موسمي تبديلي ۽ ان جا زراعت تي منفي اثر
موسم ۾ مٽ سٽ ۽ انتهائي ڳڻتي جهڙي تبديلي جو ڪارڻ ڪو هڪ نه آهي. صنعتن جو وڌندڙ رجحان، سوارين لاءِ استعمال ٿيندڙ گاڏين جي گهڻائي، پيٽرول ۽ گئس جي ڳولا، حاصلات ۽ استعمال، وڻن جي واڍي ان جا انتهائي اهم ڪارڻ آهن.
جيئن جيئن ماڻهو وڌن پيا، تيئن تيئن زمين مختلف جاين، جڳهين، عمارتن ۽ روڊن رستن ۾ والارجي پئي، جنهن ڪري پڻ وڻڪاري، جيڪا موسم کي هڪ ساريڪي رهڻ ۾ مددگار آهي، اها وڻڪاري ڏينهون ڏينهن، تمام گهڻي تيزي سان گهٽجي رهي آهي.
موسمي تبديلي جو، زرعي حوالي سان حال اهو آهي، ته فصلن جي پوک لاءِ سفارش ڪيل وقت تي جيڪڏهن فصل پوکجن ٿا، ته شروع ۾ ٻج جو ڦٽڻ به ڏکيو ٿي پوي ٿو، جيڪڏهن ٻج ڦٽي به ويندو آهي، ته ٻوٽي جي واڌ ويجهه لاءِ گهربل موسم سان موجودهه تبديل ٿيل موسم موافق نه هجڻ ڪري، نه صرف ٻوٽن جي واڌ ويجهه مناسب نه ٿي ٿئي، پر فصلن ۾ موسمي تبديلين جا تمام گهڻا منفي اثر مرتب ٿي رهيا آهن، جنهن ڪري في ايڪڙ پيداوار هڪ ساريڪي ۽ گهربل نه ملڻ واريون حالتون آهن.
هن وقت موسمي تبديلي جي سبب تي تمام گهڻو سوچڻ ويچارڻ جي ئي نه، انهن کي سمجهڻ ۽ سائنسدان، جيڪي صلاحون ڏئي رهيا آهن، انهن تي سختي سان عمل ڪرڻ جي شديد ضرورت آهي.
پنهنجي عام صورتحال، عام ماحول جي ڪهڙي ڳالهه ڪجي؟ پاڻ وٽ عام رواجي قدر به پائمال ٿي رهيا آهن. پنهنجون انيڪ سون ساريڪيون روايتون ڳڻتي واري حالت ۾ آهن. ڇاڪاڻ ته تعليم ۽ تربيت جو رجحان تمام گهڻو گهٽجي ويو آهي.
ڪهڙيون ويهي حقيقتون ڳڻائجن، ڪهڙيون ويهي صلاحون ڏجن؟ اسان کي ان ويلي جو انتظار نه ڪرڻ گهرجي، جيڪو بک تي گذارڻو پوندو، پاڻ کي ان ڏينهن جو انتظار نه ڪرڻ گهرجي، جيڪو ڏينهن اگهاڙو گهارڻو پوندو.
زراعت سان سڌي ريت يا اڻ سڌي طرح به، پاڻ، زراعت تي ڀاڙيندڙن کي زراعت تي توجهه ڏيڻ گهرجي، پر زراعت جو دارومدار مناسب موسم تي آهي، ان ڪري موسمي تبدلي کي سمجهڻ ۽ سمجهائڻ جي جيتري ضرورت آهي، اوتري محسوس ئي نه پئي ڪئي وڃي!
بهرحال اهو طئه آهي ته زراعت تي موسمي تبديلي جا منفي اثر وڌي ويا آهن، انهن اثرن کي سمجهي، سستي ۽ ڪاهلي ڇڏي، موسمي تبديلي کي منفي بدران مثبت رُخ ڏيارڻ جي ڪوشش ڪرڻي پوندي.
***
نم پوکيو، انب جو ڪوئلو،
ٻٻر پوکيو، ضايع نہ ڪريو،
ڪنڊي پوکيو، انب پوکيو،
ڪنڊو پوکيو، ٻير پوکيو،
گيدوڙي پوکيو، ڄمون پوکيو،
ٽالھي پوکيو، چڪو پوکيو،
ڪرڙ پوکيو، کجي پوکيو،
کٻڙ پوکيو، ليمو پوکيو،
پنھنجا وڻ پوکيو، ميوا پوکيو،
ميوا پوکيو، پنھنجا وڻ پوکيو.
انب کائي،
مٺل جسڪاڻي