• سبق
ھي ڪتاب جيئن ته عورتن جي انقلابي ڪارنامن سان واسطو رکي ٿو، تنھن ڪري ذڪر ھيٺ آيل عورتن جي جرئت ۽ بھادري، ھمٿ ۽ حوصلي منجھان موجوده دؤر جي عورت کي سبق پرائڻ گھرجي ته جيئن اڄ جي سائنسي دؤر ۾، جڏھن سڄي دنيا جون عورتون ديس جي تعمير ۽ ترقي واري راھ م مَردن سان ڪلھو ڪلھو ۾ ملائي ڪم ڪري رھيون آھن. تڏھن ھتان جي عورت کي به ديس جي ڀلائيءَ خاطر اڳتي وڌڻ جو موقعو ملي سگھي.
بيان ڪيل دورن مان پھرين دور جي پڇاڙي نھايت افسوسناڪ ٿئي ٿي. اھا وبا جنھن ان وقت جي سنڌ ۾ ڏڦيڙ پيدا ڪرايو، سا ساڳي ئي صورت ۾ ھلندڙ وقت تائين ھلندي آئي آھي. اسان ھر معاملي ۾ سچ ۽ ڪوڙ، نيڪ ۽ بد واري پرک بجاءِ صرف ڌرمي بنياد واري پرک پئي ڪئي آھي. پرک جي ان تارازيءَ ڪري، ملڪن ۾ خونريزي ۽ انتشار وڌندا رھيا آھن. ھاڻي وقت اچي ويو آھي، جو سائنسي سوچ رکندي اسان کي پرک جي معيارن ۽ عقيدن تي نظرثاني ڪرڻ گھرجي.
ٻئي دور جي ڪردارن منجھان مائي ماين ۽ راڻي لاڏيءَ جا ڪردار جنگ جو روشن مثال پيش ڪري رھيا آھن. سنڌ جي تاريخ جون ھي عورتون نه رڳو جاني ۽ مالي قرباني ڏيئي ويون بلڪ ھي پھريون سنڌي عورتون آھن جن ملڪ جي آزاديءَ خاطر ٿيندڙ جنگين ۾ ڀرپور حصو ورتو. ڏاھر جي ڌيئرن ديس جي ڌرتيءَ کان دور ھئڻ جي باوجود ھڪ گھڙيءَ لاءِ به مخالفن سان صلح پسنديءَ وارو رويو اختيار نه ڪيو، ھو قومي غيرت تي قائم رھندي قربان ٿي ويون.
ٽئين دور جي شروعات جھڙي طرح آزاد ماحول سان ٿئي ٿي، پڄاڻيءَ وقت پڻ عوام آزاد فضا ۾ سُريلا گيت ڳائيندي نظر اچي ٿو. اھا ٻي ڳالھ آھي ته ان آزاد ماحول برقرار رکڻ لاءِ ڪيترن ئي ڪونڌرن کي قربان ٿيڻو پيو. ڪيترين سھاڳڻين جو سُھاڳ لُٽجي ويو، ڪيترن ئي معصوم ٻارڙن جي مٿي تان شفقت ڀريا ھٿ ھٽي ويا. ايتري قرباني ڏيڻ سان ھو پنھنجو آزادانه ماحول برقرار رکڻ ۾ ڪامياب ٿي ويا؛ اھائي سندن سڀ کان وڏي فتح آھي.
ھن دور جي ڪردارن سان وابسطه ڪجھ ڳالھيون، جي نھايت اھم ۽ غور طلب آھن.
ڌارين مان شادي ڪرڻ:
اڳ قبيلائي دؤر ھو تنھن ڪري ساڳي ملڪ جي ھڪ قبيلي جو ٻئي قبيلي سان ڏيڻ، وٺڻ، موجوده دور جي ھڪ ”قوم“ (ذات) جي، ٻئي ”قوم“ (ذات) سام مِٽي مائٽيءَ جي برابر چئي سگھجي ٿو.