بيمار جواري جو موت ! _ نجيب فاضل
[/b](1940ع ــ 1983ع)
ترڪي جي ترقي پسند اديبن، شاعرن ۽ ڪهاڻيڪارن مان نجيب فاضل به هڪ آهي. سندس جنم 1904ع استنبول شهر ۾ ٿيو. هن جو والد عبدالباقي فاضل بيگ هڪ لکيو پڙهيو انسان هو، جنهن نجيب جي تعليم تي ننڍپڻ کان خاص ڌيان ڏنو. نجيب پرائمري، هاءِ اسڪول تعليم استنبول مان پرائي. فنون ڪريه اسڪول اينڊ ڪاليج مان فارغ التحصيل ٿي پهريان استنبول يونيورسٽي جي ادبيات فيڪلٽي جي فلسفي واري شعبي ۾ گهڙيو، جتان وڌيڪ تعليم لاءِ فرانس هليو ويو پوءِ سڀ سلسلا اڌ ۾ ڇڏي هو واپس ترڪي موٽي آيو، جتي مختلف بينڪن ۾ نوڪري ڪرڻ لڳو. پوءِ فنون لطيفه اڪيڊمي جي سرڪاري مڪتب موسيقي ۾ زبان ۽ ادب جو استاد بڻيو پر هتي پنهنجي آزاد منش مزاج ڪارڻ گهڻو وقت رهي نه سگهيو ۽ نوڪري ڇڏي صحافت جي ميدان ۾ لٿو. پهريان اخبار وٽ (آغاچ) پوءِ عظيم شوق (بيوڪ دوغو) جي نالن سان ادبي رسالا جاري ڪيائين.
ادب جي دنيا ۾ نجيب فاضل تخليق جي ڪيترن ئي شعبن ۾ هڪ ڪهاڻيڪار، شاعر، ليکڪ طور تي پنهنجي صلاحيتن جا جوهر مڃرايا آهن. هن لکڻ جي شروعات سن 1922ع ۾ شعر و شاعري سان ڪئي. پهريون شعري مجموعو “مڪر جو ڄار“ (اوور ميجڪ آغي) ٻيو 1928ع ۾ ”فٽ پيري“ (قالدريملز)، ٽيون 1932ع ۾ ”مون کان اڳيان“ (بڻيو بن وارو ئي سي)، چوٿون 1955ع ۾ ڪاروان ازل (صونسو زلوڪو)، پنجون ۽ آخري ”چلا“ جي نالي سان 1955ع ۾ شايع ٿي چڪا آهن. جڏهن ته ڪهاڻي ڪتابن ۾ ”ماڻهو جي تخليق“ (بر آدم بارا ثمق) 1938ع ۾، (ڪنيت)، 1940ع ۾، ”صبر جو پٿر“ (صبر طاثي) 1940ع ۾، رئيس بيگ 1964ع ۾، ڪجهه افسانا ڪجهه ڪردار ”برقاچ حڪايه برڪاچ تحليل“ 1965ع ۾ ۽ روحي ناراضگيون (روح پور ڪونتو پري) 1966ع ۾ ادب جي افق تي مڃتا ماڻي چڪا آهن ۽ نثري تحريرن جو مجموعو ”خاقان معظم عبدالمجيد خان ثاني“، ”رولو خان اڪنجي عبدالمجيد خان“ ترڪي ادب ۾ شاهڪار جو درجو ٿا رکن.
نجيب فاضل بنيادي طور تي پنهنجي آزاد خيالي، لا ابالي ۽ عيش و عشرت واري زندگي گذارڻ ڪري گهڻو تڻو متنازعه رهيو آهي، پر عمر جي پوئين حصي ۾ اسلام جي فڪري ۽ آفاقي تعليم جي اثر ۾ رنگجي هڪ نئين راهه تي گامزن ٿيو . جيئن هو چوي ٿو: ”جتي مذهب ناهي اتي ڪجهه به ناهي. اسان مان هر ماڻهو قدرت جي اسرارن سان اک ٻوٽ ڪندي فقط انهيءَ جي حمد و ثنا جي خاطر هن دنيا ۾ اچي ٿو.“ پنهنجي اهڙن فڪر انگيز خيالن ڪري ڏسندي ئي هو ترڪي جي نئين نسل جو مهندار بڻجي ويو. هن عظيم شاعر، ڪهاڻيڪار، تمثيل نگار، صحافي، موسيقي جي ڄاڻوءَ ۽ نقاد هڪ شاندار ۽ ڊگهي عمر گذارڻ بعد سن 1983ع ۾ هن فاني دنيا کي الوداع ڪيو. سندس تخليقون دنيا جي ڪيترن ئي ٻولين ۾ ترجمو ٿي چڪيون آهن. هن جي هڪ شاندار ۽ شاهڪار ڪهاڻي ”بيمار جواري جو موت“ جو ترجمو هتي پيش خدمت آهي. جنهن ۾ هن هڪ فرد جي تنهائي، بي وسي ۽ روحاني ڪشمڪش جي اونهي تصوير چٽي آهي.
[b][ترڪي ڪهاڻي _ نجيب فاضل]
بيمار جواري جو موت![/b]
گهٽيءَ ۾ ٻاهر گرم سنگ جي هر هر تيز واڪي واري هوڪي تي بيمار جواري جي ساڻي وجود ۾ لرزش اڀري آئي، هُن دل جي خواهش هٿان مجبور ٿي سنگ خريد ڪرڻ لاءِ اٿڻ جي ڪوشش ڪئي پر گهڻن ڏينهن کان هڪ هنڌ پوڻ ڪري پاڻ ۾ ست نه ساري سگهيو ۽ اتي ئي آهلجي پئجي رهيو ائين سنگ کائڻ جي خواهش دل ئي دل ۾ رهجي ويس جنهن کي ڏٺي هاڻ مهينو لنگهي ويو هيس. هُو هن وقت هينگري عورت جي ڪشادي گهر جي هڪ اونداهي ڪوٺي ۾ ڪرائي تي رهندڙ هيو جيڪا کيس گهڻو تڻو ناپسند ڪندي هئي ۽ هن وقت هوءَ ٽيبل مٿان وڇايل ميز پوش تي تاس جا کنڊريل پتا هٿ ۾ جهليو نيم غنودگي واري حالت ۾ ائين ويٺي هئي جيئن ڪو ماهر پير تسبي داڻا هٿ ۾ کنيو اکيون ٻوٽي فال ڪڍڻ ۾ گم نظر ايندو آهي.
”اچي ويو... هاڻ اچي ويو. گرم گرم مڪيءَ جي سنگن وارو....“
ٻاهر هوڪي جو آواز وري گونجي اٿيو ته هن ڀيري بيمار جواري پنهنجي هيڻي وجود سان ٻيهر اٿڻ جي ڪوشس ڪئي پر ناڪامي سبب ڦهه ڪري هيٺ ڪري پيو ۽ ڪيترو ئي وقت ان حالت ۾ پيو رهيو.... پوءِ معمول مطابق هن جي ڪمري جي صفائي ڪرڻ لاءِ گهر مالڪڻ هينگري عورت پنهنجي ڦاٽل ڪپڙن جي خيسي مان چاٻي ڪڍي سندس ڪمري جو در کولڻ لاءِ گهمائي ته چاٻي اٽڪي بيهي رهي... هن ٻه ٽي ڀيرا ڪوشش ڪئي پر لڳس ته دروازو نه صرف بند هيو. ان جي اندران ڪنڊي به چڙهيل هئي. تڏهن هن اچرج ۽ پريشانيءَ مان ڀڻڪيو.
”هي ڇا؟!!!...“ بيمار جواري اندر آهي. هن پنهنجو پاڻ سان ڳالهائيندي وري چيو.
”هونهه!! اها ته وڏي ڳالهه چئبي... نه... نه ائين نه هوندو. هُو هن ويل ڪمري ۾ ناهي هوندو پر ها! هو ته گهڻو بيمار هيو ۽ ٻن ٽن ڏينهن کان ٻاهر به ناهي ويو.“ وري هڪ برو خيال هن جي ذهن ۾ اڀري آيو.
”ته ڇا هُو مري ويو؟!!“... ۽ پوءِ پاڻ کي تسلي ڏيڻ لاءِ هوءَ سندس در تي ٺڪ... ٺڪ... ڪري زور سان دروازو کڙڪائڻ لڳي... پر کيس اندران ڪابه موٽ نه ٿي مليس تڏهن هوءَ وڌي ڪن دروازي سان لڳائي ڪجهه ٻڌڻ جي ڪوشش ڪرڻ لڳي.
”خر... خر... خ....“ ڪمري اندران تيز ڀؤ ڏياريندڙ آوازن جي پڙلاءُ تي هوءَ ڇرڪي پوي ٿي، ان ڪري جو اهي آواز ڪنهن به حالت ۾ انسان جي آوازن يا کونگهرن سان ملندڙ نه هئا... هن جو وجود سن ٿي وڃي ٿو ۽ ساهه نڙي ۾ گرهه جيان اٽڪي بيهي رهي ٿو.... جڏهن سامت ۾ اچي ٿي ته تيز قدم ڀريندي ويرانڊو اڪري مٿين ڏاڪي تان ئي گهٻراهٽ ۾ زور سان هيٺ ڪنڌ ڪري آواز ڏيڻ شروع ٿي ڪري....
”درموش!... درموش صاحب!“
”جي بيگم صاحبه...! جي... جي خير ته آهي نه؟“
”ڪجهه به ٺيڪ ناهي... توهان جود ۾ مٿي اچي وڃو.“
”آيُس... آيُس... اجهو.“ جُون رڙين سان رڙ ملائيندي درموش به اک ڇنڀ ۾ مٿي وڃي پهتو. هينگري عورت هڪ ئي ساهه ۾ سموري وارتا درموش کي ٻڌائي. هن به پهريون ڪن دروازي سان لڳائي ڪجهه ٻڌڻ جي ڪوشش ڪئي ۽ پوءِ مُنهن ۾ گنجهه وجهندي وراڻيائين.
”برابر! آواز ته اچي پيو... پر ڇا جو آهي اهو سمجهه ۾ نٿو اچي....“ انهيءَ وقت ويرانڊي ۾ لڳل گهڙيال ٽن ٽن ڪندي يارهين جو گهنڊ وڄايو.
”اندر ڇا ماجرا آهي انهيءَ جي پروڙ هڪ بيمار جواري کي ته ٻيو رب کي....“ ائين چئي هينگري عورت ماٺ ۾ اچي وئي ۽ پوءِ هڪدم رڙ ڪندي ڄڻ ته ڳوٽ ڀڄي وڌي هئائين.
”ريڊيو...! ها ها اهو ريڊئي وڄڻ جو آواز آهي.“ ائين هنن ٻنهي آڏو اها ڳالهه هاڻ پڌري ٿي پئي ته اندر بيمار جواري جي رکيل ريڊيو جو آواز آهي جنهن کي هو پاڻ چالو ڪري سمهي رهيو آهي... پر شڪ جي ڳالهه هي هئي ته آخر ايتري شور تي هُو ڪيئن بي خبر ٿي سمهي سگهي ٿو سو ڪٿي نه ڪٿي ڪجهه گڙ ٻڙ ضرور آهي... انهيءَ شڪ کي دُور ڪرڻ لاءِ ٻنهي گڏجي ٿيلها هڻي نيٺ دروازي کي کولي وڌو.... اندر داخل ٿيندي ئي درموش ڪنهن هوشيار پوليس واري وانگي شين جو جائزو وٺڻ لڳو.
”درموش صاحب! ريڊيو کي ائين ئي هلڻ ڏيو.“
”ڇا؟!... مطلب ڇا آهي اوهان جو بيگم صاحبه.“
درموش هن اوچتي سوال کي نه سمجهندي پنهنجي مٿي جي گنج کنڻ لڳو.
”مطلب اهو ته اوهين پوليس کي وٺي اچو.... تيسين آءٌ هتي ئي ترسان ٿي.“
”پر هي به ممڪن آهي ته هو بيمار ۽ ڪمزور هئڻ ڪري بيهوش پيل هجي.“ ۽ پوءِ هُو ٻئي بيمار جواري جو جائزو وٺڻ لاءِ هن طرف وڌن ٿا.
منهن تائين ڪمبل ۾ ويڙهيل بيمار جواري جو وجود برف جي ٽڪري جيان سرد لڳو پيو هو ۽ هڪ هٿ گرم ڪمبل کان ٻاهر نڪتل هيس جنهن جي ٻن آڱرين ۾ وساميل سگريٽ ڦاٿل هئو... پٽ تي پيل سگريٽ جي ڦلوڪڙن ۽ ڪاراٽيل مٿيون حصو آڱرن جو اهو صاف ٻڌائي رهيو هو ته هن جي کل تائين اچڻ کان اڳ سگريٽ دُکي، وسامي ويو هو... هينگري عورت ريڊيو بند ڪيو ته ٽڙيل پکڙيل ڪمري اندر هڪدم ائين ماٺ ڇانئجي وئي جيئن ڪنهن طوفان بعد سڪون ڇانئجي ويندو آهي... درموش ڪمبل کي کولي ٺاهي پوري ريت بيمار جواري مٿان وڌو جنهن جون ٻئي اکيون پٽ تي پيل پنهنجن جوتن ۾ کُتل هيون ۽ وجود پٿر جيان هڪ هنڌ ڄميو پيو هو.
”او منهنجا الله؟ هي ڇا؟؟!... هي ته مري ويو آ!“ هينگري عورت جون اکيون ڏکاري لهجي ڪارڻ ڀرجي آيون. ڪمري جي هڪ ڪنڊ ۾ ٻرندڙ ميڻ بتي به پوين پساهن ۾ هئي جيڪا رات ڏينهن روشن هوندي هئي جو بيمار جواري وقت تي مسواڙ ادا نه ڪرڻ ڪري مالڪڻ هن جي بجلي ڪاٽا ڪئي هئي.
انهيءَ وچ ۾ درموش جي اطلاع ڪرڻ تي پوليس جا ڪجهه ڦڙتيلا ڪارندا به اچي پهتا هئا، جن اچڻ سان پنهنجي ڪارروائي شروع ڪئي. هڪ ڄڻي جي هٿ ۾ نوٽ بُڪ جهليل هيو جيڪو پنهنجي سينيئر کان پڇي رهيو هو.
”سر! ڪهڙا ڪهڙا قانوني قلم لکبا؟!“
”لک... لک ته ڊاڪٽرن جي رپورٽ مطابق هن مرندڙ کي دل جو دورو پيو.... باقي هن جي موجوده سامان جي تفصيل ڌار سان لکبي.“
”جي... جيڪو حڪم.“
”لک... لک اهو به ته موقعي جي عيني شاهدن مطابق جن مان هڪ مالڪ مڪان آهي. هي مرندڙ شخص انهيءَ جي ڪشادي گهر جي هڪ ڪمري ۾ مستقل طور جو مسواڙي هو ۽ اهو ئي هن جو گهر بڻيو ۽ هوءَ بيمار جواري جي نانءُ سان سڃاتو ويندو هو ۽ هاڻ ان جو لاش اسان جي علائقي ۾ موجود آهي.“
”جي... جي... درست سر.“ هڪ ٻيو سپاهي پاڻ سان آندل ٽائيپ رائيٽر ٽپ ٽڪ ڪندي تفصيل ٽائيپ ڪندو ٿي ويو.
”تون لکين به پيو يا جي... جي ٿو ڪري خالي.“
سينيئر عملدار ڪڙڪ آواز ۾ جونيئر سپاهي کي تڙي چاڙهي ته هُو ڏڪي ويو.
”هائو سر... برابر نوٽ پيو ڪريان.“
”ٺيڪ آهي... لک اڳتي ته شناختي ڪارڊ جي علاوه ملندڙ شين ۾ مرحوم جو هڪ نوٽ بڪ به شامل آهي جنهن ۾ ڪيترائي قابل توجهه جملا لکيل آهن ۽ پوليس تحقيق جي لاءِ وڏي معنيٰ رکندڙ غور طلب پڻ آهن.
”سر! ڪهڙيون سٽون ۽ جملا آهن؟!“
”سڀ ماڻهو اهو سمجهن ٿا ته آءٌ جوا پنهنجي من کي راحت پهچائڻ لاءِ کيڏندو آهيان... ايترو وسيع علم جيڪو ڪنهن وقت ۾ مون لاءِ سڀ ڪجهه هوندو هو سو هاڻ جو اچي هير ڪري ڇڏي ڏنو اٿم... پر حقيقت هيءَ آهي ته مان اهو سوچي جوا پيو کيڏان جو منهنجي دل ۽ دماغ تي جڏهن علم آشڪار ٿيو ته روح زخمي ٿي پيو ۽ دماغ جون رڳون ڦاٽڻ لڳيون تڏهن مون پنهنجي نجات جوا ۾ اچي ڳولهي لڌي ۽ هاڻ جنهن ڏينهن به جوا نه کيڏندس ته مان ان ڏينهن مري ويندس... خدا تعاليٰ جي هن امتحان ۾ هر ڀيري هارائڻ بعد مون کي هي جان قربان ڪرڻ کان ڪوبه روڪي نه سگهندو... منهنجي اهڙي حالت کي هينگري عورت وانگي جي ڪو سمجهي ۽ رڳ ۾ مون کي سوئي هڻي ته مون مٿان ان جو اهو احسان قيامت تائين رهندو.“
سينئر آفيسر آخري لفظ لکرائيندي ٽيڏي اک سان هينگري عورت کي تڪڻ لڳي ٿو ۽ ان جي خوف واري حالت ڏسي کيس وري چوي ٿو.
”توکي پريشان ٿيڻ جي ڪابه ضرورت ناهي... بس! تون سرڪاري وڪيل معرفت پنهنجو بيان لکرائي پوءِ پوسٽ مارٽم ٽيم کي هن ڳالهه جو ثبوت پيش ڪجانءِ ته بيمار جواري تنهنجي انجيڪشن سان نه پر دل جي دوري پوڻ ڪري مئو آهي... باقي ڪم ڊاڪٽر جو آهي.“
آفيسر جي اهڙي منجهائيندڙ ڳالهه تي هينگري عورت ٻئي هٿ منهن ۾ ڏئي پنهنجا ڳوڙها ڳاڙيندي پوءِ رڙندي چوڻ لڳي ٿي.
”نه نه... اهو بهتان آهي... مان!.... ڀلا مان! هن کي ڇو ماريندس!... بڪواس آهي سڀ بڪواس....“ پوءِ جوش ۾ اچي هوءَ هٿ وڌائي ٽيبل تي کنڊريل تاس جي پتن مان هينگري جي موجوده بادشاهه جي تصوير وارو پتو هٿ ۾ جهلي، پوليس آڏو پاڳلن جيان وڏي واڪي رڙندي چوي ٿي.
”هن ماريو اٿس...! ها ها ٻيو ڪنهن به ڪونه ماريو آهي بيمار جواري کي گذريل رات ڪوٺي ۾ گهڙي هن ئي ماريو اٿس....“
هڪدم ٽائيپ تي ٽڪ ٽڪ ڪندڙ سپاهي جا هٿ رڪجي وڃن ٿا. درموش جون اکيون حيرت وچان کلي وڃن ٿيون، پوليس عملدار هڪا بڪا ٿي بيهن ٿا ۽ سينئر آفيسر اڳتي وڌي رازداري ۾ چوي ٿو.
”اسان جي به ڪو بيوقوفي کي ڏسي... قاتل کي الائي ڪٿي پيا سوچيون ۽ هُو گهر ۾ ئي آهي.“