ويهين صديءَ جو وڏو فراڊ ؟!
مان اڄ عمر جي ان حصي ۾ آهيان،جتي ماڻهوءَ جا عضوا زندگي ڀر جي محنت ۽ جفاڪشيءَ کانپوءِ ٺاپر ۾ ايندا آهن ۽ پوڙهائپ واري ڍنگ ۾ لڪي ڪم ڪار کان نابري واري بيهندا آهن، مان به نڪو ڪيان ڪم نه ڪار ۽ نه ڪا لکَ پڙهه!
پرآهيون مڇيءَ مانيءَ وارا جو هرڪو پيو عزت جي نگاهه سان نهاري، نه ته ماڻهو آهن اهڙا جو” ڀر ۾ مري ڀاءُ، ٻرڙي ٻاجهه نه پوي .
معاشري ۾ اسٽيٽس آهي چڱن ڀلن تي رعب ڄميل آهي نه ته ماڻهو پوڙهن تي ائين ٿا اُلريا اچن جيئن ڀلي ٻوڙ تي مک. اڪثر ڪري انهيءِ وقت ۾ هر ڪنهن وٽ ڏوڪڙ صاحب جي اڻاٺ هوندي آهي ؛
گهر ڀينگ هوندو اٿن پر مون لاءَ اهو مسئلو ڪا به حيثيت نه ٿو رکي ، ڇو جو چار مهينا اڳ رٽائر مينٽ ورتي هئم ، ڏوڪڙ صاحب اڻ ٽر آهي پئسن مان هڪ گهر ٺهرايو آهي ۽ الله رکيس مون واري نينگر جي شاديءَ جي تيارين ۾ آهيان ۽ اڃ به الياس جي ماءُ ساڻ ڪري شاپنگ لاءِ ٿو وڃان ، عورت کي شل نه چئجي ته تيار ٿي اچ !پوءِ ته منهجا سائين ڪلاڪن جا ڪلاڪ ڇٽا .
”حيدر .....! او حيدر .....؟“
”جي صاحب !“
”وڃ ٻاهران ڏسي اچ ته هاڪر اخبارون رکي ويو آهي ! “ مون نوڪر کي سڏي چيو.
سچ پڇيو ته اخبار پڙهندي عجيب ڪييفت طاري ٿيو وڃي ، رت سان ڳاڙها لاش پسي مونکي به مرگهٽ اچيو وڃي، مٿو ڦري ويندو آهي پاڻ کي به خيالن جي صحرا ۾ ٺهيل صليب تي مرگهٽ ٿيل لڳندو آهيان ڄڻ دنيا جي گهٽيا روايتن سان مهاڏو اٽڪائيندي فوت ٿيو هجان پر اڄوڪي اخبار تي مڙئي ميتن جي مهرباني هئي جو منهن مبارڪ ڪو نه ڏيکاريو هئائون “
اچانڪ منهنجي نظر اخبار جي فرنٽ پيج تي ڇپيل اشتهار تي پئي، جنهن ۾ هڪ سوال لکيل هو، ”ويهين صدي جو وڏو فراڊ ڪهڙو!؟“
مان سوچن جي گمسان واديءَ ۾ انهيءَ فراڊ کي ڳولڻ لڳس ته ويهين صدي جو وڏو فراڊ ڪهڙو ٿي سگھي ٿو؟ اڄ ڪلهه ته دنيا تتل صحرا جي ڪنڊن ڀري راهه گذر تان گذري رهي آهي. هر گذري ويل ڏينهن هر نئين ايندڙ ڏينهن سان فراڊ ڪري رهيو آهي، کيس پنهنجا غم و غصا، ڪلفتون، آفتون، ويساهه گھاتيون، پڇتاءَ، پيڙا، ڪرب ۽ عذاب ڏئي ٿو.
مون کي فراڊ تي گذريل سال جو واقعو ياد آيو، جڏهن ڪم سانگي، ريل رستي ڄامشوري پئي ويس، ريل اسٽيشن تي بيٺل هئي، ريل جي گاڏي ۾ چڙهندي ئي مان بريف ڪيس ڀرسان رکي سيٽ تي ويٺس. ڀرسان هڪ پيرسن آهليو ويٺو هو، برٿ تي ڪجھ سفري بيگ پيل هئا ۽ سامهونءَ واري سيٽ تي هڪ ٽيهن پنجٽيهن سالن جو همراهه ويٺو هو، مون ڏي ڏسندي ئي سلام ڪيائين، مون سلام ورايو.
”سائين ڪاڏي ٿا وڃو؟“ مون کان پڇيائين.
”ڄام شوري!“ مون مختصر جواب ڏنو.
”ماڻهو ڏاڍا حرامي ٿي پيا آهن!“ هن چيو.
مون ڇرڪجي هن ڏي نهاريو.
”ها سائين مان سهي ٿو چوانوَ، ماڻهو ڏاڍا حرامي ٿي پيا آهن، اڃا ٻه ڏينهن اڳ جي ڳالهه آهي ته مان به توهان وانگي بريڪيس کنيون مائٽن ڏي پئي ويس، اڃا منهنجي اک ننڊاکڙي مس ٿي جو ڀرسئون وارو همراهه منهنجو بريڪيس کڻي ڀڄڻ لڳو.“
مون ڏٺو ته هي همراهه به منهنجي بريف ڪيس ۾ هٿ ڍارڻ لڳو، مان اڃان ڪجھ چوان ئي چوان هن چيو، ”سائين! هيئن هٿ ۾ کڻي ڀڄڻ لڳو.“
بوگيءَ جي در وٽان ٿي هي همراهه موٽي آيو، بريف ڪيس منهنجي ڀرسان رکي ويهي رهيو، مان کيس ڏسندو رهيس.
”سائين! ماڻهو ڏاڍا حرامي ٿي پيا آهن، اهي شاهينگ ته الائي ملائخ جا پٽ آهن! خبر ئي نه پوندي، گم ٿي وڃن ٿا.“
مون هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيو.
”ڀلا سائين بريڪيس ۾ وزن به آهي گھڻو! ڀلي مالڪ ويٺو به هجي، شاهينگ هوا جي لوڏي وانگر کڻي وڃي ته مالڪ کي خبر پوندي ڪاٿي!؟“
هو منهنجي اڳيان به پرئڪٽيڪل طور بريف ڪيس کڻي گاڏي مان لهي ويو، مان اوسيئڙي ۾ در ڏي ڏسندو رهيس ته اِجھو ٿو موٽي چڙهي، پر ريل به اسٽارٽ ٿي چڪي هئي ۽ هو نه چڙهيوته منهنجي وات مان به نڪري ويو؛
”واقعي ماڻهو ڏاڍا حرامي ٿي پيا آهن.“
”صاحب چانهه حاضر آهي.“ حيدر چانهه منهنجي اڳيان ٽيبل تي رکندي چيو.
”حيدر!“ مون پٺيرڪو ويندڙ حيدر کي سڏيو.
”جي صاحب!؟“ هن پريشان ٿيندي پڇيو.
”اندر بيگم صاحبه کي چئه ته ٻاهر هن جو شدت سان انتظار ٿي رهيو آهي.“
چانهه جو سپ ڀريندي ياد آيو، جڏهن پنهنجي پراڻي دوست اخلاق احمد کي رٽائرمينٽ وٺڻ جي خوشخبري ٻڌائڻ لاءِ فون ڪئي هئي، جو هو به ساڳئي سال مون کان چار مهينا اڳ رٽائر ٿيو هو.
”هيلو!اخلاق احمد سان ڳالهائڻو آهي!“
”جي.....جي! ان جي ئي ڪن ۽ وات تي رسيور آهي.“
”مان به هاڻي تو جيئان مکيون ماريندس!“ مون هن کي مزاح جي موڊ ۾ ٻڌندي چيو.
”ڇو توکي به کنيو کٽيءَ ڇا؟ رٽائر ٿئين ٿو ڇا!؟“
”ڏوڪڙ جو ججھا ٿا ملن، بس دل هرکي پئي!“
”خيال ڪجانءِ متان ڪو تاڙ ۾ ويٺو هجئي ۽ وڃئي پڙ پالا ڪيون! تازو واقعو ٻڌايانءِ......“ ائين چئي هو پاڻ ئي شروع ٿي ويو،
”ڪراچيءَ کان اچي رهيو هئس، شام جا ڇهه ٿيا هئا، بلو لائين ۾ سانت لڳي پئي هئي، گاڏي جڏهن دادوءَ کي پوئتي ڇڏيو ته هڪ ڪرڙوڍ اٿي بيٺو، جيڪو شايد دادوءَ مان چڙهيو هو، بس مسافرن کيس فقير سمجهي در گذر ڪري ڇڏيو، هو پنهنجي وڪڙ واري لڪڙ جي مدد سان گاڏيءَ جي سيٽن جي وچ واريءَ وٿيءَ وٽ اچي بيٺو.
”ادا مسلمان ڀائرو! مان هن شهر جو مشهور حڪيم آهيان، منهنجي رب پاڪ کان دعا گھريل آهي، جنهن ڪري مان هر سئو ڪامياب علاج کان پوءِ خيرات ڪندو آهيان. هاڻي مان هڪ هزار لاچار مريضن جو ڪامياب علاج پورو ڪيو آهي ۽ ان خوشيءَ جي موقعي تي مون رب کان دعا گھري ۽ سڄي شهر ۾ مٺائي ورهايان پيو، قَسم سان منهنجو توهان ۾ ڪو به غرض ڪونهي، بس وات مٺو ڪيو ۽ رب کان مون لاءِ دعا گھرجو. توهان جي گاڏي جڏهن منهنجي شهر پهتي ته مان چڙهيو آهيان، بس دعا ڪجو ته رب مشڪل آسان ڪري.“ ان ڪرڙوڍ پنهنجي سيٽ تي ٻيهر ويهندي پنهنجي ڇوڪري کي مٺائي ورهائڻ جو اشارو ڏنو. ڇوڪرو مٺائي ورهائڻ شروع ٿي ويو.
”بابلا! هڪ مسلمان هيڏي به ويٺو آهي!“ ڊرائيور رڙ ڪندي ڇوڪري کي چيو.
”ها ادا! تون ڪيئن وسرندين!؟ خاص ماڻهو ته تون آهين!“ ان ڇوڪري ڊرائيور کي مٺائي ڏني ۽ هڪ لڏو وات ۾ وڌائينس.
”تو به مٺائي کائي ڇڏي!؟“ مون اخلاق کان فون پڇيو.
”ها، سڀ مسافر مطمئن ٿي کائي رهيا هئا، سو مان به کائي ڇڏي.“
”پوءِ ڇا ٿيو؟ حڪيم ۽ ڇوڪرو ڪاڏي ويا؟“ مان بيتاب ٿي اخلاق کان پڇيو.
فون رسيور مان فقط کلڻ جو آواز ٻڌي رهيو هئس، ڪجھ لمحن کان پوءِ اخلاق جو آواز آيو، ”۽ جڏهن اسان کي هوش آيو ته بلو لائين هڪ لنڪ روڊ تي بيٺي هئي ۽ سڀئي مسافر پنهنجو سامان سنڀاليندي دانهون ڪري رهيا هئا، ڪو چئي رهيو هو، ”الا، منهنجا ٻه هزار!“ اڳيان آواز آيو،”ابا ڙي منهنجو سونو لاڪيٽ لاهي ويا.“ پويان هڪ مائي جو آواز آيو، ”مار پوينِ! منهنجون سونيون واليون به لاهي ويا.“ ڊرائيور کي به شايد هوش آيو هو،
”ٻيلي واھ جي ڪري ويا! منهنجو لين _خرچ به کڻي ويا.“
”ڀلا تنهنجو ڇا کڻي ويا.“ مون اخلاق کان پڇيو.
”منهنجي بيگ ۾ ڪجھ ڪتاب هيا، سو کولي کولي ڦٽي ڪري ويا، باقي ڪوٽ جي کيسي مان نظر واري عينڪ ڪڍي ويا.“ فون رسيور مان ٽهڪ ٻڌجڻ ۾ پئي آيا.
اچانڪ ٽهڪ ڪڙڪيدار ڇنڀيندڙ آواز بڻجي ويا. منهنجي يادن جو شيشو چڙان پڙان ٿيو ڏٺم ته اڳيان بيٺل بيگم صاحبه ڪجھ چئي رهي هئي.
”هلو ڀي، ڪيڏي دير ٿي وئي آهي، خريداري به ڪرڻي آهي، ڪهڙي ويل ورنداسين!؟“
”بس ڀي ڪيو، هلون ٿا!“
خريداريءَ تان موٽندي به مونکي فراڊ واري سوال پنهنجي سحر ۾ گھيري رکيو هو، سڄو وقت گم سم رهيم.
خبر ئي نه پئي پٽ جي شاديءَ واري ڏينهن جي تاريخ اچي وئي، دهلن دمامن سان ڄڃ ڪنواريتن جي گھرن ۾ قيام ڪري ٿي، سمورين رسمن جي ادئگي کان پوءِ گھوٽ کي نڪاح لاءِ وٺي اچڻ جو چيو ويو.
مون ته پنهنجي پاران گھوٽ کي سڀ ڪجهه سمجهائي ڇڏيو هو. نڪاح ۾ ”قبول آهي“جا آواز ٻڌي، رهيل رسمون اڪلائي ٻنهي کي لائون ڏئي هرڪو سمهڻ جي تيارين ۾ مصروف هو، مان اڃان ڄاڃين کي سمهارڻ جو جوڳو بندوبست ڪري رهيو هئس ته الله رکيس مون وارو نينگر الياس حيران ۽ پريشان ڪمري مان نڪري مون وٽ پهتو ۽ مونکي ڪنڊائتو وٺي وڃي بيٺو.
بابا! اندر ڪمري ۾ ”تصور“ ناهي!!“
”ڇا ..... ڇا چيئي؟؟“
”هابابا! مان سچ ٿو چوان، اندر تصور بجاءِ ٻي عورت ڪنوار بڻيو ويٺي آهي.“
منهنجي ته پيرن هيٺيان زمين نڪري وئي.
”ائي الله! ايڏو ڪلور، ايڏو وڏو اپمان!“
”بابا! ايڏو وڏو ڌوڪو اسان سان!“
”ها پٽ! ڌوڪو ٿيو آهي! ڪنوار جي تبديلي!“
اچانڪ منهنجي وات مان نڪري ويو؛
”اهو ئي ته ويهين صديءَ جو وڏو فراڊ آهي!“