ٻاراڻو ادب

انوکو رازو (ٻارن جي لاءِ چونڊ دلچسپ ڪهاڻيون)

ڊاڪٽر پروين موسيٰ ميمڻ پاران ٻارن لاءِ ترجمو ڪيل ڪھاڻين جي ھن ڪتاب ”انوکو رازو“  ۾ ڪل 13 ڪھاڻيون شامل آھن.  دلچسپ ڪھاڻين تي مشتمل ڪتاب جو ترجمو نفاست سان ڪيو ويو آهي. ھي ڪھاڻيون ٻارن جي نفسيات تي بہ پوريون لھن ٿيون ۽ إصلاحي پڻ آھن. ڪتاب ۾ آيل ڪھاڻيون اردوءَ جي مختلف ڪتابن ۽ انٽرنيٽ تان ترجمو ڪيون ويون آھن.

Title Cover of book Anokho Raazo

جادوئي گُڏيون

پراڻي وقت جي ڳالھہ آهي تہ ملڪ امير آباد ۾ عزيز نالي بادشاھہ حڪومت ڪندڙ هو کيس ٻہ شھزاديون هيون جن ۾ وڏي گل رخ تمام هوشيار، نيزي بازي، تير اندازي، علم، سمجهہ ۽ سونھن ۾ سرس هئي. هن کي گُڏيون تمام پسند هيون ننڍي هوندي بہ انھن سان راند ڪندي هئي تہ وڏي ٿي بہ کيس اهي پسند هيون.
هڪ ڏينھن بادشاھہ ٻئي ملڪ گهمڻ ويو جڏهن واپس وريو پئي تہ هڪ هوڪو ٻڌائين، ”ننڍيون ننڍيون خوبصورت جادوئي گڏيون وٺو“، هو ان هوڪي ڏي متوجه ٿيو هڪ پوڙهي جي هٿ ۾ ڳاڙهي رنگ جو دٻو هو جنھن ۾ اهي گڏيون هيون ۽ هُن ئي اهو هوڪو پئي ڏنو، بادشاھہ کانئس پڇيو تہ، ” انھن گڏين ۾ ڪھڙي خاص ڳالھہ آهي؟“ فقير پوڙهي وراڻيو، ”بادشاھہ سلامت هي جادوئي گڏيون آهن جي ڳائي وڄائي دِل وندرائين ٿيون ٻي ڳالھہ تہ جنھن بہ شخص جي ملڪيت هونديون مصيبت ۾ انھيءَ جي مدد ڪنديون“.
عزيز بادشاھہ کانئس خريد ڪيون پر هُن هدايت ڪئي تہ، ” شھزاديءَ کي چئجو تہ جيڏانھن بہ وڃي هي گڏين جو دٻو پاڻ سان گڏ رکي“.
بادشاھہ پنھنجي ملڪ واپس آيو ۽ اهو دٻو پنھنجي نياڻيءَ گل رخ کي ڏيئي هدايت ڪيائين تہ، ”هي مون خاص تنھنجي گڏين جي شوق جي ڪري ورتو آهي، هاڻي محتاط رهجان جيڏانھن بہ وڃين خود سان گڏ رکجانءِ“.
شھزادي گهڻي خوش ٿي ۽ رات جو گڏيون ڪڍي ڀيڻن ۽ راڻيءَ فرخنده کي ڏيکاريائين انھن گڏين ٻاهر نڪري پنھنجي دٻي مان هڪ ننڍو تخت ڪڍيو ٻہ انھيءَ تخت تي ويٺيون باقي چار گڏيون رقص ڪرڻ لڳيون ڪجهہ دير جي انھيءَ تماشي کان پوءِ آهستي آهستي اهي جادوئي گڏيون پنھنجي دٻي ۾ واپس هليون ويون.
هڪ دفعي شھزاديءَ کي پنھنجي گڏين جي دٻي مان آواز آيو ته”وڏو وزير دوکي باز“ هن وري ڌيان سان ٻڌو سمجهي وئي تہ اهي گڏيون ڪنھن ايندڙ خطري کان بچائڻ لاءِ آهن ٻئي ڏينھن پنھنجي والد سان سڄي ڳالھہ ڪيائين، هن چند ماڻھو وڏي وزير جي جاسوسيءَ تي لڳايا جن مڪمل خبر وٺي ٻڌايو تہ، ”هُو ٻئي ملڪ جي بادشاھہ سان ملي بادشاھہ عزيز جي حڪومت جو تختو اونڌو ڪرڻ جي سازش ۾ رڌل آهي“.
بادشاھہ عزيز کي ڏاڍو ڏک ٿيو جو پاڻ انھيءَ وڏي وزير تي گهڻو اعتماد ڪندڙ هو. سندس ويساھہ ئي ٽٽي ويو کيس خوشي ٿي تہ جادوئي گڏين هن جي بادشاهي بچائي هڪ ڏينھن سٺيءَ مند جي ڪري بادشاھہ شڪار جو پروگرام رٿيو شھزادي گل رخ پڻ مرداڻي ويس ۾ پيءُ سان گڏ شڪار ۾ شامل رهي ۽ هن جي پياري ٻانھي زمرد بہ ساڻس گڏ هئي.
ان ريت شڪار جي ڳولھا ڪندي هڪ سھڻو هرڻ نظر آيو جنھن جون اکيون تمام پياريون هيون، شھزادي ان سھڻي هرڻ جي ڪڍ لڳي ۽ پنھنجي ماڻھن کان پري ٿي وئي. هرڻ جي جستجوءَ ۾ کيس ڪا بہ خبر ڪونہ پئي تان جو هڪ ويران محل وٽ گهاٽن ٻوڙن ۾ هرڻ تہ کانئس ڇڏائجي ويو پر اُڃ سان هن جي حالت خراب ٿي وئي، نوڪرياڻي زمرد کي ساڻ ڪري محل جي دروازي تي آواز ڏنائين دروازو ڪونہ کليو خود ئي ٿورو ڌِڪو ڏيڻ سان کُلي ويو جيئن ئي اهي اندر داخل ٿيون دروازو پاڻيھي بند ٿي ويو.
محل جو جائزو وٺڻ سان کين اندازو ٿيو تہ هيءُ تہ بلڪل صاف سٿرو گهر آهي لڳي ٿو تہ ڪير هتي رهندڙ آهي، پر ظاهري طور ڪير بہ ڏسڻ ۾ ڪونہ آيو. ان ريت هڪ ڪمري جي هڪ وڏي پلنگ تي کين هڪ جوان ماڻھو ڏسڻ ۾ آيو جنھن جي سڄي جسم ۾ سوئيون لڳل هيون ۽ هُو بلڪل بي سڌ هو. هنن بورچيخاني ۾ ڏٺو تہ ڪجهہ سودو سلف پيو هو ٻنھي کاڌو پچائي کاڌو تيستائين بادشاھہ بہ سندن گهوڙن کي محلات جي ٻاهر ڏٺو پنھنجي ماڻھن سان پھچي محل جو دروازو کولڻ جي ڪوشش ڪيائين پر در ڪونہ کليو، گل رخ شھزاديءَ اندران سڄو حال احوال ڏنو. بادشاھہ بہ ڪري ڪجهہ ڪونہ ٿي سگهيو جو هن طلسمي محل مان شھزاديءَ کي ٻاهر ڪڍي.
شھزاديءَ سوچيو ڇو نہ هن جوان جي جسم مان هي سوئيون ڪڍجن ان ريت هن سوئيون ٽن ڏينھن ۾ ڪڍي ڇڏيون باقي مٿي ۽ نراڙ تي ڪجهہ سوئيون رهيل هيون.
پنھنجي نوڪرياڻيءَ زمرد کي چيائين تہ آئون وهنجي اچي پوءِ ٻيون سوئيون ڪڍان ٿي، تون تيستائين کاڌو ٺاهي وٺ شھزادي جيئن ئي غسلخاني ۾ وئي، زمرد ڇا ڪيو ماني ٺاهڻ بدران هن نوجوان جي منھن ۽ مٿي مان سوئيون ڪڍڻ لڳي، ٿوريءَ دير ۾ اهو شخص جيڪو شھزادو دانيال هو اُٿي سنئون ٿيو ۽ زمرد جا تمام گهڻا ٿورا مڃڻ لڳو، زمرد شڪل صورت ۾ شھزاديءَ گل رخ کان ڪجهہ قدر رنگ جي صاف ۽ سھڻي هئي مٿان ڪپڙا بہ موچارا هئس سو دانيال کي ڪوڙ گهڙي چيائين تہ ”آئون شھزادي گل رخ آهيان“.
شھزادي جيئن ئي ٻاهر آئي زمرد کيس پنھنجي ۽ دانيال لاءِ ماني ٺاهڻ جو حڪم ڏنو، ذهين ۽ صابرين شھزادي سمجهي وئي تہ هيءَ چوپڙ جي چال ابتي ٿي وئي آهي پر هن وقت مھاڏو اٽڪائڻ مناسب ڪونھي سو واپس وري بورچيخاني ۾ وئي. کيس ان مھل حضرت عليءَ جو قول ياد اچڻ لڳو تہ، ” ”جنھن تي احسان ڪريو انھيءَ جي شر کان بچو“ڪمري ۾ اچي ٻہ رڪعتون حاجت نفل پڙهي ﷲ پاڪ کان دُعا گهرڻ لڳي تہ کيس ڪو حل عطا ڪري ۽ ثابت قدم رکي.
شھزادي محل جو دروازو کولي ٻاهر جو واءُ سواءُ وٺڻ ٿي چاهيو تہ در هڪدم کُلي ويو معني تہ اهو محلات هاڻي طلسم مان آزاد ٿي چڪو هو. شھزادي کان گل رخ سوال ڪيو تہ، ”هو ڪيئن هتي پھتو؟“ هن سڄي حقيقت ٻڌائي تہ سندس چاچي هڪ جادوگر جي معرفت کيس غائب ڪري هن محل ۾ قيد ڪرايو ۽ خود سندس ملڪ دولت آباد تي قبضو ڪيو آهي ڇو تہ پنھنجي پيءُ کان پوءِ هُو تخت جو وارث آهي. شھزادي پنھنجي ملڪ وڃڻ جو ارادو ڪيو پر وٽس ڪو بہ پئسو پنجڙ ڪونہ هو. زمرد کان پڇيائين تہ، ”ٻئي ملڪ مان تنھنجي لاءِ ڇا آڻيان؟“ هن عام عورتن وانگر سون، هيرن، جواهرن ۽ سُٺن لٽن ڪپڙن جي فرمائش ڪئي ۽ جڏهن گل رخ کان پڇيائين تہ، هن کيس فقط ايترو آهستي سان چيو ”منھنجي لاءِ ”ننڍيون ننڍيون جادوئي گڏيون کڻي اچجو“ جا ڳالھہ هن زمرد جي غير حاضريءَ ۾ ڪئي.
جڏهن زمرد مٿي محلات جي ڪمري ۾ هار سينگار ڪرڻ وئي تڏهن گل رخ شھزادي دانيال کي چيو تہ، ” حضور توهان پري پيا وڃو ۽ توهان وٽ سفر لاءِ ڪو پئسو بہ ڪونھي محل مان نڪرڻ کانپوءِ ٿورو اڳيان نم جو وڻ ايندو. اتي کڏ کوٽجو نشاني لڳل آهي توهان کي ڪجهہ سامان ملندو اهو پاڻ سان گڏ رکجو،“ شھزادو جيئن ئي مٿي زمرد کان موڪلائڻ لاءِ ويو. گل رخ نم جي وڻ وٽ کڏ کوٽي پنھنجا زيور هڪ ننڍيءَ هَڙ ۾ ٻڌي زمين ۾ وڌا ۽ گڏ هڪ پرچو لکي وڌائين جنھن ۾ لکيل هو تہ ”ننڍيون ننڍيون گڏيون فقط اجمير جي بادشاھہ وٽ ملنديون“ شھزادي خط ۽ زيور پاڻ سان گڏ سوگها رکيا ۽ سفر تي روانو ٿيو. رستي ۾ هڪ ڪنڀار سندس مدد ڪئي ۽ پنھنجي ماءُ وٽ رات ٽڪايو جنھن کيس ٻڌايو تہ دولت پور تہ تمام پري آهي باقي اجمير هتان هڪ ڏينھن جي پنڌ تي آهي. شھزادي ٻئي ڏينھن شھزاديءَ گل رخ جي ڏنل زيورن مان هڪ هيري جي منڊي سوناري وٽ وڪڻي ڪافي پئسا هٿ ڪيا جن مان ان ڪنڀار ۽ ان جي ماءُ جي مدد ڪيائين گڏ هڪ سٺو گهوڙو وٺي انھن وٽان ماني کائي اجمير روانو ٿيو.
اجمير شريف ۾ پھرين خواجه غريب نواز جي مزار تي حاضري ڀريائين اُتي ئي کيس خبر پئي تہ ملڪ جي باشاھہ عزيز جي لاڏلي نياڻي گم ٿي وئي آهي، ۽ هُو هر خميس تي هتي حاضري ڀرڻ ايندو آهي. سو اڄ بہ ٿوريءَ دير ۾ بادشاھہ وڏي اٽالي سان مزار تي ايندو، مزار اندر هُو اڪيلو داخل ٿيو دانيال بہ وڏي دِل سان دُعا گهري ختم ڪئي بادشاھہ کي ڏسي ڏاڍو خوش ٿيو هو کيس نويڪلائي ۾ مليو هو. اهڙو موقعو هٿان وڃائڻ بدران سڄي ڳالھہ ٻڌايائين بادشاھہ کي اهو خط ۽ زيور بہ ڏسيائين هن کيس شام جو محلات ۾ اچڻ جو چيو. رات جو کيس دعوت ۾ چوڻ لڳو تہ ”تون هڪ نئون ماڻھو آهين اهي زيور جي وڪڻندين تہ ڪير شڪ نہ ڪري مون کي وڪرو ڪر آئون ٻيڻي قيمت ڏيندس“. شھزادي خوش ٿي زيور بادشاھہ کي ڏنا جنھن کيس تمام گهڻا پئسا ڏنا پر اهو ڪونہ ٻڌايائين تہ جنھن کي تون نوڪرياڻي پيو سمجهين اها منھنجي شھزادي ڌيءَ گل رخ آهي،“. ڇو جو هن نٿي چاهيو تہ زمرد ان حقيقت کانپوءِ شھزاديءَ کي ڪو نقصان پھچائي سندس ارادو پھرين زمرد کي گرفتار ڪرڻ جو هو. شھزادو جادوئي گڏيون حاصل ڪري هڪ رات باشاھہ وٽ ٽڪيو. رات جو گڏيون پنھنجي دٻي مان ٻاهر نڪري رقص ڪرڻ لڳيون ۽ سڄو واقعو پنھنجي ملڪه گڏي کي ٻڌائڻ لڳيون جو شھزادي گل رخ سان پيش آيو هو. دانيال اها حقيقت جادوئي گڏين جي واتان ٻڌي حيران ٿي ويو. کيس نوڪرياڻي زمرد تي ڪاوڙ اچڻ لڳي.
ٻئي ڏينھن سڀ ڳالھہ بادشاھہ کي ٻڌائي گڏجي صلاح ڪيائون تہ هاڻي شھزادو دانيال دولت پور پوءِ ويندو پھرين گڏجي طلسمي محل وٽ هلجي ۽ شھزاديءَ گل رخ کي حاصل ڪجي.
دانيال ۽ بادشاھہ عزيز پنھنجي ماڻھن سان گڏجي انھيءَ محل تائين پھتا، گل رخ دروازو کوليو ۽ زمرد شھزادي کي ڏسي نخرا ڪري چوڻ لڳي تہ ” منھنجي لاءِ زيور ۽ ڪپڙا آندا آهن؟“ شھزادي دانيال چيس، ”ها! اهي بہ آندا آهن ۽ گڏ تنھنجي والد صاحب کي بہ آندو آهي“. ايئن چئي وڏي آواز سان چيائين، ”بادشاھہ سلامت اندر اچي وڃو“. بادشاھہ هٿ ۾ کليل تلوار کڻي داخل ٿيو زمرد جو کيس ڏٺو ڳالھہ سمجهي سندس پيرن تي ڪري معافيون گهرڻ لڳي پر بادشاھہ پڪو ارادو ڪري ڇڏيو هو تہ انھيءَ کي معاف نہ ڪبو جو هيءَ هڪ خانہ بدوش عورت جي اولاد آهي جنھن کي هنن يتيم خاني مان کڻي پالي تانتي وڏو ڪيو هو ۽ اڄ سندس ڌيءَ کي پنھنجي خادمه ۽ خود کي ملڪه ڪندي هن کي ڪو بہ شرم ڪونہ آيو تہ اهڙيءَ احسان فراموش عورت کي سزا ملڻ ضروري آهي بادشاھہ جي ماڻھن زمرد کي گرفتار ڪيو ۽ سندس حڪم مطابق هڪ اونھي تھہ خاني ۾ سڄيءَ حياتيءَ لاءِ اڇلي ڇڏيو.
شھزادو دانيال گل رخ کان پڇڻ لڳو تہ، ” توهان مون کي سڄي حقيقت شروع کان ڇو ڪونہ ٻڌائي؟“ شھزاديءَ چيس تہ، ”زمرد توهان کي هڪ پَل پڻ اڪيلو ڪونہ ڇڏيندي هئي ۽ توهين هن تي شھزادي هئڻ جو پڪو اعتبار ڪري چڪا هئا آئون جي سچي ڳالھہ بہ ڪريان ها تہ انھيءَ وقت توهين اعتبار ڪونہ ڪريو ها ان ڪري مون ننڍڙين گڏين کي آڻڻ جي درخواست ڪئي تہ جيئن منھنجي بابا تائين توهين پھچو ۽ توهان کي اصل حقيقت جي خبر پوي“.
شھزادو کلي چوڻ لڳو” تمام سٺو ٿيو اهي جادوئي گڏيون نہ هجن ها تہ واقعي آئون ڪڏهن بہ صحيح ڳالھہ کان واقف نہ ٿيان ها“. شھزادي دانيال ۽ شھزادي گل رخ جي ڌوم ڌام سان شادي ٿي ۽ هن پنھنجو دولت پور جو تخت بادشاھہ عزيز جي معرفت حاصل ڪيو.

***