تاريخ، فلسفو ۽ سياست

شعور

سنڌي ٻولي ۾ اسان وٽ ورلي ڪي اهڙا ڪتاب لکيا ويا آهن جن ۾ موضوعن تي سائنسي انداز ۾ مضبوط دليلن سان ڳوڙهو بحث ڪيو ويو هجي ۽ شعور اهڙن ڪتابن مان هڪ آهي.
Title Cover of book شعور

(7) جُهڙ، مينهن، ڳڙو ۽ اوٿر، آنڌاري

جهوني جڳ جي گهٽ ڄاڻ ماڻهن لاءِ جهڙ، مينهن، ڳڙي ۽ اوٿر آنڌاري جي مام پروڙڻ به ڏاڍي ڏکي ڳالهه هئي. جڏهن جهڙ ظاهر پئي ٿيو تڏهن ڪنهن مهل ته هلندو پئي رهيو ۽ ڪنهن مهل ٽڪ ٻڌي بيهي ٿي رهيو، ڪنهن ويل ان ۾ اڇا، ڪارا، پيلا، ڳاڙها ڪڪر هئا ۽ ڪنهن مهل وري يڪو هڪ رنگو، ڪڏهن ٻوسٽ پئي ڪيائين ته ڪڏهن ٿڌڪار، ڪڏهن وسيو پئي، ڪڏهن گجيو پئي، ڪڏهن چمڪيو پئي ۽ ڪڏهن ٺڪاءَ پئي ڇڏيائين، ڪڏهن ڪَڻِ پئي وسي ته ڪڏهن ڦــڙڦــڙ، ڪڏهن وڏ ڦڙو، ڪڏهن ڇوهو ته ڪڏهن مورڳو ڳڙو، ڪڏهن ٻڪروال، ڪڏهن واڇڙ، ڪڏهن اترائون، ڪڏهن اولهائون ته ڪڏهن چوماسو، ڪڏهن رڳو ڌرتي آلي ڪري ته ڪڏهن ٻوڙ ٻوڙان، ڪڏهن وڻ ڌوئي چهچ ساوا ڪري پئي ڇڏيائين ته ڪڏهن مورڳو پاڙَون پٽي پئي اڇلايائين، ڪڏهن اوندهه انڌوڪار ڪري پئي وسيو ته ڪڏهن تيز طوفان سان ـــــــــ ڪڏهن سک، سڪر، سڻائي هو ته ڪڏهن ڏک، ڏڪر، ڏهائي هو.
ماڻهوءَ اهو سڀ ڪجهه ايئن پئي سمجهيو جيئن هو پاڻ هجي. هن جي لاءِ هر چرندڙ شيءِ ساهواري هئي: ان ۾ روح هو، هو ڪو ديوتا هو. گهٽ ڄاڻ ماڻهوءَ هر ڪم، هر عمل، هر شيءِ، هر لقاءَ جا ٻه چار ديوتا ٺاهي ڇڏيا ـــــــــ جهڙ جو ديوتا، مينهن جو ديوتا، ڳڙي جو ديوتا، اوٿر (آنڌاري) جو ديوتا، سڪر سڻائي ساوڪ جو ديوتا، ٻوڏ جو ديوتا، اڀ کي ٽيڪ ڏئي کڻي بيهڻ وارا ديوتا، گجڻ جو ديوتا، سونهن جو ديوتا يا ديوي، عشق جو ديوتا، غضب (ڪاوڙ، ڪروڌ) جو ديوتا، ڪرم، رحم جو ديوتا، اَنَ جو ديوتا، رزق ڏيندڙ ديوتا وغيره. ڪي ديوتا ننڍا ته ڪي وڏا، ڪي هيڻا، لاچار ۽ ڳيجهو ته ڪي ڏاڍا، سگهارا ۽ ڏيندڙ وغيره.
ماڻهوءَ وٽ ديوي يا ديوتا جو تصور ڇو ٺهيو؟ اهو جاچڻ کان اڳ اچو ته ”ساهه“ کي سمجهڻ جي ڪوشش ڪريون.