جديد شعور جي جشن جو ڏينهن
سنڌ مدرسي جا پرنسپل صاحب
منهنجا احترام لائق استاد صاحبان
۽ منهنجا پيارا شاگرد ڀائرو ۽ ڀينرو!
السلام عليڪم!
اڄ سنڌ مدرسي جي سالگرهه آهي. اڄ سنڌ مدرسي جي جنم جو ڏينهن آهي. اڄ هڪ قوم جي جديد شعور جي جشن جو ڏينهن آهي. هِن سرزمين کي سنڌ مدرسي جي روشنيءَ هڪ صديءَ کان مٿي عرصي تائين روشن رکيو آهي، تنهن ڪري اڄ هيءَ قوم پنهنجي هِن عظيم درسگاهه ۽ ان جي بانين کي سلام پيش ڪري ٿي.
معزز مهمانو!
ٿي سگهي ٿو ته سنڌ مدرسو ڪجهه ماڻهن لاءِ هڪ رسمي درسگاهه هجي ۽ ٿي سگهي ٿو ته ڪجهه ماڻهو هِن جي تاريخي ڪردار کي به ڪلهه جو قصو سمجهندا هجن، پر سنڌ مدرسو اسان جي تاريخ جو هڪ چمڪندڙ چنڊ آهي. هِن جا ٿنڀا به ڳالهائيندا آهن. هِن جون ڀتيون ۽ دريون ۽ در به ڳالهيون ڪندا آهن. هِن جا وڻ ٽڻ به گفتگو ڪندا آهن. هِن جو ميدان به پنهنجي شاندار ماضيءَ جا قصا ٻڌائيندو آهي. اوهان انهن سان ڳالهائي ته ڏسو...
اسان سنڌ مدرسي جي ڀتين ۽ درين ۽ دروازن سان ڳالهيون ڪيون آهن. اسان هِن جي ٿنڀن سان گفتگو ڪئي آهي. اسان هِن جي گهاٽن وڻن کان پڇيو آهي ته، هِن اداري جو ماضي ڪهڙو هو؟ هِن اداري جا استاد ڪيئن هئا؟ هِن جا شاگرد ڪيئن هئا؟ هِن اداري ۾ پيار ڪيترو هوندو هو؟ هِن اداري ۾ احترام ڪيترو هوندو هو؟ ...
۽ سڀ چون ٿا ته، سنڌ مدرسو هڪ اهڙي جاءِ آهي، جنهن کي جيڪڏهن اوهان رڳو هڪ ڀيرو ڏسندا ته ان کي بار بار ڏسڻ تي اوهان جي دل ڪندي. اوهان هن جا اسير بڻجي ويندا. هن جي تاريخ اوهان کي تاريخ شناسي سيکاريندي. هن جي پٿر جون ديوارون به اوهان کي گيت ٻڌائينديون. مون هِن جي گود ۾ سر رکي ان جون لوليون ٻڌيون آهن، جيڪي ڪو ٻيو ادارو نٿو ٻڌائي سگهي. مون هتي آرام حاصل ڪيو آهي. مون هن کان زندگيءَ جي معنيٰ سکي آهي. مون پنهنجي ڪيترن ئي معزز مهمانن کي هِن ئي اسٽيج تي سنڌ مدرسي جي شان ۾ قصا ٻڌائيندي ڏٺو آهي، ۽ انهن به سنڌ مدرسي جي اهميت سمجهائي آهي.
منهنجا معزز مهمانو!
ڇا اسان هيءُ ڏينهن ان لاءِ ملهائيندا آهيون ته، بس اچئون، ڪجهه تقريرون ڪيون ۽ ٻڌون ۽ پوءِ هليا وڃون...۽ سڀاڻي کان وري پنهنجي پنهنجي ڪلاس روم ۾ ويهي اهي ئي پراڻا سبق پڙهون، جيڪي نصابي ڪتابن ۾ لکيل آهن......؟
نه...مان سمجهان ٿو ته اسان اڄوڪو ڏينهن ان ڪري ملهائيندا آهيون ته جيئن اسان پنهنجي تاريخ جي روبرو ٿيون. اسان پنهنجي ڪردار کي سمجهون....۽ اهو سمجهي سگهون ته اسان جي ڪلهه ۽ اڄ ۾ ڪهڙو فرق آهي؟ ڪلهه سنڌ مدرسي ڪهڙو ڪردار ادا ڪيو هو، ۽ اڄ ان کي ڪهڙو ڪردار ادا ڪرڻو آهي؟...۽ سڀ کان وڏي ڳالهه اها ته اڄ اسان شاگردن جو ڪهڙو ڪردار هئڻ گهرجي؟
مان سمجهان ٿو ته سنڌ مدرسو رڳو اسان کي الف ب ۽ اي بي سي پڙهائڻ لاءِ قائم نه ڪيو ويو هو، پر هيءُ پنهنجي خوشحال مستقبل ڏانهن وڃڻ لاءِ قائم ڪيو ويو هو. سنڌ مدرسو پنهنجي قوم سان تجديدِ وفا لاءِ قائم ڪيو ويو هو. سنڌ مدرسو ڏکڻ ايشيا ۾ هڪ نئين دنيا قائم ڪرڻ لاءِ قائم ڪيو ويو هو.
منهنجا معزز مهمانو!
جيڪڏهن هيءُ هڪ عام اسڪول هجي ها ته پوءِ مون کي ٻڌايو ته قائد اعظم محمد علي جناح ڪير هو؟ سر عبدالله هارون ڪير هو؟ سر غلام حسين هدايت الله ڪير هو؟ سر شاهنواز ڀٽو ڪير هو؟ غلام محمد ڀرڳڙي ڪير هو؟ علامه آءِ آءِ قاضي ڪير هو؟ محمد ايوب کهڙو ڪير هو؟ ڊاڪٽر عمر بن محمد دائود پوٽو ڪير هو؟ علامه علي خان ابڙو ڪير هو؟ يا اڄ جي دور ۾ جسٽس سيد سجاد علي شاهه ڪير آهي؟ محمد ابراهيم جويو ڪير آهي؟ شمشير الحيدري ڪير آهي؟ ۽ رسول بخش پليجو ڪير آهي؟
معزز مهمانو!
اهي سمورا عظيم ماڻهو هِن اداري جا اڳوڻا شاگرد آهن. اهي ئي ماڻهو پاڪستان جا هيروز آهن. اهي ئي سنڌ جا هيروز آهن. انهن ئي هِن ملڪ جي قيام ۽ پوءِ ان جي تعمير ۾ پنهنجو پنهنجو ڪردار ادا ڪيو آهي.
ڇا ان کانپوءِ به اهو سوال اوهان جي ذهنن ۾ اچي ٿو ته سنڌ مدرسو ڇو قائم ڪيو ويو هو؟ ڇا اوهان اڃا به پڇندا ته هِن اداري جي عظمت جو بنياد ڪهڙو آهي؟ ڇا اڃا به ڪير اسان کان هِن اداري جي عظمت جو ثبوت گهرندو؟ ڇا اسان اهو ڄاڻڻ کانپوءِ به ان تي فخر نه ڪريون ته اسان اُن قوم جا پٽ آهيون، جنهن سنڌ مدرسي جهڙي عظيم اداري جو بنياد وجهي پنهنجي قوم کي جديد علم سان نوازيو؟
معزز مهمانو!
اڄ به سنڌ مدرسو پنهنجي شاندار روايتن کان پٺتي ناهي هٽيو. هتان جيڪو به شاگرد پنهنجي تعليم مڪمل ڪري نڪرندو آهي، اهو حب الوطنيءَ ۽ قوم دوستيءَ جي جذبي سان سرشار هوندو آهي. هو اهو ناهي ڏسندو ته هو ڪيترو ڪمائي ٿو، پر اهو ڏسندو آهي ته هُن پنهنجي قوم لاءِ ڪيترو سٺو ڪم ڪيو آهي. هو اهو ناهي ڏسندو ته سندس پيٽ ڀريل آهي يا نه، پر هو ڏسندو آهي ته سندس قوم جا ڪيترا ٻچا پيٽ ڀري ماني کائي ستا آهن. هو اهو ناهي ڏسندو ته سندس ٻار ڪيتري ٺَٺ سان ٿا رهن، پر هو اهو ڏسندو آهي ته قوم جا ڪيترا ٻار پيٽ بکيا ۽ انگ اگهاڙا آهن ....۽ پوءِ انهن جي مدد لاءِ سندس ننڊ ڦِٽي ويندي آهي....
سنڌ مدرسو اهڙي تعليم ڏيندو آهي. ان کانپوءِ به اوهان چوندا ته مان هڪ معمولي سرڪاري اسڪول جو شاگرد آهيان؟ نه...مان ڪنهن معمولي اسڪول جو شاگرد ناهيان، مان هڪ اسپيشل اداري جو شاگرد آهيان، جنهن تي مون کي فخر آهي.
اوهان کي اهڙي عظيم اداري جي سالگرهه جي مبارڪ هجي.
الله حافظ.
(پهرين سيپٽمبر 2007ع تي سنڌ مدرسته الاسلام جي
سالگرهه جي موقعي تي اصل ۾ اردو ۾ لکيل. هيءُ ان جو سنڌي ترجمو آهي)