قيامت کان اڳ
در کلڻ جو چيڪٽ ٿيو. ننڍڙي پنهنجو مُنهن گوڏن ۾ لڪائي ڀڻڪيو، ”اچي وئي !“ ٻنهي گوڏن جي وچان ننڍڙي ڪنڌ مٿي ڪري ”هُنَ“ کي ڏسڻ جي ڪوشش ڪئي. کٽ جي هيٺان ۽ فرش تي ليٽيل هجڻ ڪري هن کي صرف ڪاري پتلون ۽ ٻه ڪارا پالش ٿيل بوٽ ڏسڻ ۾ ٿي آيا. هن ڏٺو ته در جو طاق ٺڙڪ ڪري بند ٿيو ۽ ڪارا پالش ٿيل جوتا فرش تي کڙڪو ڪندا، ڀرسان واري ڪمري ۾ هليا ويا.
”اوهه..... هي ته اَبو نڪتو ! “ ننڍڙو افسوس ڪرڻ لڳو، ”هوءِ الاءِ ڪهڙي مهل ايندي؟ هن جو رنگ الاءِ ڪهڙو هوندو؟؛ هن جو قد ڪاٺ جسم الاءِ ڪيئن هوندا؟ هن کي الائي ڪهڙي قسم جا ڪپڙا پاتل هوندا؟“. سنهي ڀوائتي آڳواز تي ساڄو هٿ کاٻي هٿ جي ٺوٺ تي ۽ کاٻو هٿ ساڄي هٿ جي ٺوٺ تي رکي، مُنهن جي آڏو آڻي، منهن لڪائي ڇڏيائين. ڀوائتو سنهو آواز هن جي ويجھو اچي رهيو هو، ننڍڙي جي لونءَ ڪانڊرجي وئي، جسم ڪيويءَ جيان وڪوڙي گول ڪري ڇڏيائين. ٻانهن جي ڏنل بند مان اک ٽيٽ ڪري ڏٺائين، ڪاري رنگ جي ها هيبتناڪ شيءِ هن طرف وڌي رهي هئي.
”اچي وئي ! ها اچي وئي ! قيامت اچي وئي ! ڪاري قيامت اچي وئي !“. ننڍڙي فرش تي ڪنڌ ڍاري ڇڏيو. وات مان گگ ڳڙندي فرش تي لڳي، جسم سمورو ڏڪي رهيو هئس، چپن مان ڀڻ ڀڻ ڪري رهيو هو، ”بس هاڻي اچي ڳوئي ! قيامت اچي وئي !“ ڪاري ـٻلي هنمٿان بيهي ”ميائون !“ ڪيو، ننڍڙي کي محسوس ٿيو، ڄڻ ڪنهن سندس بيجان جسم کي مٿي کڻي اڇليو هجي. کٽ هيٺان ليٽيل ننڍڙي جي مٿان ٻلي ”ميائون ميائون“ ڪندي ٽپي وئي. پر ننڍڙي جي جسم ۾ ڄڻ ساهه ئي نه هجي.
وري کڙڪو ٿيو، ننڍڙي زوم منجھان اکيون کولي، ڪارا جوتا ٺڙڪ ٺڙڪ ڪندا در ڏي ٻاهر وڃي رهيا هيا. ننڍڙي اکيون مهٽي هيڏي هوڏي نهاريو، کيس ”ڪاري قيامت“ ڏسڻ ۾ نه آئي.
”آئي.... اِها ته تاني وارن جي ڪاري ٻلي هئي، مان ته سمجھيو قيامت آهي ! استاد اَمين ٻڌايو به ڪونه، ته قيامت ٿيندي ڪيئن؟ هن جو رنگ الاءِ ڪهڙو هوندو؟ هن جو جسم الاءِ ڪهڙو هوندو؟؛ هن کي الاءِ ڪهڙي رنگ جا ڪپڙا پاتل هوندا؟“
مولوي اَمين پاسڙي جي مسجد جو پيش امام آهي، صوم و صلواة جو پابند آهي. هر روز صبح جو قرآن مجيد جي تدريس جو فرض به انجام ڏيندو آهي. روزانو اخبارون پڙهڻ ۽ عوام الناس کي قيامت جا ڀؤ پڻ ڏيندو آهي ۽ دوزخ جو نالو وٺي آڱرين جي چپٽي ٺاهي ڪنن جي پاپڙين ۾ چنبڙائي وري نڪ تي مهٽيندو آهي. صبح جو قرآن مجيد جي تدريس وقت ٻارن کي قيامت جون ڳالهيون پڻ ٻڌائيندو آهي ۽ کين سڌي رستي تي هلڻ جو پڻ چوندو آهي.
ڪالهوڪي اخبار ۾ ڪجهه خبرون پڙهي مولوي اَمين جو بِگل ڦريو هئو. آڱرين جي چپٽي پاپڙين ۾ وجھي وري نڪ تي مهٽڻ جي مشق بار بار ٿي ڪيائين، جيڪو ٿي مليس تنهن کي ٿي خبرون ٻُڌايائين.
”بابلا ! قيامت جون نشانيون پوريون ٿيون، شرم حياءُ ۽ شناس ته ڪڏهوڪو موڪلايو هئو پر هاڻي ته اَبا توبهه، ماڻهو گهر جي غيرت جو رئو پيا ٽڪين“.
اهڙي طرح صبح به تدريس وقت اهو اهڙيون ئي ڳالهيون ڪري ٻارن کي چوڻ لڳو، ”ٻچڙئو ! وڃو، بس اجھو ڄاڻ قيامت آئي ۽ دنيا ختم ٿي. وڃو بابا وڃو! پنهنجي پنهنجي گهر وڃو !“.
ننڍڙي کي مولوي اَمين جون دهشت ڀريون اکيون ياد اچي رهيون هيون. جن کيس وحشت ۽ خوف ۾ رکيو هئو.
”الاءِ ڪهڙي مهل ايندي ۽ الاءِ ڪٿان ايندي؟ مون کي ته ڪا خبر نٿي پوي!“ ننڍڙو ڀڻڪڻ لڳو. اچانڪ ٿورو کليل ٻاهريون در وڏو کڙڪو ڪري کليو ۽ ٻلي تمام تيزيءَ سان اندر داخل ٿي ننڍڙي جي مٿان چڙهي ۽ اڳتي ڪنهن ڪنڊ ۾ لڪي وئي. ٻليءَ پٺيان ڪارو متارو ڪتو به اندر گهري آيو، ڪتو رنگ جو بلڪل ڪارو هئو، ڪارا ڪارا بج ۽ اڇا اڇا ڏند ! ڪتي جو ڏاڙهه ڏسندي ننڍڙي جو هنياءُ ڦاٽڻ تي هئو پر کيس خبر ئي نه پئي ته ڪيئن هن جون اکيون ٻوٽجي ويون.
* * *
”ننڍڙي جي اکين مٿان هٿ ڏيو ! ننڍڙي کي چيلابدران جي سٽ اچي وئي آهي“ عامل کٽ تي بيهوش پيل ننڍڙي تي ڦيڻا ڀريندي چيو: ”چيلابدران کي جيڪا شيءِ سهڻي لڳندي آهي ته پاڻ سان کڻي وٺندا آهن، پوءِ اهو ڇونه معصوم نينگر هُجي، ڪو سهڻو جانور هجي، نوجوان ناري يا ڇوڪرو هجي، يا پهرين رات جا گھوڙ ڪنوار هُجن“.
ننڍڙي جو پيءُ جيڪو هڪ معمولي سرڪاري ملازم آهي، عامل جو هڪ نئون انڪشساف ٻڌي وڌيڪَ پريشانٿي وڃي ٿو، جنهن سندس ماءُ جي زخور رکڻ تي عامل کي گهرايو هو.
”چيلابدرا چاليهه ڀائر آهن، تن مان هڪڙو يجو لاش اٿن، هو غائب رهندا آهن. ڪڏهن ڌرتي، ڪڏهن آسمان تي گهمندا رهندا آهن، مهيني جا ڪُجهه ڏينهن ڪهڙي طرف ۽ ڪُجهه ڏينهن ڪهڙي طرف هوندا آهن. چاليهون مئلڀاءُ به ڪلهي تي کنيون گهمندا وتندا آهن“.
”انهن جو منهنجي پٽ ڪهڙو ڏوهه ڪيو؟!“.
”مون چيو نه، ته اُنهن کي جيڪا شيءِ وڻندي آهي، ان کي ”ٽُڪلي“ هڻي وٺندا آهن۽ ها..... انهن کي يا ته جانور ڏسي سگهن ٿا يا ”ٽڪلي“ لڳل ماڻهو“.
”پوءِ هاڻي ڇا ڪجي؟ ننڍڙي کي ڊاڪٽر ڏي کڻائي هلئون؟“.
”دياڪٽر ڇا ڄاڻي هن روحاني رمز مان، بيوقوف انسان !“.
”ته پوءِ نيٺ ڇا ٿيندو؟“.
”منهنجي عمل ۾ جن آهن. مان انهن کي گهرائي چيلابدران جو سحر ٽوڙيان ٿو پر پهريائين اگر بتيون ٻاريو، لوبان جو دونهون ڪريو ۽ گلداني ۾ عطر رکو“.
ننڍڙي جو پيءُ تعميل ۾ جنبي ويو. تيسين عامل پاڻ کي اڇي ڪپڙي جو ڪفن ٻڌرائي، فرش تي تڏو وڇرائي، ليٽي ڪُجهه ڦيڻا پڙهڻ شروع ٿي چڪو هو. ان وقت منجھند جي هڪ ٿيڻ ۾ ڪجهه منٽ باقي هُئا.
”...... ها، اچي وئي، اجھو اچي وئي ! قيامت اچي وئي!“.
کٽ تي ستل ننڍڙي بيهوشيءَ ۾ جاببوليندي چيو.
ننڍڙي جي پيءُ جي دل ۾ مسرت جي هڪ لهر کنوڻ جيان تجلو ڏنو.
”نه پٽ نه ! ڪُجهه به ڪونهي !.... مان آهيان تنهنجو اَبو!“.
”خبردار ! ننڍڙي جي ويجھو نه وڃو !“. ڀوپي هڪل ڪندي چيو، ننڍڙي جي ماءُ، ڏاڏي ۽ پڦي جيڪي ڀرسان ويٺيون سسڪيون ڀري رهيون هيون، سي به يڪدم پوئتي هٽي ويون. عامل وري پنهنجي عمل ۾ محو ٿي ويو.
”ق..... ق..... يامت.... نه نه .... م..... م..... موٽي وڃي!“ ننڍڙي وري اکيون کوليون ۽ ڳالهائڻ شروع ڪيو، ”قياقمت اچي وئي.... سڀ پنهنجي پنهنجي گهر وڃو.... ها وڃو.... وڃو.... ق..... قيا..... مت!!“ ننڍڙو ٻولاٽيون کائيندي کٽ تي لڇڻ لڳو، ننڍڙي جي آواز ۾ ماٺار اچي وئي، بس وڏا وڏا ساهه کڻي ٿڌو ٿي ويو.
ننڍڙي جي پيءُ کٽجي ڀرسان اچي، ننڍڙي کي لڇندي ڏٺو، جيڪو ڪجهه لمحن ۾ ماٺارجي ويو. دل جي ڌڙڪن بند ٿي چُڪي هُيس. عامل اُٿي بيـٺو ۽ ننڍڙي جي پيءُ جي ڀرسان اچي بيـٺو.
”چيلا بدران نه مڃيو، ضد تان نه لهي نه لٿا، بس ادا حياتي!“.
ويندي ويندي عامل ننڍڙي جي پيءُ کي دلجاءِ ڏيندي چيو.
ننڍڙي جو پيءُ ڄڻ پٿر جو تراشيل مجسمو هجي، هن جي اکين اڳيان بس ٻه منظر هُيا. کٽ تي ستل سندس پٽ ۽ روئندڙ عورتون. هو ٿڙندو ٻاهر نڪري آيو، پاڻ کي نساهو ٿي سمجھيائين. سج ۾ اُها تپش محسوس نه ٿيس. هن کي ايئن محسوسٿي رهيو هو ته اولهه کان هڪ وڏو طوفان ”قيامت“ جي صورت ۾ اچي رهيو آهي.