــوندا هــئا.پر انــسان جي هــوَس ۽ هٻڇ کـي ڪو لــغام ڏيــڻ وارو نه آهي.تــنهن ڪري ان کي هر وقت پـئـسي ڪمائڻ جي لالـچ رهي ٿي.ماڻهن کي واهــن ۽ ڳوٺن ۾ وڻ ان ڪـري پــسند نه آهن جو اهي مـيوو نه ٿا ڏيــن جـنـهن ڪـري ڪمائي گهــٽ ڏيـن ٿــا. ان ڪري اهي وڻــن کــي وڍرائي پئسو ڪمائن ٿا ائين اسان جي ڳوٺ جي وڻن سان به ٿيـو،ماڻهن ســـڀئـي وڻ وڍرائي ڇـڏيــا،بلــڪه انـهن پنهنجــا باغ به وڍرائي ڇڏيـا جيــڪي انــهن کـي هـر سال هزارن جي اپت ڏيندا هــئا. جيڪا ڪهاڙي وڻن کي ٽڪر ٽڪر ڪرڻ لڳي آهي اهــا اڄ تائــين وڻـن جي وجـــود کي مٽائي ڇڏيندي اسان جي ماحول کي دوزخ بڻائي رهي آهي. اسان جي ٻيلي کاتي جي ڪارڪردگي کي ڏسي ائين ٿو لڳي ڄڻ ته هاڻي انهيءَ جو ڪم وڻن جي واڍي کي روڪڻ نه بلڪه واڍي ڪرڻ آهي.ڪنهن زماني ۾ واهن جي ڪپن تي وڻن جون قطارون هونديون هيون،پر هاڻي اتان وڻ غائب ٿي ويا آهن.وڻن جي تيزي سان ٿيندڙ واڍي جي ڪري ماحول ۾ گرمي پڻ وڌي رهي آهي۽ ٻيو برســاتن اچــڻ جو ســلسـلو به گهــٽ ٿـي ويـو آهي،ٻــوڏن کي روڪــڻ ۾ به وڻــن جو اهــم ڪردار آهي. مون کي بـاربــار لکڻو ٿــو پــوي ته آڳــاٽي زمـاني ۾ ڪـافي تعـداد ۾ وڻــڪار هئــي جتــي برســاتي موســم ۾ وڻ ٻــهڪي پوندا هئا، پکين ۽ جانورن جون موجون لڳيون پيون هونديون هيـون.وڻ نه فــقط ڌرتــي جــي ســونهــن هونــدا آهــن پر انهن ۾ جانــورن جي رهائــش ۽ پکين جا آشــيــانا به هــوندا آهن جتي وڻ موجــود نه آهــن اهـي علائقا ســڃا ۽ ڀـــڙڀــانــگ محسوس ٿين ٿا.اهڙين ماحولياتي تبديلين سان زلزلا به اچن ٿا ۽ زمين جو حسن خــتم ٿــيڻ سان گــڏ جهــنگلي جيــوت کــان پنهنجا واهِيــرا به کسجي وڃن ٿا. زمين به ريگستان ۾تبــديل ٿـي وڃي ٿي. مونکي اڄ به مڪمل طــور ياد آهي ڳوٺ جا اهي وڻ جن ۾ پکــين ۽ جانــورن جي دنـيا آبـاد هئي،اُن وقت وڻ وڍڻ نه بلڪه وڻ پوکــڻ جو رواج هــوندو هو،وڻ آڪــــسيجن جو بهترين ذريعو آهي بلڪه اُهي دل جي ســـسٽم کــي به بهــتر بڻائن ٿا.وڻ جيڪي اسان کي زنـدگي ڏيندا رهنـدا آهن، ان لاءِ اسـان جـو به فـرض آهـي ته اسين به انهن کي زندگي ڏيـون،يعنيٰ انسان وانگر جيئڻ ڏيون. وڻ پوکيون۽ انهن جو نسل ختم ڪرڻ بدران برقرار رکون.

آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

رنگين بهارون