• گل محمد کتريءَ جي ياد ۾
کتري اسانجي عظيم شاعر لطيف سائينءَ جي شاعريءَ کي تصويري روپ ڏئي شاه جي شعرن ۽ پاڻ کي امر بڻائي ويو . هن پنهنجو رت ست ڏئي تخليقي دنيا تي اڻمٽ چٽ چٽيا، ان جي عيوض اسان هن کي ڇا ڏنو ؟ غربت، ڊگھي بيماري، تنگدستي ۽ زماني جي بيقدري.
کتري اعليٰ صلاحيتن هوندي به همت افزائي نه ٿيڻ ڪري سخت مايوس هو، پريشان هو. آخر هن ڪوڙي سماج سان گڏ ڪيترو هلي ٿي سگهيو، ٿڪجي پيو، هونئن به هيءَ دنيا دارالفنا آهي هر ڪنهن کي هلڻو آهي، هن کي به وڃڻو هو سو هليو ويو .
مرحوم گل محمد کتري 1921ع تي ڪراچيءَ ۾ ڄائو ۽ ننڍپڻ کان هن کي چترڪاريءَ جو شوق هوندو هو، سو تڏهوڪي برک چترڪار “چرن جيت سنگهه ويرديءَ” جو شاگرد ٿيو . 1942ع ۾ هن پنهنجو ڪمرشل اسٽوڊيو کوليو جتي هو بورڊ لکڻ، ڊزائينون ۽ ڪتابن جا ٽائيٽل ٺاهڻ جو ڪم ڪندو هو ، جتان کيس چڱي اپت هوندي هئي، پر هن زنده دل شخص جي تخليقي ۽ تخيلي حس سڄاڳ ٿي ۽ هن فائن آرٽ ڏي رخ ڪيو.
سندس چترڪاريءَ جو باقائدي آغاز تڏهن ٿيو جڏهن 1982ع ۾ هن شاه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي شاعريءَ کي مصوريءَ ۾ پيش ڪرڻ شروع ڪيو . لطيف سائينءَ جي شاعريءَ جو هي پهريون ترجمان هو .
کتري پنهنجو مشاهداتي مشن 1959ع ۾ شروع ڪيو ، هن پاڪستان جي هر ڳوٺ هر واهڻ ۾ زندگيءَ جي سموري رخن کي نهايت ويجهڙائيءَ ۽ گهرائيءَ سان ڏٺو . انکان پوءِ هن محنت مشقت ڪري 500 کن تصويرون بليڪ ۽ وائيٽ ۾ ٺاهيون ، سندس تصويرن جون ملڪ ۾ ڪيتريون ئي نمائشون ٿي چڪيون آهن ۽ ڪيترائي انعام ، ڪپ ، ٽرافيون ، ايوارڊ ۽ سرٽيفڪيٽ کٽي چڪو آهي .
کتري معاشري جي انهن ماڻهن مان هو جن جي زميواري معاشري ڪڏهن ڪانه کنئي . هن ڏکن سکن سان پاڻ سنواري هڪ فنڪار جو احساس پئدا ڪيو اها ٻي ڳالهه ته هن جي انهيءَ آرزوءَ کي ڪڏهن به پورو نه ڪيو ويو ته هو ٻي زبان جي فنڪارن جيان ڪجهه سهولتون ماڻي ها ، يا آرٽ گئلريون قائم ڪري ها، پر هو انهيءَ کان محروم رهيو، هن گهڻيون دانهون ڪيون پنهنجو حق گهريائين پر وريو ڪجهه به نه، کيس نهايت بيدرديءَ سان نظرانداز ڪيو ويو پنهنجن به کيس لفٽ نه ڏني ، گهرجائو کائنس ڪيتريون ئي تصويرون نمائش لاءِ وٺي ويندا هئا خبر ناهي ته ڪيترن تي هن جا پئسا رهيل هوندا .
کتريءَ کي آخري وقت ۾ کيس زندگيءَ بجاءِ انهن 500 تصويرن جو فڪر هو جيڪي لياريءَ ۾ سندس جهوپڙيءَ ۾ پيل هيون، هن کي فڪر هو ته برسات ۾ خراب نه ٿي وڃن. کيس ڪنهن دوست صلاح ڏني ته اهي تصويرون ڪنهن آرٽ گئلري ، ڀٽ شاه ثقافتي مرڪز يا آرٽ ڪائونسل کي وڪڻي ڇڏ، ان مان توکي چار ڏوڪڙ به ملي پوندا . انهيءَ تجويز تي بيماريءَ جي ماريل ۽ حالتن جي ستايل کتريءَ کلي چيو “اسانجي آرٽ وارن ادارن جي ته پوري خبر اٿّوّ ، ۽ مان پنهنجو پاڻ کي آرٽ وڪڻندڙن وٽ نه وڪڻندس.”
مرحوم گل محمد کتري هڪ سٺو چترڪار هئڻ سان گڏ هڪ سٺو انسان به هو، هو خوش مزاج، مٺو ڳالهائو، نرم مزاج ۽ شريف انسان هو، دوستن جو سٺو دوست هو سڀني جو يار هو ، دل جو صاف نيت جو سچو هو .
بي وسيءَ جو هي عالم هو ته ڪيترن ادارن کائنس تصويرون ورتيون هيون تن جا پئسا هن جي بيماريءَ جي وقت به نه ڏنا جڏهن کيس سخت ضرورت هئي. اهوئي صلو آهي جيڪي اسين پنهنجي فنڪارن کي ڏيندا آهيون .
هن جا سمورا خواب پورا نه ٿيا ، پر هو اهڙو به اڀاڳو ڪونه هو جو زندگيءَ جي سمورن عذابن جي پيڙا مٿس نازل ڪئي وڃي ، هو ته سڌو سنئون فنڪار هو جنهن حياتيءَ جا ڪجهه پهر پنهنجي برش ۽ اسٽروڪ سان گھارڻ ٿي چاهيا، انهيءَ جي لائق به نه هو.
هو ڪنهن سهاري جي تلاش ۾ اکيون ٽمڪائيندي دم ٽوڙي ڇڏي . ڪاش اسين مرده پرستي ڇڏي پنهنجن کي جيئري سڃاڻڻ جي ڪوشش ڪريون.
بي وسيءَ جو موت ۽ کتري