ڪھاڻيون

چنڊ پيرن هيٺ

عباس جي ڪهاڻين ۾ ٻوليءَ جي حسناڪي انوکي اوج تي آهي. ٻهراڙڪو ڊڪشن هجي يا مستقبليه ٻولي – هن هر طرح سان ٻوليءَ ۾ تخليقي عمل ذريعي انيڪ رنگ ڀريا آهن.
”ڪن ڪهاڻين ۾ روايتي ٽيڪنڪ هوندي به ڪردارنگاري، علامتي انداز، جملي بازي ۽ سسپينس موهيندڙ آهي. غلام عباس ڪوريجو جي ائين ئي فنڪاراڻا جنون جي وهڪ ۾ روان دوان رهيو ته نئين تناظر ۾ لکيل انوکي لاڙي وارن ڪهاڻي لکندڙن ۾ اوس اڀري ايندو.“
Title Cover of book چنڊ پيرن هيٺ

راتين جا رولاڪ

راتين جا رولاڪ
”مَ مَ.... مان آهيان شرفو !“
بيد مشڪ جي سڪل پنن تي ڪنهن جي هلڻ جو آواز ٻڌي نوروءَ گولي چيمبر ڪري اَشهد آڱر ٽرئگر تي رکي اڻڄاتل کڙڪي کي هَڪلَ ڪئي هُئي.
”مَ مَ.... مان آهيان شرفو !“ شرفوءَ گھٻرائجي چيو هو.
”ڳالهائين نه ها ته ريوالي سان لوندڙيءَ ۾ کُڙٻ ڪريانءِ ها.“
نوروءَ آڪڙجي شرفوءَ کي چيو.
”هائو ڙي هائو ! تنهنجي به خبر آهي ! وخت (وقت) تي چونپل هٿ ايندي اٿئي؟“ شرفوءَ به آڪڙجي ورندي ڏنس.
”بس هاڻي گهڻي يخي نه هڻ، هلي اچ!“
ڳوٺ جي پرڀرو اسان ڇهن ”شڪارين“ جو هي ڳڙهه آهي، چوڌاري کجين جا جھت آهن، هڪ بيدمشڪ کان ڪجهه گامون اڳتي باهڻ جو ڊگھهو ۽ گھاٽو وڻ آهي، جنهن هيٺان اسان ڇهن شڪارين جو ڳڙهه آهي ۽ اُتي هر روز گڏجڻ اسان جو معمول آهي. ڳوٺ ۽ جوءِ جا ماڻهو ان پِڙَ تي اچن ئي ڪونه، رات ته ڇا پر ڏينهن جو به مجال آ جو اُتي ڪو پير رکي، ڇو جو سڀني کي خبر آهي ته باهڻ جي وڻ هيٺان ”موڏو فقير“ پوريل آهي. جنهن جي ڍڍري واهه ۾ لڙهي آئي هئي، ڪنهن ڪڍي اُتي پوري ڇڏيو هوس. ڪجهه ماڻهن کي جو ڊيڄ مليا ته ماڻهو ڪائين ڪال اُتان ٽپڻ لڳا. اسان شڪارين کي هٿيار تي ناز ! سو اسان اُتي گڏجڻ جو پروگرام ٺاهي ڇڏيو آهي پر مجال آ جو هٿيارن جا رانڀاٽ ٻڌي ڪڏهن موڏو فقير آڏو آيو هُجي !
”سلاماليڪم سنگت !“ شرفوءَ پڙ تي پير رکندي چيو.
”وعليڪم سلام، شرفو ڪٿي هئين!؟“ مون پڇيو مانس.
”يار خدن ! انهي اربوءَ ڍينگ رولي ڇڏيا آهن، پر سال گڏهه گاڏي جي جوٽ ڏني اٿمانس، پئسن ڪاڻ آئونبٺو ڪڍي بيٺو آهي، ڪڏهن ڍاڪ تي چڙهي آيو ته آنڊا لوڙهي تي پيا هوندس“. شرفو توائيءَ مان ڪڇيو.
”تو به ان ٺٺينگ ٺوٺي وال کي ڏنڳو ڇاڪاڻ !؟“ مان به ٽوڻو هڻي ڪڍيومانس.
”مونسان عليڪ سليڪ هئس، اعتبار جهڙو هو، مان به سهولپ سمجھي ڏنو مانس.“
”مانا، تو کنئون به هڦيستڙو آهي نه !؟“ منهنجي چوڻ تي سڀ کليا ته شرفو ڳالهه بدلائيندي مونکان پڇيو، ”ڀلا شآهو اڃا نه پڳو آهي ڇا؟“.
”بس نوروءَ ريوالو آندو آهي، الله بخش بندوق آندي آهي، بشوءَ کي ڪهاڙي آهي ۽ مونکي ساو کريل پستول..... باقي شاهو شآهينگ ڄاڻ لمندو آيو“.
”يار خدن ! مان به ليسڻ جي دونالي بندوق وتي اٿمانءِ ! صفا شؤنڪ جي آهي، ايڙهي شيءِ نه ڏٺي هوندئي.“ شرف بندوق مون ڏانهن وڌائيندي چيو.
”هنمهل نگهه ٺينگو ٿي پوي !؟ جو توکي ٻڌايان ته ڪنڌاري شيءِ آندي اٿئي! باقي مان ٽيڪر ڪونه ٿو ڏيانءِ، جيڪا به هوندي، مون واري پستول کان چڱيرڙي هوندئي.“
پريان بيد مشڪ ڀرسان نُورو ۽ بَشو سگريٽن جا سوٽا هڻي رهيا هئا، باقي الله بخش به سرڪي اچي اسان سان ويٺو.
”ڦٻياسي ته ٽَن لڳندا، پر آهي زبري ذات جو ماڻهو!“.
شرفوءَ پنهنجي راءِ ڏني.
”زور جي آڏو زاري آ با!“ الله بخش کيس ورنايو.
”چڇا ڳالهه آهي؟!“ مون کانئن پڇيو.
”الا بيڪَ، شڪار تاڙيو آهي، ڊنگ جي مُئي مالي آهي، چوي ٿو لانگ ورائي خواب وانگر کڻي اينداسي پر مڙس آهي صفا ڳڪ، گيدوڙي جيان چنبڙيو ايندو، بُٺيءَ تي به حساب وٺڻ وارو آهي“. شرفو مونکي تاڙين شڪار بابت ٻڌايو ”هيڏي ته اچڍو ڀيڻهان! سگريٽن جون پاڙابن ئي پٽي ڇڏيون اٿوَ!“. شرفو، نوروءَ ۽ بشوءَ کي سڏ ڪندي چيو.
هو اڃا ٻه گامون چريا مس ته بيد مشڪ جي سڪل پنن تي ڪنهن جي اچڻ جو آواز اڀريو، بشو ڪهاڻي کڻي جھتن جي اوٽ ويهي رهيو. نوروءَ ريوالور سڌو ڪندي پڇيو:
”ڪهڙو آهين؟!“
”شڪاري نمبر ڇهه !“ پريان آواز آيو.
”هلي آ شاهو، هلي آ.“ نوروءَ ريوالور ور ۾ هڻندي کيس چيو.
”ٻيو ڪير اٿئي؟!“ نوروءَ ٻه پاڇا ڏسي شاهوءَ کان پڇيو.
”چاچو خانمند (خان محمد) آهي!“
”چاچا! تون هيڏي اينل پَٽَ تي ڪيئن.“ بشو نه سڃاڻندي به دڦ کي ڀاڪر وجھندي چيو. نورو، الله بخش، شرفو ۽ مان به چاچي خان محمد سان ملياسين ۽ پوءِ سڀ گڏجي پِڙَ تي گچ مچ ٿي ويٺاسين.
چاچا خان محمد جيڪو هاڻي اَڀرو ٿي ويو آهي، سندس جواني بهادري، دليري ۽ جرئت جي ڪري ڏور ڏور تائين مشهور آهي، شڪاري خيال جو ماڻهو هئو، سندس همت ۽ طاقت جي هاڪ اڄ به هلي پئي، هن علائقي جا لوٺيا ۽ شڪاري اڄ به سندس حاضري ڀريندا آهن، کيس ٻه ڀائر هئا، جان محمد ۽ ڌڻي بخش. جان محمد شهر جي زميندار مُکي مل جو ڪمدار هوندو هو. اسان جو ڳوٺ علائقي ۾ چاچي خان محمد جي ڪري مشهور آهي، چاچا خان محمد جي هڪل اهڙي ڍهوندي هئي جو چڱا ڀلا به سٽ سهي نه سگهندا هئا، اڄ به کيس ساڳي ڪرڙائي آهي پر اها جوڀن واري طاقت نه رهي اٿس.
”چاچا ! اسان جي غريب خانن تي ڪيئن ڪرم ٿيو آ!“
شرفو ڪجهه لمحن جي ڇانيل خاموشي کي ٽوڙيندي چيو.
”شاهوءَ گهرڪ ٻاري ڏني هئي ته اسان لاٽ ڪوٽ سان به ڪڏهن رهاڻ ڪيو، سو اڄ گهٽيءَ ۾ ملي ويو مانس، زوريءَ گهلي آيو آ.“
چاچا وراڻيو:
”چاچا ! لکين لائق قرب اسان تي“. مون چاچا جي دل رکڻ لاءِ چيو.
”ڪو سُجھندي جو به ٽڪو پنجو ڪيو ٿو يا دڦ تي سڃاڻڻو پوندو؟“
”چاچا ـ! اسان جو سجھندي سان ٺاهه ته ڪونهي، پر چار پنج منهن (ميڻ) بتيون منهنجي کيسي ۾ پيون آهن. باڪس ته هونئن ئي اسان موالين وٽ هوندو آهي.“ بشوءَ ڪهاڙي هيٺ رکي کيسي ۾ هٿ هڻندي چيو.
”ماشا مولا اَبا ! اسان کي مڙئي سجھندو کپي !“ چاچا کلي چيو.
”پٽ شرفو ! ڏيو ڪي احوال، ڦٻيا ٻٻيا به آهيو يا ٺلها سڙڻ وارا جھٽا ٿا هلن...... ناني ماسي جي ڪڪڙ ۽ آنا، پاڙي اوڙي جا پَلَ ۽ گنديون ۽ ڪراڙين سراڙين جو صندوقان!“
”چاچا ! نئين پونگ جا وڪڙ نٿي ڏنا ! ڀاڳيو جاڳيو، صبوح تي مالڪ ان جا ازبا (عضوا) پيا ميڙيندا آهن. شرفوءَ وراڻيو.
”ها ابا! اڄ ته ڪليشنون، ريوالا ۽ بندوقان عام جام ٿي ويون ـآهن، نکمڻا نکمڻا به بُنڊيل بڻائي ڇڏيا اٿن، اڳي ائين نه هوندو هو. ٻه پٽي لٺ جي لاپڙ هوندي هئي، ها هو هڙ تي ڌڪ هڻبو هو، باقي اڄ وانگي گولين سان گيچڻ ڪونه ڪبو هو.... اَبا! بهادري به اڳي هئي، هاڻ ته ٿا هٿيار وڙهن!“
”ڍاچا ! هاڻي ڳلاهه کوٽي به اٿوَ ته مڙئي ڪجهه الله جي ڏني مان ٻڌايو!“ مون چاچا خان محمد کي ڇيڙڻ چاهيو.
”خدن ! مڙئي هنن سڀني ۾ تنهنجي ٻوٿ جو غوست (گوشت) ڪنئرو آ.“ چاچا منهنجي مُنهن تي پوندڙ شعاع ڏسندي چيو.
”چاچا ! تنهنجي مُنهن به ڪلراٺي ڦاٽل زمين جهڙو ٿو لڳي.“ مون به چاچا خان محمد جي گهنجيل مُنهن ۾ ڏسندي چيو.
”هائو خدن هائو ! ڏند کائي چپن کي لڳو آهيان، هاڻي گرنٽي ختم آهي، پڪي ماني به يا نصيب، رڌل ڀاڄي به يا نصيب!.
”چاچا ! توهان ڳالهه پئي ڪئي پنهنجي د ڀر جي !“ شاهو سگريٽن جي پاڪيٽ مان سگريٽ ڪڍندي چاچا کي ياد ڏياريو.
ميڻ بتيءَ جي ڌيمي روشنيءَ چاچا خان محمد جي گهنجيل مُنهن ۾ سونڊ جو اهڃاڻ ڏيکاريو، شايد سانڀر جو سڳو ٿي جوڙيائين.
”مان ۽ مهرل ٻه ڄڻا هوندا هئاسون، پوءِ شڪار تي ٿورو گهڻو اٿياسي، پر پنهنجي جُوءِ اسان لاءِ حرام هئي، ٻه ٻيا ڄڻا به اسان سان ملي ويا، سو هڪ ڏينهن شڪارپور وڃي نڪتاسين، اُتي هڪ ڪارخاني جي ٽجوڙيءَ جو ڏس هو، رات جو ٽجوڙيءَ وٽ ته پهتاسين پر ٽجوڙيءَ کي تالو هجي تمام وڏو، سڀني وس ڪيا، ٽوڙي نه سگهيا، مان جڏهبن به جوش ۾ ايندو هئس ته تيز رڙ ڪندو هئس جو چڱا ڀلا جوان دهلجي ويندا هئا. سو مونکي ٽجوڙي ٽوڙڻ لاءِ چين، مان جوش ۾ اچي زور ڏنو، تالو ته ٽٽي پيو، پر منهنجيءَ رڙ تي مالڪ اُٿي پيا، مون وارا سنگتي کسڪي ويا ۽ مان گھيرجي ويس، پر هجوم ۾ ڪٿي آ چور؟ ڪٿي آ؟ پڪڙيوس ! چوندي ڪاهي پيس ۽ ٻاهر نڪري آيس، ٻاهر اچي سنگتين جي ڄڀ تي لت ڏئي سندن پتاپتو ظاهر ڪيم.
ٻئي رات شڪارپور مان موٽي اچي رهيا هئاسين ته هڪ هنڌ شادي هجي ۽ راڳ هلي رهيو هو، ڄاڃي راڳ ۾ مست هجن اسان به اچي پاسو ورتو، راڳ هليو پئي ته ڪيوڙي جي نگهه پريان ٻڌل ٻن ڏاندن تي پئي، هن مونکي چيو ته ”خان محمد ! ڏاند ڪاهڻا آهن!“ مان چيو مانس ته:
”هل ڇوڙ ! مان هنن سان مُنهن ڏيان ٿو“.
هو ٽئي ڏاند ڇوڙي هليا مس ته ڄاڃين اک پٽي، مان ٻه ـــ پٽي لٺ ٻه دفعا جو ڌرتيءَ تي وهائي ڪڍي ته ڪو به اڳتي نه آيو، هڪڙو جوانڙو ٻاهر نڪرڻ تي هو، ان کي لاپڙ جو لڳي ته ڄنگھان نڪري ويس ۽ اسان نڪري آياسين.....“
”چاچا تنهنجي به ته گھوڙي ڪاهجي وئي هئي نه، اِها به ڳالهه ته ٻڌاءِ!“ الله بخش وچ ۾ سوال ڪيس.
”بروبر الا بيڪ! منهنجو هڪڙو پٺاڻ دوست هئو، مون وٽ ترسندو هئو. ماني ٽڪي کارائيندو هيومانس، هڪ دفعي رات ٽڪيو ۽ منهنجي پاليل گھوڙي ڪاهي ويو، چوندا آهن ”ان جو مُنهن جنڊ ڏي“ سو پٺاڻ جي جوءِ به شڪارپور هئي، مان به اُتي پهتس ۽ هڪ دوست سان سارو احوال ڪيم ۽ هن کان ايترا ماڻهو گهريم، جيترا ان وقت شڪارپور مان رستا نڪرندا هئا. هن کان ايترا ماڻهو گهريم، جيترا ان وقت شڪارپور مان رستا نڪرندا هئا. هاڻي ته شڪارپور گونا گون ٿي وئي آهي، سو قدرت خداءِ جي جنهن رستي تي مان بيٺو هئم. ڏٺم ته ٻيلي همراهه گھوڙيءَ تي اچي پيو. اڳ وٺي، گھوڙيءَ تان لاهي، ٻه دفعا جو پَٽَ تي هنيومانس ته ناسن مان به رت وهڻ لڳس، منٿون ڪري جان ڇڏرايائين....“. چاچا خان محمد خاموشيءَ سان ڪيترائي لمها نوروءَ کي سگريٽن جي ڪـش هڻندي ڏسندو رهيو، پوءِ وري چيائين ”..... ٻاهر هٿ پير هڻجي پر پنهنجي قلعي کي به پختو رکجي، اسانجي ٻنيءَ ۾ هڪ کجي هئي، مٺن ڏوڏن جي ڪري ”مٺڻ کجي“ نالو پيس، هڪ رات ڪي همراهه ڏوڏن جا ڇنگا ڪٽڻ آيا، مونکي به کڙڪ پئجي وئي. کجي پاڻيءَ جي واهه مٿان بيٺل هئي، هڪ همراهه مس پس ۾ اتان کڻي واهه ۾ ٽپ ڏنو، هيٺيون همراهه هن جي ڪلهي تي چنبڙي پيو، هيڍيون همراهه توائيءَ ۾ هلندو رهيو، جڏهن پاڻيءَ کان ٻاهر نڪتو ته سڌ پيس ته مٿان به ڪو چڙهيل هُئس“.
بشام ! هي مُنهن (ميڻ) بتي ته وئي پوري ٿي، ٻي ڪا ٻاري وٺ!“ چاچا وسامندڙ ميڻ بتيءَ کي ڏسندي بشوءَ کي چيو.
”خدن ! ٽيم گهڻو ٿيو آهي !“ نوروءَ دونهين جو ڦوڪٽ ڪڍندي مونکان پڇيو.
”رات جا ٻارنهن ٿيا آهن!“ مون واچ واري ٻانهن ميڻ بتيءَ جي ويجھو آڻيندي، ڏسي وقت ٻڌايو.
”رات جا ٻارنهن.....!“ چاچا خان محمد چپن ۾ ڀڻڪيو. اسان سڀ چاچا ڏانهن متوجهه ٿياسين، نورو جيڪو سگريٽن جو خالي کوکو ميڻ بتيءَ جي شعلي ۾ ساڙي رهيو هئو، سو به چاچا کي گھورڻ لڳو، چاچا ڳالهايو:
”مائي ڪلاڪ جيڪا ٺيڪ رات جو ٻارنهين وڳي مرداڻه ڪپڙا پهري اڪيلي اڪيلي شڪار لاءِ نڪرندي هئي. کيس ٻيا به شڪاري گڏبا هُئا، پر اها سُڌ ڪنهن کي به نه هئي ته اِهو اڪيلو شڪاري ڪا عورت آهي. کيس بهادري ڍڳن جا ڍڳ هئي. هڪ رت هوءَ شڪار ڪيون پئي آئي ته ٻه مرد شڪاري گڏيس، جن سامان جي گهر ڪيس، سامان هيٺ لاهي چيائين، ”جيڪڏهن تنها مَئون ڪو کڻي سگهي ته ڀلي کڻي وڃو، جيڪڏهن مان کڻي ويس ته منهنجو آهي“. ٻنهي جوانن وس ڪيا پر ڏهه گامون به کڻي وڃي نه سگهيا ۽ مائي ڪلال ٻئي هٿ قابو وجھي، مٿي تي اڇل ڏني ۽ پٺتي لؤڻو به نه هنيو.“
”چاچا ! تڏهن اڄڪلهه جا فنڪار ۽ اداڪار چوندا آهن ته، ”آهي ڪو مائي ڪلال جو پُٽ ته سامهون اچي.“ مون پڇيو.
”انهن فن خارن، ٻن خارن جي پاڻ کي خبر ڪونهي، باقي ڀائو جان محمد ڪجهه وخت کان پوءِ پاڻ ئي چيو هيئين، ”خان محمد ! سرائي صاحبڏنو آيو آهي، چئي ٿو ته خان محمد کي چئو ته منهنجي جاڳهه تان قبضو هٽائي ڏي“. ڀائو جان محمد به ايلاز ڪيا سو سرائيءَ کي چيم تون سِرون لهراءِ ! سڀاڻي مان تنهنجو مهمان آهيان. ٻئي ڏينهن رازي کي ڪم شروع ڪرڻ جو چيم، ڪم هلندي مخالف ڌر وارا آيا، هڪل ڪري ڏنڊو زمين تي هنيم ته سڀ ڀڄي ويا ۽ هڪڙو ڪوٺي تان به ڪري پيو“.
ڳالهه ڪندي ڪندي چاچا جو سمورو جسم جوش ۾ لڏڻ ،لڳو، ڪن جهون پاپڙيون ميڻ ڀتيءَ جي جھڪي روشنيءَ باوجود به ڳاڙهيون ٿيل نظر آيون، ائين پئي محسوس ٿيو ڄڻ چاچا اجھو هاڻي ڏنڊو هنيو آهي ۽ سڀ ڪجهه هن مهل ٿي رهيو آهي پر ڪجهه ساعتن ۾ ٺاپر اچي وئي ۽ چاچا وري سلسلو شروع ڪيو.
”......... ڀائو جان محمد مکي مل جو ڪمدار هيو، هڪ ڏينهمن مکي مل آيو ۽ ڀائو جان محمد کي چيئين، ”منهنجي مڱ جي شادي ٻئي هنڌ ٿي رهي آهي سو قرب ڪر خانڻ کي چؤ ته وڃي منهنجي مڱ مونکي وٺي آڻي ڏي“. ڀائو مون وٽ آيو ۽ چيئين، ”خان محمد ! مکي مل آيو آهي، چوي ٿو ته سندس مڱ جي ٻئي هنڌ شادي ٿي رهي آهي، خان جو سالن کانٻڙڪي رهيو هيس، سوچيو مانس، ”اها شامت به اچي ڪڙڪي ! مان ڪو ٺيڪو ته نه کنيو آهي ماڻهن جا ڪم ڪرڻ جو“. ڀائو جان محمد ڪجهه نه ڪ ڇيو، نيٺ منٿون ڪري راضي ڪيائين، پوءِ گھوڙيءَ تي چڙهي ان ڳوٺ ڏي ويس ۽ گھوڙي ڳوٺ ٻاهران ٻڌي، برقعو پائي ڪنوار جي ڪمري ۾ داخل ٿيس. ڪجهه مايُن جي ٻاهر وڃڻ کانپوءِ ڪنوار کي ڪن ۾ چيم، ”مکي مل موڪليو آهي!‘“ ڪنوار بهانو ٺاهي مون پٺيان هلي آئي، کيس گھوڙي تي چاڙهي ڳوٺ وٺڄي آيس ته مکي مل جي گڦ پئي اڙهي، ڪپڙن ۾ نه پئي ماپيو“.
”بشام! منهنجي بتي ويچاري سورن ۾ ڳڪري وئي، ڪا بچي سچي آهي ته ٻاري وٺ، تيستائين مان هلڪو ٿي اچان“.
”چاچا اُٿي وڃڻ لڳو ته نوروءَ چيس، ”چاچا ! جھنگ جو خيال ڪرڻو اٿئي ته اتتي ئي وٽ پاسي ۾ ويهي رهه!“.
”شڪار جو ڇا خيال آهي!؟“ الله بخـش شرفوءَ کي ڪن ۾ چيو.
”نورو! بشو ! شاهو ! ۽ خدن ! الله بخش شڪار تاڙيو آهي پوءِ ڇا خيال آهي!؟؟؟“ شرفو سڀنن کي چيو.
”ايڙهي گٿل گولي هڻجئي جو لوندڙي منئون زونڪٽ ڪندي ٽپي وڃئي..... هيڙهي شؤنڪ جي ميفل (محفل) ڇڏي هلئون.“
نوروءَ منهن ڦُنجھو ڪندي شرفوءَ کي چيو.
”توکي اڇا ٽونڪر نه آئي آهي جو خالي پيلي ٿو بڪين“. شرفو به ٻڙڪندـڙ اک ڏيکاريس.
”تَهان ٻنهي کي تاڏيون ڏيڻ جي پِٽَ پيل آهي“. شاهو کڙکڙي انداز ۾ راءِ ڏني،”
”شڪار جو ٽيم ته آهي يارو ! پر چاچا خابن محمد به اسان جي ڪري اوجاڳو ڪيو آهي، سو اها تاڙ پختي ڪيو، وري ڪڏهن هيٻو لالا هيـٻو“ ڪنداسين..... پر غيرت ڪيو ته اربوءَ سان ٻه پاڻي ڪرڻ گهرجي. ان جي رڏي لاهڻي پوندي نه ته سڀاڻي ڳچيءَ ۾ پوندو،” شرفوءَ به ڳالهايو.
پريان چاچا خان محمد جي کنگڻ جو آواز آيو ته چپ ڇانئجي وئي، ڄڻ ڪنهن لفظن جي ميس ماري ڇڏي هجي، يا ڪنهن سڀني ويٺلنج جي زبانن کي ٻاهر ڪڍي ڪيل ٽپائي ڇڏيا هُجن.

”جواني کان وٺي رات جي وخت هلڪو ٿيڻ جي عادت آئهي سا اڃا آهي“. چاچا ٻيهر ڪچهري ۾ ويهندي چيو“.
”چاچا! چاچي حليمه جو ڀي ته قصو ٻڌاءِ..... اڌوگابري خبر آهي، مزو اچي ويندو! “. بشو ميڻ بتيءَ جي شعلي سان ڪُشٽ ڪندي چيو. چاچا خان محمد ڦاٽندڙ ڦوڪڻي جيان سُسي ويو، مُنهن جي مُرڪ غائب ٿي وليس، گُهنجيل چهرو وٽيل نوڙيءَ جيان کهرو ٿي ويس، بيد مُشڪ جي سُڪل پنن جيان مُنهن ڪري بشوءَ کي ڏٺائين، پوءِ وچڙيل واڻ جيان وچڙيل سوچن مان مُنهن ڪڍي چيائي:
”حليمه !!!، چڱو پوءِ ڀلا منڍَ کان ٿو ٻُڌايانوَ“.
سڀني ڪورس واري انداز ۾ چيوسين، ”بسم الله!“.
”ٻهاري ڏيندي حليمه پنهنجي چاچي کي سرهو ڏٺو ، جيڪو سندس سهرو به هو، ڇو جو ان رات سندس ڌيءُ جي شادي ٿي چُڪي هُئي، جيڪا حليمه جي ڀاءُ جي مڱيندي هُئي. سندس چاچي کيسي مان پنج روپيه ڪڍي. حليمه جي ڀاءُ کي چيو:” ”وڃ ۽ ڀيڻ کي موڙو ڪري ڏي!“.
حليمه جوش ۾ اچي چاچهنس کي چيو، ”چاچا تون اهو سَهي نٿو ڪرين، هڪ ته منهنجي ڀاءُجي مڱ ٻي کي پرڻائي ڏنئي، وري پنج روپيه ٿو ڏينس ته ڀيڻ ڪري موڙو ڏيس، تون جي ان ڳالهه ۾ راضي آهين ته ڪن کولي ٻڌ ته اڄ کان پوءِ تنهنجو پٽ به منهنجو ڀاءُ اٿئي!!“.
ٻئي ڏينهن حليمه پاڙي جي هڪ سيد سان نڪري آئي، ان حليمه مون وٽ سام رکي. جڏجهن حليمه جي چاچي اهڙو اطلاع وڏيري گل بيگ کي ڏنوته هن هڪدم مون ڏي ٻانهن واپس ڪرڻ جو چوائي موڪليو، گهڻو زور پوڻ تي مون ح:يمه کي ناڙي بلوچستان جي سردار نياز وٽ سام رکيو پر وڏيري گل بيگ جي زور رکڻ ڪري سردار نياز ٻانهن واپس ڪرڻ چاهي ته حليمه سردار نياز کي چيو: ”سردار نياز خان ! ٻانهن واپس ڪري پنهنجو نانءُنه لڄاءِ!! توکان ڀلو هئو ته مان مکي مل وٽ سام پوان ها، پورو شهر اونڌو ٿئيها ته بس واپس نه ڪري ها“.
نياز خان چيس: ”مائي ! تون هي دفعو وڃ، جو مونکي مجبور ڪيو ويو آهي“.
تڏهن حليمه توائيءَ مان چيو هئس. ”تون ڇا ٿو سمجھين ته مان ڪا ڀاڄوڪڙ آهيان جو وري وري تو وٽ ايندس!“.
”..... ته ڇا پوءِ سردار نياز حليمه واپس موٽائي ڏني!“.
بشو هوا جي جھوٽي ۾ وساڻل ميڻ بتي ٻاريندي پڇيو.
”ها سردار نياز حليمه کي سندس چاچهنس حوالي ڪيو، چاچهنس زوري کيس ٻئي هنڌ پرڻائي ڇڏيو. تنهن بعد منهنجيون ننڊون ڦٽي ويون، لنئون جي لـٺ لڳي چئي هُئي، جنهن منهنجي زندگي کي بدلائي ڇڌيو. اسماعيل کي گهرائي چيم، ”يار اسماعيل ! مان صفا بيحال ٿي پيو آهيان، بس مران ٿو، حليمه ڏاڍو ياد ٿي اچي. جي قرب ڪرين ته ڳولهي اچ، نه ته هٿن مان وڃانءِ ٿو“.
اسماعيل جيڪو منهنجو دوست هو، رنگ جو مشڪي، سو ڇڄ وڪڻڻ بهاني ڳوٺ ڳوٺ ڦرڻ لڳو. هڪ ڏينهن هڪ ڳوٺ ۾ هوڪا ٻڌي حليمه در تي هلي آئي، ڇو جو هن اسماعيل جو آواز سڃاڻي ورتو هو ۽ اسماعيل کي چيائين، ”خبر ڏي ادا اسماعيل ڪيئن آيو آهين؟“
”خان محمد موڪليو آهي!“ اسماعيل ورندي ڏني هئس.
”پوءِ ڳالهه ٻڌ ! منهنجو مڙس ۽ ڏير وڏا رهزن آهن، مان رات جي پوئين پهر جنڊي پيهندي آهيان، تون، خان محمد ۽ مهرل ٻه گھوڙا ڪاهي اچو، مان تيار رهنديس“. حليمه اسماعيل کان هڪ ڇڄ وٺي واپس موٽي وئي.
رات جي پوئين پهر اسان جا گھوڙا ان ڪوٽ نما گهر جي پاسي ۾ اچي بيٺا، اسماعيل ڀت ٽپي حليمه وٽ پهتو ۽ جنڊ پيهڻ شروع ڪيائين. حليمه کٽ جي سهاري ڀت ٽپي مون سان ملي ۽ اسان گھوڙا هڪليندا نڪري آياسين. صبح جا ڪرڻا نڪرڻ کان اڳ اسماعيل جنڊ کان هٿ ڪڍي ٻاهر نڪري آيو. جنڊ جو آواز بند ٿيندي ئي ٻئي ڀائر ٻاهر نڪتا ته حليمه موجود نه هُئي.
مان باوجود حليمه جي روڪڻ جي وري به سردار نياز وٽ پهتس. وڏيري گل بيگت کي جڏهن اها خبر ملي ته هن خطن مٿان خط لکي سردار نياز کي ٻانهن موٽائي ڏيڻ جو چيو: پر هن دفعي سردار نياز پڙ ڪڍي بيٺو ۽ صاف صاف انڪار ڪندي وڏيري گل بيگ ڏي چوائي موڪليائين ته ”جي خون بها گهرين ته توکي ڏيون، جي ٽڪا گهرين ته توکي ڏيون. باقي ٻانهن نه ملندئي“.
تنهن بعد مان ۽ حليمه سڪون جي زندگيءَ جو آغاز ڪيو“. چاچا ٿڌو ڇوڪارو ڀري پنهنجي ڪهاڻي ختم ڪئي.
”واهه چاچا واهه! اهنج ڏٺئي پر پيار ماڻيئي!“ شاهو ڊگهي خاموشيءَ کانپوءِ ڳالهايو. چاچا خان محمد جي اکين مان ڳوڙها ڳڙي سندس گهنجيل چهري مان آبشار جيان ترڪي رهيا هُئا.
”مان توهانجي هڪ رات کوٽي ڪري وڌي نه !“.
چاچا ڳوڙها اگهندي چيو.
”مڙسن لاءِ راتيون ئي راتيون آهن چاچا!“ شرفو مچلائي ڪندي چيس.
”نوجوانو ! منهنجي هڪ نصيحت دل سان هنڊائي ڇڏيو ته شڪار نه ملي ته نه ملي پر ڪنهن جي حياتي وٺي پاپي نه ٿجو..... آخري مُنهن بتي ڳري پوري ٿي وئي آهي، هاڻي توهان گهر ڀيڙا ٿيو، ان کان جو رب جي وڏي روشن بتي ٻرڻ شروع ڪري“.
۽ اسان وات پٽيون چاچي جي ٽامڻي هنيل چهري ڏانهن ڏسڻ لڳاسي.