سبق حاصل ٿيو
سوهي شاهزيب بادشاھہ پڻ ڪونہ سڌريو هو کيس هر وقت نوان نوان راڳ پيا سُجهندا هئا. هُن جا وزير ۽ مشير گهڻا بي زار ٿي پيا هئا هر ڪم مان جلدي ورچي وڃڻ ۽ ڪڏهن بہ خوش نہ ٿيڻ جي عادت هئس. کيس خوش ڪرڻ لاءِ وزير روزاني نوان جتن ڪندا هئا. هُو وري عقل جو ڪورو وقتي ساڻن ٽھڪ ڏئي ٻئي ڏينھن وري نئين تماشي جي لاءِ تيار هوندو هو. ڪا فڪر ڪونہ هئس تہ ملڪ ڪيئن ٿو هلي؟ رعايا جو ڪھڙو حال آهي؟ ملڪ ۾ امن ۽ امان آهي يا نه؟ حڪومت انصاف سان هلي ٿي يا نه؟ بس جيڪي کيس وزير ٻڌائيندا هئا هُو ان تي ئي حڪم ڏيندو هو.
ڪڏهن محلات ۾ جادوگر گهرايا ويندا هئا تہ ڪڏهن شاعرن جون محفلون مچنديون هيون تہ ڪڏهن ڳائڻ وڄائڻ وارا گهرائي کين انعام ڏنا ويندا هئا تہ ڪڏهن بادشاھہ جي شان ۾ قصيدا پڙهڻ وارا حاضر ٿيندا هئا مطلب تہ ملڪ جي حالتن تي نظر رکڻ جي بدران روز محفلون مچنديون هيون. اڄ بہ هڪ محفل هئي جنھن ۾ شاعر جڏهن بادشاھہ جي شان ۾ شاعري ڪئي ۽ انکي ڳائڻ واري فنڪار سُر سان ڳايو تڏهن بادشاھہ جو منھن ڦري ويو وزير کي چيائين، ”هيءُ راڳ مون گهٽ ۾ گهٽ چاليھہ دفعا ٻڌو آهي هاڻي آئون وڌيڪ ٻڌڻ نٿو چاهيان بند ڪريو اها بڪواس ڪا نئين شيءِ آڻيو“. تيستائين وزير ڀانڊ(مسخرا) گهرايا جن اچي مشڪريون ٻڌايون پر بادشاھہ کي ڳالھہ پسند ڪونہ آئي هو درٻار مان اٿي هليو ويو.
ٻئي ڏينھن وزير کي چيائين آئون سخت بيزار پيو ٿيان ڪا اهڙي وندر آڻ جو منھنجي بيزاري ختم ٿيئي“ وزير وراڻيس ”بادشاھہ سلامت سڄي ملڪ جا ماڻھو توهان کي دُعائون ٿا ڏين ۽ هر وقت توهان جي وڏيءَ عمر جي دُعا ٿا گهرن اهي چون ٿا تہ اسين تہ خوشقسمت آهيون جو اسان کي اهڙو سٺو بادشاھہ مليو آهي“
شاهزيب بادشاھہ نہ اعتبار جوڳين نظرن سان کيس ڏسندي چوڻ لڳو تہ، ” وزير! تون ڪھڙي ڳالھہ ٿو ڪرين؟ مون کي تہ سمجهہ ۾ ئي ڪونہ ٿو اچي مون تہ ٻڌو آهي ماڻھو مون کي بددُعائون ٿا ڏين، خير ڇڏ تون ڪو اهڙو بندوبست ڪر تہ جيئن منھنجي بوريت ختم ٿيئي ڪانئين وندر هجي ڪو نئون ڪم هجي“.
وزير بہ هاڻي بيزار ٿي چڪو هو تہ هن بي سمجهہ بادشاھہ مان تہ لوھہ ٿي ويو آهيان، هاڻي ڇا ڪريان ڊپ بہ هئس تہ ڪا سزا نہ ڏي هڪدم هڪ خيال ذهن ۾ آيس چوڻ لڳو، ”بادشاھہ سلامت، توهان پنھنجي تصوير جيڪا پاڻ ٺاهي هئي ان تي توهان صحيح ڪريو آئون سون جي فريم ۾ مڙهائي ٿو اچان پوءِ اعلان ٿا ڪرايون تہ جيڪو سڀ کان وڏو ڪوڙ ڳالھائيندو ان کي هيءَ سون جي فريم واري تصوير انعام ۾ ڏني ويندي. بادشاھہ جي بي قراريءَ کي قرار آيو ۽ هو بلڪل رضامند ٿي ويو هي نئون رونشو سندس بوريت ختم ڪرڻ واسطي کيس سٺو لڳو.
ٻئي ڏينھن پڙهو گهمايو ويو مقابلي واري ڏينھن سڄي ملڪ مان هزارين ماڻھو اچي گڏ ٿيا. هن نراليءَ ريت تي کليا بہ پئي تہ حيران پڻ هئا. هيڏي هوڏي جاڏي ڪاڏي ماڻھن جا مٿا پئي ڏسڻ ۾ آيا هشام ماڻھن جا ڏسي بادشاھہ پئي مُرڪيو جن مقابلي ۾ حصو ورتو پئي سي خوش هئا تہ اڄ انعام ملندو هڪ عورت چيو تہ هوءَ ويھہ ڪلو کير هڪ هنڌ تي پي ويندي آهي ۽ ويھہ مانيون پڻ ساڳئي وقت تي کائي سگهي ٿي انھيءَ ڪري سندس مڙس هن مان ڪَڪِ آهي. بادشاھہ چيو اهو تہ ڪوڙ ئي ڪونہ ٿيو اهڙي پيٽير مائيءَ مان تہ هر ڪو مڙس ڪَڪِ ٿي سگهي ٿو.
هڪ نوجوان چيو تہ هُو هر وقت سمھي سگهي ٿو اجهو هن پل بہ هو سمھي ڏيکاريندو ايئن چئي هو زمين تي ليٽيو ۽ کونگهرا هڻڻ شروع ٿي ويو. بادشاھہ کي اهي ڪوڙ پسند ڪونہ آيا اهڙيءَ ريت ٻين جي بہ ڪوڙن ۽ بيان بازيءَ کان ڪڪ ٿي وزير کي چيائين تہ ”ختم ڪريو اهو مقابلو هيءُ فضوليت بند ڪريو“ تيستائين هڪ ننڍي نينگري اندر داخل ٿي وزير کي چوڻ لڳي ”مقابلو ختم نہ ڪريو اڃان آئون باقي آهيان“ اهو چئي بادشاھہ ڏي منھن ڪري چيائين تہ ”بادشاھہ حضور! آئون انھيءَ لاءِ حاضر ٿي آهيان تہ توهان جيڪو مون کان قرض کنيو هو اهو مون کي واپس ڪريو“
بادشاھہ کيس حيرت سان ڏٺو ۽ وڏي آواز سان چيو، ”ڇوڪري! تنھنجو دماغ خراب تہ ڪونہ ٿي ويو آهي؟ مون تہ توکي ڪڏهن ڏٺو ئي ڪونھي“
ڇوڪريءَ آرام سان چيو، ”بادشاھہ سلامت! توهان کي ياد ڪونھي توهان مون کان هڪ هزار سون جون اشرفيون کنيون هيون“ بادشاھہ جا تہ تاڪ لڳي ويا کيس ڏاڍي گهٽتي لڳي، ڪاوڙ ۾ چوڻ لڳو،
”تون تہ ڏاڍي ڪوڙي ڇوڪري آهين حَدَ کان وڌيڪ ڪوڙي، ڪڏهن بادشاھہ بہ پنھنجي رعايا کان اوڌر کڻندا سو بہ هڪ ننڍي نينگريءَ کان؟“
ڇوڪريءَ سامت جو ساھہ کنيو سندس واڇون خوشيءَ ۾ ٽڙي ويون، هڪدم نوِڙي بادشاھہ کي سلام ڪندي چيائين، ”بادشاھہ سلامت! هاڻي پنھنجو واعدو پورو ڪريو توهان پاڻ مون کي ڪوڙي قرار ڏنو آهي مون کي انعام عطا ڪريو“ بادشاھہ جا تہ تاڪ لڳي ويا تہ ڪيئن نہ هوشيار ڇوڪريءَ کيس ڪوڙ ڪري جذباتي ٺاهي ڦاسايو ۽ هوُ کيس پنھنجي ئي منھن مان ڪوڙي چوڻ کانپوءِ جي انعام نہ ڏيندو تہ پوءِ خلق جي خواري تہ سندس ڪنڌ ۾ پوندي، وزير کي حڪم ڪيائين تہ هن کي انعام ڏنو وڃي.
اوچتو درٻار ۾ گوڙ ٿيڻ لڳو فوج جو سپھہ سالار ماڻھن کي هٽائيندو رڙيون ڪندو اچي بادشاھہ وٽ پھتو ۽ ماڳهين روئيندي چيائين، ” بادشاھہ سلامت! ملڪ تي حملو ٿي ويو آهي، اوهان جي سلطنت جو تختو اونڌو ٿي ويو“ اچي مٿا پٽيائين، بادشاھہ کي خبر هئي تہ هي سپھہ سالار ڪوڙو بہ آهي ان ڪري جلدي اعتبار ئي نہ ڪري پر سپھہ سالار وري بہ چيس، ”مون تي اعتبار ڪريو آئون ڪوڙ نہ پيو ڳالھايان سچ تہ اهو آهي تہ توهين هاڻي بادشاھہ ڪونہ رهيا آهيو پاڻيھي شاهي قيد خاني ۾ قيد ٿي ويندا پوءِ توهان کي خبر پوندي، توهان سڄي زندگي ويھي کائڻ کانسواءِ ڪو بہ ڪم ڪونہ ڪيو آهي نہ عوام جي ڀلائيءَ جا ڪم ڪيا آهن ۽ نہ ئي انسان ذات کي ڪو فائدو توهان مان رسيو آهي، هر وقت پنھنجي خوشنودي ۽ پنھنجي مرضي ڪئي آهي جڏهن ڪو ماڻھو ڪو بہ ڪم ڪونہ ڪندو تہ پوءِ بيزار تہ ٿيندو ئي پوءِ هُو وِرچڻ ٿيڻ کانسواءِ ڇا ڪري؟“.
ماڻھن جي پيھہ ۾ بادشاھہ کي ڌڪيو ويو سندس اکين اڳيان اونداهي اونڌڪار اچي ويئي هن جون ٻہ بہ ويون تہ ڇھہ بہ ويون صفا بتال ٿي ويو. ايستائين ڪا شي پيرن ۾ آيس مٿو هيٺ ڪري جو ڏٺائين تہ اها ئي تصوير هئي جا هڪ دفعو هن مصور ٿيڻ جي شوق ۾ خود پنھنجي ٺاهي هئي. هوءَ هو شيار ڇوڪري سونو فريم کڻي تصوير اُتي ئي فرش تي اڇلي رواني ٿي وئي هئي. شاهزيب بادشاھہ کي سندس ڪاهلي، بي عقلي ۽ خوش فھمي ۽ خود غرضيءَ جو وڏو سبق مليو.
***