ميوا
انبن جي ميوي ڏيندڙ باغ ۾ پاڻي نه ڏجي. ڪيلي جي باغ ۾ گهرج مطابق، باقي سمورن ننڍن توڙي وڏن باغن ۾، ٻن هفتن جي ساهي سان پاڻي ڏجي.
باغن مان گندگاهه وارا ٻوٽا، حملي آور جيت يا بيماريون ختم ڪرڻ لاءِ اپاءُ وٺجن
ڪيلي، زيتون، پپيتي، ٻير، ناريل ۽ کٽن ميون مان تيار ميوو پٽي، درجه بندي ڪري، بازار موڪلجي.
انگورن ۽ ڦارون ۾ گذريل مهيني ڀاڻ ڏيڻ رهجي ويو هجي، ته هن مهيني ڏئي وٺجي.
انبن مان کر ٻوڪ وارا گل ۽ انبن سميت سمورن ميويدار وڻن مان سڪل ۽ بيمار ٽاريون ڇانگي ساڙي ڇڏجن.
کجيءَ جي جن وڻن ۾ گل اچي ويا هجن، انهن ۾ نرائڻ وارو عمل ڪجي.
فيبروري ۾ نوان باغ لڳائڻ لاءِ، ڏکڻ سنڌ جي سامونڊي علائقي ۾، ناريل، پپيتو، ڪيلو، سيتا ڦل، لچي، جيڪ فروٽ، انگور، سامونڊي علائقي کان حيدرآباد ۽ ميرپورخاص ضلعن تائين ڄاڻايل ميون سميت انب، چيڪو، ٻير، ڦاروا ۽ زيتون، سنڌ جي وچولي علائقي ۾ کجي، زيتون، ڏاڙهون، ٻير، صوف، ڊاک، ڦاروا، ڄمون، کٽن ميون جون سموريون جنسون، توت ۽ انجير، اتر سنڌ ۾ زيتون، ٻير، انب، ڄمون، ڦاروا، انجير، ڊاک ۽ کٽن ميون جون سموريون جنسون پوکڻ لاءِ، زمين جي تياري ڪجي. ميوي جي قسم آهر سفارش ڪيل قطارن جو فاصلو، کڏن جي ماپ ۽ ڳريل سڙيل وٿاڻ جو ڀاڻ ڌيان ۾ رهي. ڀاڻ کي کڏي واري مٽي سان ملائي، کڏا ڀري، پاڻي ڏجي. وٽ اچڻ تي گهربل جنس جون چڪيون سڌيون ۽ موزون حد تائين، کڏي ۾ لڳائجن.
[b]فيبروري[/b]
انبن جي باغن ۾ ميوو چڻي جيترو ٿي ويو هجي، ته انهن ۾ توڙي ٻين سمورن ننڍن وڏن باغن ۾، ڏهن ڏينهن جي وقفي سان پاڻي ڏجي. جڏهن ته انبن جي جن جنسن ۾ ميوو چڻي کان ننڍو هجي، انهن ۾ پاڻي نه ڏجي.
باغن کي گندگاهه وارن ٻوٽن، جيتن ۽ بيمارين کان بچائڻ جا جوڳا انتظام جاري رکجن.
زيتون، پپيتي، ٻير ۽ ناريل مان تيار ميوو پٽي، درجي بندي ڪري، بازار موڪلجي.
کجيءَ ۾ گل نرائڻ وارو عمل جاري رکجي، ته جيئن ميوو وڌيڪ لڳي.
انبن مان کرٻوڪ وارا گل ۽ سوڪهڙي يا ڪوڙهه واريون ٽاريون ٽوڙي، ٻين باغن مان پڻ بيماري ورتل حصا ڇانگي، گڏ ڪري، زمين ۾ پوري ڇڏجن.
نوان باغ لڳائڻ لاءَ زمين جي تياري مڪمل ٿي وئي هجي، ته چڪيون يا ٻچا لڳائي وٺجن. جيڪڏهن تياري رهيل هجي ته ڪري وٺجي، ته جيئن ايندڙ مهيني تائين مند اندر باغ لڳائي سگهجي.
[b]مارچ[/b]
هر ننڍي توڙي وڏي باغ ۾، هر هفتي پاڻي ڏجي. گندگاهه وارا ٻوٽا، جيت ۽ بيماريون هجن، ته انهن جو خاتمو آڻجي.
زيتون، پپيتي، ٻير ۽ ناريل مان تيار ميوو پٽي بازار موڪلجي.
انب، چيڪو، ۽ پپيتي ۾، زمين جي خاصيت ۽ ٻوٽن جي عمر آهر، ڀاڻ ڏئي، هلڪو پاڻي ڏجي.
کجي جي باغن ۾ گل نرائڻ وارو عمل جاري رکجي.
انبن مان کرٻوڪ وارا گل، سوڪهڙي يا ڪوڙهه واريون ٽاريون ۽ ٻين سمورن باغن مان بيماري ورتل حصا ڇانگي، زمين ۾ پوري ڇڏجن.
نئون باغ لڳائڻ وارو جيڪو به ڪم رهيل هجي، سو مڪمل ڪري وٺجي.
[b]اپريل[/b]
باغن ۾ وقت ۽ ضرورت آهر پاڻي ڏجي، گندگاهه وارن ٻوٽن جو خاتمو آڻجي، جيتن ۽ بيمارين کان بچاءُ لاءِ جوڳا اپاءُ وٺجن.
چيڪو، زيتون، پپيتي، ٻير ۽ ناريل مان تيار ميوو پٽي، هڪدم بازار موڪلجي ۽ ميوي کي پکي نقصان ڪندا هجن، ته جهار هڪلجي.
انبن ۽ پپيتي ۾ گذريل مهيني ڀاڻ نه ڏنو هجي، ته هن مهيني ۾ ڏجي. ڪيلي، ٻيرن ۽ کٽن ميون ۾ پڻ ضرورت آهر ڀاڻ استعمال ڪجي.
ڪيلي جي فصل ۾ هر هڪ مادري ٻوٽي جي ڀر ۾، وڌ ۾ وڌ ٻه، پر تلوار نما ٻچا ڇڏي، باقي ڦٽل سمورا ٻچا ۽ وڏن ٻوٽن ۾ موجود سڪل پن ڪپي، ڪڍي ڇڏجن. سمورن باغن ۾، نظر ايندڙ بيمار ۽ سڪل ٽاريون ڪپي، ساڙي ڇڏجن.
انبن ۽ چيڪو جي تيار ٻيجاري وارين چڪين ۾، پسنديده جنس جو صحتمند قلم لڳائي، پيوندڪاري ڪجي. نئين ٻيجاري لاءِ صحتمند، پر بهترين جنسن جو ٻج پوکجي.
جيڪڏهن ڪن سببن جي ڪري نئين باغ لڳائڻ لاءِ تيار ڪيل زمين ۾ چڪيون لڳائڻ رهجي ويون هجن، ته 15 اپريل تائين لڳائي ڇڏڻ گهرجن.
[b]مئي[/b]
زيتون مان ميوو پٽجڻ کان پوءِ پاڻي نه ڏجي. باقي سمورن ننڍن وڏن باغن ۾ هر هفتي پاڻي ڏجي.
باغن مان گندگاهه وارن ٻوٽن، جيتن ۽ بيمارين جو مڪمل خاتمو آڻجي.
انبن، چيڪو، کجي، پپيتي ۽ ناريل مان تيار ميوو پٽي بازار موڪلجي.
ڪيلي ۾ ماهوار ڀاڻ جو وزن ڏجي. پپيتي ۽ ٻيرن ۾ گذريل مهيني ڀاڻ ڏيڻ رهجي ويو هجي، ته هن مهيني ضرور ڏئي ڇڏجي.
ٻيرن جي وڻن جي سٺي شڪل شبيهه بيهارڻ لاءِ، پوري پني، گهربل، هلڪي ڇانگ ڪجي. ٻين سمورن باغن مان بيمار ۽ سڪل ٽاريون ڪپي پوري ڇڏجن.
زيتون جي ٻيجاري سميت هر ميويدار جنس جي پوکيل ٻيجاري مان گندگاهه، جيت ۽ بيماريون ختم ڪجن. ضرورت آهر پاڻي ۽ ڀاڻ ڏجي.
[b]جون[/b]
ميون جي ننڍن توڙي وڏن باغن ۾ ضرورت آهر پاڻي ۽ ڀاڻ ڏجي.
باغن مان گندگاهه وارا ٻوٽا، جيت ۽ بيماريون ختم ڪجن.
انب، چيڪو، کجي، پپيتي، ناريل ۽ ڦارون مان تيار ميوو پٽي، درجي بندي تحت بازار موڪلجي، جتان جتان ميوو پٽجي وڃي، ته ان ايراضي ۾ هر ڏئي، ڀاڻ ۽ پاڻي ڏجي.
ٻيرن جي وڻن ۾ هلڪي ڇانگ ڪجي، ته جيئن سندن شڪل شبيهه سٺي بيهاري سگهجي. باقي سمورن باغن مان بيمار ۽ سڪل ٽاريون ڪپي، پوري ڇڏجن.
انب، چيڪو، زيتون ۽ ڦاروي جي پوکيل ٻيجاري جي سار سنڀال لهجي ۽ نئون ٻيجارو پوکجي.
مند آهر نئون باغ لڳائڻ لاءِ جنس ۽ علائقي پٽاندڙ گهربل زمين جي، بهتر تياري ڪجي
[b]جولاءِ[/b]
زيتون جي ميوي ڏيندڙ باغ جو پاڻي بند رکجي، باقي سمورن باغن ۾ گهرج آهر پاڻي ۽ ڀاڻ ڏجي. گندگاهه وارن ٻوٽن، جيتن، ڪينئن ۽ بيمارين جو خاتمو آڻجي.
انب، چيڪو، ڪيلي، کجي، پپيتي، ناريل ۽ کٽن ميون جو تيار ميوو پٽي، درجه بندي ڪري، کوکن يا ٽوڪرين ۾ وجهي، بازار موڪلجي.
سمورن ميويدار وڻن مان سڪل ۽ بيمار ٽاريون ڪپي، باغ کان ٻاهر پوري ڇڏجن ۽ ضرورت هجي ته مناسب زرعي زهر استعمال ڪجي.
نوان باغ لڳائڻ لاءِ زمين جي تياري ڪجي. جنس آهر نقشو ٺاهي، مناسب فاصلي تي چڪيون لڳائڻ لاءِ کڏن جي تياري ڪجي. واضع هجي ته چڪيون به هٿ ڪجن، ته جيئن باغ پاڇاٽو نه ٿئي.
[b]آگسٽ[/b]
زيتون جي ميوي ڏيندڙ وڻن کان سواءِ، هر قسم جي باغ مان گندگاهه وارن ٻوٽن جو خاتمو آڻي، ضرورت آهر ڀاڻ ڏئي، هلڪو پاڻي ڏجي. جيتن، ڪينئن ۽ بيمارين جو خاتمو آڻجي. سڪل ٽاريون ڪپي، پوري ڇڏجن.
ڪيلي، کجي، پپيتي، ناريل ۽ کٽن ميون مان تيار ميوو پٽي، درجي بندي ڪري، بازار موڪلجي. ميوو پٽڻ وقت نظر ايندڙ سڪل ٽاريون ڪپي، پوري ڇڏجن.
انبن، چيڪو، ٻيرن ۽ کٽن ميون ۾ پيوندڪاري ڪجي.
نوان باغ لڳائڻ لاءِ هي مهينو بهترين آهي، تنهن ڪري علائقيوار سفارش ڪيل زمين ۾، سفارش ڪيل باغ لڳائجي.
[b]سيپٽمبر[/b]
کجي جو نئون باغ هن مهيني جي آخر تائين، باقي ٻيا سڀ باغ وڌ ۾ وڌ پهرئين هفتي ۾ لڳائي وٺجن، نه ته وري ايندڙ موسم ۾ لڳائجن.
نون توڙي پراڻن باغن ۾ هر هفتي پاڻي ڏجي. گندگاهه ختم ڪرڻ لاءِ گڏ، دڙ يا هر ڪڍجن، جيتن، ڪينئن ۽ بيمارين کان بچاءُ لاءِ اپاءُ وٺجن.
ڪيلي ۾ ڀاڻ جو ماهوار مقدار، جڏهن ته پپيتي، کجي ۽ ناريل ۾ گذريل مهيني ڀاڻ نه ڏنو هجي، ته هن مهيني ڏئي ڇڏجي.
ڪيلي، پپيتي، ناريل ۽ کٽن ميون مان تيار ميوو پٽي بازار موڪلجي.
هر وڻ مان سڪل ۽ بيمار ٽاريون ڪپي، پوري ڇڏجن.
انبن ۽ چيڪو ۾ پيوندڪاري وارو عمل جاري رکجي.
[b]آڪٽوبر[/b]
گندگاهه وارن ٻوٽن جي خاتمي لاءِ گڏ ڪڍي، هر ڏئي، ضرورت آهر پاڻي ڏجي.
جيتن، ڪينئن ۽ بيمارين جي بهترين سڃاڻپ ڪري، پوءِ موزون دوائن وسيلي خاتمو آڻجي.
ڪيلي، پپيتي، ناريل ۽ کٽن ميون مان تيار ميوو پٽي، درجي بندي تحت بازار موڪلجي.
وڻن مان سڪل ۽ بيمار ٽاريون ڪپي، زمين ۾ اندر، اونهائي ۾ پوري ڇڏجن ۽ پاڙن يا ٿڙن ۾ مٽي چاڙهي دڪا ٻڌجن.
انب، چيڪو، کجي، لچي، ناريل ۽ پپيتن مان وڌيڪ پيداوار وٺڻ لاءِ، باغ جي عمر ۽ ضرورت آهر مناسب ڀاڻ ڏجي.
[b]نومبر[/b]
انبن ۽ ڪيلن ۾ ڏهن ڏينهن ۽ ٻين باغن ۾ ٻن هفتن جي وقفي سان پاڻي ڏجي. گندگاهه وارن ٻوٽن، جيتن، ڪينئن ۽ بيمارين کان بچاءُ ڪجي.
ليمي جي جنس وارن کٽن ميون ۽ ڪيلن مان تيار ميوو پٽي بازار موڪلجي.
انب، چيڪو، ڪيلو، کجي، پپيتي، لچي، ۽ ناريل ۾ گذريل مهيني ڀاڻ ڏيڻ رهجي ويو هجي ته ڏئي وٺجي.
سمورن ميويدار وڻن مان سڪل ۽ بيماري ورتل ٽاريون ڪپي، گڏ ڪري، پوري ڇڏجن.
[b]ڊسمبر[/b]
انبن جي ميوي ڏيندڙ باغن ۾، ڊسمبر مهيني جي پهرين ٽن هفتن ۾، ٻه هلڪا پاڻي ڏئي وٺجن، پر پوءِ پاڻي نه ڏجي. باقي سمورن باغن ۾ هر ٻئي هفتي پاڻي ڏجي.
گندگاهه وارن ٻوٽن، جيتن، ڪينئن ۽ بيمارين جي موجودگيءَ ۾، خاتمي لاءِ اپاءُ وٺڻ گهرجن.
ڪيلي، زيتون، پپيتي، ناريل ۽ کٽن ميون مان تيار ميوو پٽي، بازار موڪلجي.
جيڪ فروٽ ۽ انگورن ۾ ضرورت مطابق ڀاڻ ڏجي.
سمورن باغن مان سڪل ۽ بيمار ٽاريون ڪپي، زمين ۾ اندر، اونهيون پوري ڇڏڻ گهرجن.
***
ڪانگ تڙي سان،
ڪانگ ئي نه،
گھڻا ئي پکي،
تڙي نه سگھبا،
گھڻي وقت تائين،
ھي جديد دور آھي سائين،
حڪمت عملي ۾،
جدت ضروري آھي.
مٺل جسڪاڻي