فقير معشوق علي کوکر جي حياتيءَ جو احوال
تعلقي فيضگنج جي ڳوٺ خوش خير محمد هيسباڻيءَ ۾ فقير معشوق علي کوکر جو جنم فقير وليداد کوکر جي گهر ۾ 10 جون 1926ع تي ٿيو. معشوق علي کوکر کي ٻيا پنج ڀائر هئا جن ۾ فقير محبوب علي، فقير امام بخش، فقير معشوق علي (پاڻ)، سبحان علي عرف ڪيوڙو فقير، فقير نصير علي، فقير گل بهار علي اچي وڃن ٿا. معشوق علي کوکر قرآن شريف جي شروعاتي تعليم پنهنجي ناني سماڻو خان کوکر وٽان حاصل ڪئي، سنڌي انگريزي ست درجا ڀنگو بهڻ هاءِ اسڪول ۾ پاس ڪرڻ کانپوءِ وڌيڪ نصابي تعليم پرائڻ بجاءِ صوفي رنگ ۾ اهڙو ته رنگجي ويو جو پنهنجي باقي زندگي گيڙو ويس ۾ ويڙهي پنهنجي مرشد فقير در محمد هيسباڻي (ٻيو) ۽ فقير ظفر علي هيسباڻيءَ جي سايي ۾ شاعري تصوف ۽ انسان دوستيءَ جو سبق پرائيندا رهيا. فقير سائين جن شادي ٽيهن سالن جي ڄمار ۾ پنهنجي ئي ڏاڏاڻي خاندان مان حاجي لونگ خان کوکر جي نياڻي سان ڪئي جتان کين ڇهن پٽن ۽ پنجن نياڻين جو اولاد ٿيو. فقير معشوق علي کوکر جي شاعراڻي زندگيءَ ۾ فقير در محمد هيسباڻي ۽ فقير ظفر علي هيسباڻيءَ جو ذڪر ڪرڻ ان ڪري به اهم آهي جو فقير معشوق علي کوکر جي شاعري ۽ سندس فقيراڻي زندگي گذارڻ جو سبب سندس مرشد فقير در محمد هيسباڻي ۽ فقير ظفر علي هيسباڻي جي ئي صحبت هئي. فقير معشوق علي کوکر پنهنجي مرشد فقير در محمد هيسباڻيءَ جو نه صرف طالب هيو بلڪه فقير سائين کي پنهنجي مرشد سان ايتري ته محبت ۽ عقيدت هوندي هئي جو پاڻ زندگيءَ جو گهڻو وقت درگاهه خوش خير محمد هيسباڻيءَ تي پنهنجي مرشد فقير در محمد هيسباڻي (ٻيو) سان گڏ گذاريندا هئا. فقير معشوق علي کوکر جن جي پنهنجي مرشد در محمد هيسباڻي (ٻيو) سان ان محبت جو اظهار پنهنجي شاعريءَ ۾ به پنهنجي مرشد کي ياد ڪندي هن ريت ڪيو آهي:
اڄ اسانجي اڱڻ تان دُر لعل محمد ويا لڏي
گڏ گذاري راتڙيون وڇڙيا پرين ويلي وڏي.
(فقير معشوق علي کوکر)
جيڪڏهن هن فقير صفت درويش انسان جي طبيعت مزاج جي فقيريءَ واري لاڙي جي ڳالهه کي پڌرو ڪبو ته ان ۾ سندس مرشد در محمد هيسباڻي (ٻيو) جو ڪردار ته نظر ايندو پر ان سان گڏوگڏ هن فقير کي فقيري دنيا کي جهاڳڻ جي ذاتي دلچسپي به هوندي هئي. فقير سائين جن پنهنجي زندگيءَ ۾ ٻه دفعا ايران ۽ عراق ۾ حضرت امام حسين جي مزار ۽ ٻين اهم تاريخي مقامن جون زيارتون ڪري آيا. پاڻ جن صوفي شاعرن جي درگاهن تي گهڻو ويندا هئا انهن ۾ ڀٽ شاهه، درازا شريف سچل سائين جي درگاهه، نانڪ يوسف جي درگاهه، جهوڪ صوفي شاهه عنايت جي درگاهه، بابا بلهي شاهه جي درگاهه، ٺري ميرواهه غلام حيدر گودڙيو جي درگاهه جهڙن ٻين به ڪيترن ئي صوفي شاعرن جي درگاهن تي گهڻو ان ڪري به ويندا هئا جو کين اتي شاعري ۽ راڳ ٻڌڻ جو موقعو ملندو هيو. فقير سائين جن پاڻ صوفي شاعرن جي ورسي پروگرامن جا خاص مهمان به هوندا هئا ۽ راڳ رنگ ۾ به گهڻو حصو وٺندا هئا جو هو سچل سائين، خوش خير محمد کان ويندي، ٻين شاعرن جو ڪلام پاڻ ڳائيندا هئا. پاڻ جن ڪتابن جو گهڻو مطالعو ڪندا هئا انهن ۾ شاهه جو رسالو، سچل سرمست جو ڪلام، بيدل سائين جو ڪلام، نانڪ يوسف جو ڪلام، غلام حيدر شر جو رسالو، خوش خير محمد جو ڪلام، در محمد هيسباڻيءَ جي شاعري سميت تقريبن مڙني سنڌي صوفي شاعرن جي شاعريءَ سان گهڻو لڳاءُ رکندا هئا. فقير سائين جن 62 سالن جي ڄمار ۾ سن 23 ڊسمبر 1997ع ۾ ڄنگهه ۾ شديد سورُ پوڻ ڪري هن جهان مان لاڏاڻو ڪري ويا.