3. وحشي جذبن جو موت
“ هاڻي ڪيڏانهن وڃان؟ گهر ٿو وڃان، نه يار گرمي ڏاڍي آهي واپس گهر وڃي ڇا ڪندس؟، ڪنهن ايئرڪنڊيشند سيئنيما ۾ فلم ٿو ڏسان ! پر اڪيلو آهيان ۽ اڪيلو فلم ڏسڻ ۾ مزو ئي نه ايندو اٿم ، پوءِ ڇا ڪريان؟ ( سوچيان ٿو) حيدرآباد جي ئي ڪنهن دوست کي صلاح ٿو هڻان ...... نه يار هڙ ۾ مرڳو آهن پنج سئو ٻن ماڻهن جي ٽڪيٽ به سئو ڏيڍ چانهن پاڻيءَ جو خرچ الڳ، وري دوست به اهڙا نڀاڳا جو ننڍي ڪلاس ۾ فلم ڏسڻ پسند ئي ڪون ڪندا، گهر ۾ ڀلي ويلا هجن، پر فلم ضرور گئيلريءَ ۾ ڏسندا. آخر اسٽينڊرڊ به رکڻو اٿن. اسٽينڊرڊ، اسٽينڊرڊ، بڪواس آهي ٻيو ڪجهه به ناهي، رڳو پيٽ ڀرئي جو ڳالهيون آهن.”
“ڇا ڪريان؟ (سوچيان ٿو) فلم ڏسان؟ .... نه نه نٿو ڏسان اجايو اڪيلو بور ٿيندس (ويچاريان ٿو) پوءِ ڀلا ڪيڏانهن وڃان ؟ ڪا تفريح ڪجي، موڊ پيو ٿئي، پر ڪهڙي تفريح ڪجي؟ هن ملڪ ۾ ته تفريح جي ڪابه جاءِ ڪانهي سواءِ چڪلي جي. ڀينگيو ملڪ ڀيڻسان وڏن وڏن اميرن لاءِ ته هزار تفريحون، پر اسان لوئر مڊل ڪلاس وارن لاءِ صرف چڪلو ۽ ان تي به پابندي، اسين صرف وائٽ ڪالر جو ڀرم رکڻ ۾ پورا آهيون” .(بيزاريءَ جو احساس)
“ چڱو ڀلا چڪلي ٿو وڃان، ڪجهه ديدار ئي ٿي وڃي، نه نه اتي ڪندس ڪجهه به نه ..”
“ وڃان ......( ٻڏ تر ۾) .... ها ... ها پوءِ ڇاهي ...... جيڪڏهن خيال ٿي پوي ته؟...... (ويچاريان ٿو) پوءِ ڇاهي هليو وڃبو ...( بت ۾ هلڪي ڏڪڻيءَ جو احساس) نه نه نٿو وڃان.(ڊپ جي لهر وجود ۾ ڊوڙي ٿي وڃي) چڱو ڀلا ريشم گليءَ ٿو وڃان ...” (ويچاريان ٿو)
“ ڇڏ کڻي ريشم گليءَ ۾ ڪهڙو مزو؟ ، مزو ته آهي اتي.؟
“ ڪنهن ڏسي ورتو ته؟ .....( ڊپ ٿو ٿئي ڪنهنجي ڏسي وٺڻ جو ) اي نه نه هاڻي وري اڍائي وڳي ڏينهن تتي جو ڪير هوندو اتي؟ ٿي سگهي ٿو ڪو اوڙي پاڙي وارو خفتي جوان يا دوست واقفڪار ملي وڃي .( وري سوچيان ٿو) اهي وري ڪهڙا چڱا مڙس هوندا جيڪي مونکي اتي ڏسندا. ٺيڪ آهي چڱا مڙس ته برابر ڪون هوندا پر جيڪي هنن جي دل م منهنجي عزت ۽ احترام آهي سو ته .........تي چڙهي ويندو..... بس ٺيڪ آهي ريشم گلي ٿو وڃان، ٻيو نه ته ديدار بازي ئي ڪري وٺندس. ( سوچيان ٿو)
“ چڱو ڀلا ريشم گليءَ مان ڦري شاهي بازار مان ٿيندو سري گهاٽ ويندس.”
آئون ريشم گليءَ جي چاڙهي چڙهي ريشم گليءَ ۾ پهتو آهيان ، هاءِ هاءِ.... سبحان الله ريشم ئي ريشم پکڙيو پيو آهي جيتوڻيڪ مهيني جون آخري تاريخون آهن پر خريداري اهائي چوٽ چڙهيل آهي، هر طرف نوجوان، سامايل، اڌسامايل، اڌڙوٽ، پوڙهيون، ڪاريون، ڀوريون، ڪڻڪ رنگيون ۽ مشڪي رنگ هاءِ هاءِ هر رنگ هر ورائيٽي هتي موجود آهي، مال مڻين لڳو پيو آهي. هڪ انگريز جوڙو اچي ڀرسان لنگهي ٿو، مرد کي جين جي پئنٽ ۽ پلي بوائي شرٽ پهريل هئس، ۽ سندس مئڊم کي اڌ اگهاڙو اسڪرٽ ۽ انهيءَ اسڪرٽ مان هنجون اڌ اگهاڙيون اڇيون ڀريل رانون (هڪ ٿڌو ساه ڀري ويچاريان ٿو) هيءَ انگريزياڻي نه هڪ رات لاءِ ملي وڃي ته ڏاڍو مزو اچي وڃي..(بدن مان سيسراٽ نڪري ويس) هي وري ڀڙوو.....جهڙي رن .. هي زنانو وري هن جي بک ڪيئين مٽائيندوهوندو .... منهنجي ٻانهن ۾ اچي ته پيڙهي ڇڏيانس وري ڀلجي به هن ڀولڙي جو خيال نه اچيس. ( ٿڌو ساه کڻي من ئي من ۾ مرڪان ٿو) پر يار اسانجي اهڙي قسمت ڪٿي ،( رقابت جو احساس محسوس ڪريان ٿو) هتي جون عورتون ۽ مرد ڪيئين نه اکيون ڦاڙي ولائتي جوڙي کي پيا ڏسن، عورتون انگريزياڻيءَ کي ڏسي ۽ مرد وري هن باندر جهڙي انگريز کي ڏسي رشڪ پيا ڪن، مرد ڪيئين نه بکايل بگهڙ جيان عورت جي لسين لسين رانن طرف ڏسي رهيا آهن، پر آئون ڇو پيو انهن کي ڏوه ڏيان، منهنجا خود ٽپڙ ٽيشن تي آهن.”
آئون ولائتي جوڙي جي پٺيان هلندو رهان ٿو، هو هڪ هينڊي ڪرافٽ جي دڪان تي چڙهي وڃن ٿا ۽ اتي سنڌي ڀرت سان چولا ۽ ٻيو شيون ڏسن ٿا ۽ خريد ڪن ٿا.آئون ٿوري دير بيهي رهان ٿو، جوڙي کي ڏسندي ڏسندي چڪلي ۾ وڃڻ واري خواهش جاڳي پوي ٿي. هو دير ڪن ٿا، آئون اڳتي نڪري وڃان ٿو .
“ ڀلا پئسا گھڻا وٺندي”( من ئي من ۾ سوچيان ٿو) ( سوچ جواب ڏي ٿي ) شايد ٻه سئو روپيه الاهجي. چون ٿا کير جا پئسا به وٺن ٿيون.........الائي ڇا جا کير جا پئسا؟ ڪمال آهي! طاقت به اسانجي خرچ ٿئي ۽ کير جا پئسا به پاڻ وٺن پر مون وٽ ته آهن چار سئو روپيه، ٽي سئو هن کي ڏيندس ۽ بس ( ويچاريان ٿو ) جيڪڏهن کير جا پئسا گهري ته؟ چوندس ڪونهن .... نه يار متان بيعزتي نه ڪري وجهي، ڀينسان رنڊيون ته آهن ئي مرڳوئي ٿوري ڳالهه جي ڪري بيعزتي نه ڪري وجهن، ها ها نٿو وڃان ڪجهه ڏينهن ترسان ٿو، بس هاڻي شادي به جلد ٿيڻ واري آهي ، پوءِ پيا لئي ڪنداسين، نه ڪنهن جو ڊپ نه ڇا، وري يڪدم ڪو خيال اچيس ٿو .
“ اڙي يار رخسانه جو گهر به کائي روڊ تي ئي آهي، ( رخسانه جو خيال ايندي ئي رخسانه ذهن تي سوار ٿي وڃي ٿي ، رخسانه جنهن سان منهنجي شادي ٿيڻ واري آهي، رخسانه جيڪا مونسان بي انتها پيار ڪندي آهي، مونکي پنهنجي من مندر جو ديوتا چوندي آهي، جنهن صرف مون لاءِ ڪيئي امير رشتا ٺڪرائي ڇڏيا، جيڪڏهن هوءَ اهي رشتا نه ٺڪرائي ها ته اڄ ٻن ٽن ٻارن جي ماءُ هجي ها ۽ ٺٺ سان ڪنهن سهڻي بنگلي ۾ رهي ها. پر هوءَ ويچاري ته انتظار ڪري رهي آهي مونسان لائون لهڻ جو ۽ مونکي صبر ئي ڪونهي ...... ڇاهي يار الائي ڇاڇا پيو سوچيان، ٺيڪ آهي شادي به پئي ٿيندي، ٿوري گهڻي لئي ته ڪري وٺون پوءِ الائي نصيب ٿئي يا نه. نه يار ڪير ڏسي نه وٺي ... رخسانه جو ڀاءُ ، هن جو پيءُ يا ڪو هن جي ڪنهن عزيز ، مرڳو ئي ڦڏو نه ٿي پوي، مس مس ته شاديءَ لاءِ راضي ٿيا آهن ، ٺهيل جڙيل ڪم خراب نه ٿي پوي، ڪهڙو فائدو ؟ هلندو ۽ سوچيندو پيو وڃان ، سگريٽ جي ٻاڙ محسوس ٿئي ٿي . گولڊ ليف جو سگريٽ ورتو ۽ ڪئبن واري کان چالو ماچيس وٺي دکايو اٿم ، گهرو ڪش هنيو اٿم .
“....... پاڻ کي ذهن ۽ ضمير جي ٻه واٽي تي بيٺل محسوس ڪيو اٿم ، وڃان ....نه ڀلا نٿو وڃان .....ڀلا کڻي وڃان ٿو هتي پهچي وري ڀڄڻ ڀاڙيائي آهي ( وحشي پڻي جو احساس ٿيو اٿم) چڱو ڀلا وڃان ٿو (ذهن يڪدم فيصلو ڪري ورتو ۽ ضمير جي فيصلي کي اڻ ٻڌو ڪري ڇڏيو ) آئون چڪلي طرف وڌي رهيو آهيان ضمير جي هر خيال کي سختيءَ سان چيڀاٽيندو ، هڪ خانگي اسپتال جي پاسي کان لنگهندي مونکي ڪنهن زناني آواز ۾ “ادا” ڪري سڏيو، مڙي پوئتي ڏٺم هڪ خوبصورت ڳوٺاڻي عورت عمر اٽڪل پنجويهه ڇويهه سال، هنج ۾ ڇهن، ستن مهينن جو خوبصورت ٻار جيڪو ماءُ جي هنج ۾ سڏڪي رهيو هو ۽ ڪنهن سخت تڪليف ۾ مبتلا ٿي ڏٺو ۽ ماءُ جي اکين ۾ التجا آهي، عورت مونکي مخاطب ٿيندي هڪ پرچي مون ڏانهن وڌائي “ادا ڇاپ تان دوا وٺي ڏي ” مون نسخو ورتو ۽ پاسي واري ميڊيڪل اسٽور تان دوائون ورتيون ۽ ميڊيڪل اسٽور جي سيلزمين کان پئسا پڇيا “ڀائي چار سئو تيس روپيه”، مون مائيءَ کي مخاطب ٿيندي چيو “ ادي چار سئو ٽيهه روپيه دوا جا ٿيا سي ڏي” مائيءَ مون ڏانهن نماڻن نيڻن سان ڏسندي ۽ روئيندي چيو “ ادا، جيڪي به پئسا هئا اهي ته هن مئي ڏاڪتر وٺي ڇڏيا، هاڻي ته مون وٽ ٽڪو به ڪونهي، ڏاڪتر منهنجي ٻچي کي تپاسي هيءَ پرچي ڏني اٿس ۽ چيائين ته ڇاپ تان وڃي دوا وٺ مئي سڄا سارا چار سئو روپيه وٺي ڇڏيا، شل ڪا ٽنگ ڀڃيس ۽ اهي پئسا به آئون پنهنجي ڏيرياڻي مٺان کان اڌارا وٺي آئي هئس، ادا هي چانديءَ جا ڪڙا اٿئي اهي وڪڻي پنهنجا دوا جا پئسا لاهجان ” مائي ٻانهن جا ڪڙا لاهڻ لڳي ۽ زاروقطار روئڻ لڳي. مائيءَ کي چيم “ ادي ڪا ڳالهه ناهي، تون ڪڙا ٻانهن ۾ پائي ڇڏ، اهي تنهنجي ٻانهن ۾ ئي سونهن ٿا “سيلز مين اسانکي گهوري رهيو هو ۽ نيٺ چئي ڏنائين “ڀائي پئسي ديدو اور گهر جاکر رونا.” مونکي سيلزمين تي ڏاڍي ڪاوڙ آئي ۽ مون هن کي پئسا ڏنا ۽ تڪڙو ميڊيڪل اسٽور تان ٻاهر نڪري گهر هليو آيس ۽ انسانيت تي سوچي سوچي پنهنجو دماغ خراب ڪرڻ لڳس.
ٻئي ڏينهن اخبار ڏٺم اخبار جي پهرين سرخي سياسي هئي ۽ ٻي سرخي هن ريت هئي .
ڪالهه بازار حسن تي پوليس جو ڇاپو، ويهه کان مٿي ويئشائون ۽ تماشبين گرفتار.....