مخدوم الملڪ الشيخ عبدالرحيم گرهوڙي عليه الرحمة
ڪاپڙين ڪنواٽ، وڏيءَ ويل پلاڻيا
هيءَ سون ورني سنڌڙي، سوين جوڳي پنهنجي سينڌ ۾ لڪايون ويٺي آهي. انهن ۾ هڪ مخدوم عبدالرهيم گرهوڙي رحه به آهي. ڪجهه عرصي کان هڪ دوست به صلاحيو ته مخدوم گرهوڙي تي ڪجهه لکان مگر جيئن ته فرصت به گهٽ پي ملي ۽ مواد به پورو هٿ نه پي چڙهيو، ڪلام گرهوڙيءَ جو پهريون ڇاپو ادبي مسلم سوسائٽيءَ طرفان تقريبا 1903ع ۾ ڇپيو. جنهن جو مولف ڊاڪٽر دائود پوٽو صاحب هو. پاڻ وڏي جاکوڙ بعد هن بزرگ جو ڪجهه مواد هٿ ڪيائون. جيڪو ڏند ڪٿائن تي مشتمل هو. ڪو مستند ڪتاب انهيءَ ڏس ۾ کين به هٿ چڙهي نه سگهيو.اڪثر مواد پاڻ ٻن ڪتابن مرغوب الاحباب ۽ فردوس العارفين تان ورتو اٿن. ٿوري ٿڪي مدد کين ڊاڪٽر بلوچ صاحب جن کان ملي آهي. پر اها به هيڪڙٻيڪڙ باقي سندن چواڻي ته بزرگ جو احوال عوامي زبانن تي پکڙيل آهي مگر اهو وسهڻ جهڙو کين نه لڳو. تنهنڪري پاڻ ان تي نظر چڪ ڪري روانا ٿي ويا آهن. ڪن روايتن سندن ذهن قبول نه ڪيو ته ڪي روايتن وري کين مذهبي نقطه نگاه کان لڙڪيل نظر آيون. تنهنڪري مصداق گدڙ جي ”آکو ٿو کٽا“ چئي روانا ٿي ويا آهن. جهڙي طرح گرهوڙي صاحب جو ڪلام سڀ ڪنهن جي سمجهه کان مٿاهون آهي. اهڙي طرح سندن سوانح به عجائبات ۾ شمار ٿيل آهي. وري جو لنواري تي لٽ چڙهندي وئي ته انهيءَ لٽ ۾ سندن سوانح به لٽجي ويل ٿي ڏسجي. سندن سوانح جو هڪ اڻپورو داستان اسان جي سامهون آهي. ڪوشش ڪنداسون ته ان کي ڇنڊي ڇاڻي اڇو اجرو ڪيون ۽ هن دنيا تان ويندي ويندي، يا سندن حياتيءَ جي ڪن اهم موڙن تي ڪيل اظهار جيڪو غيبي ورقن ۾ وڪوڙيل اسان کي ڏسڻ ۾ اچي ٿو سامعين آڏو واضح ڪندا هلون . جيئن سندن روحاني شخصيت جي نکار مان عوامي دليون ڪي ڪجهه پرائي سگهن. جيئن ته بزرگ گرهوڙي صاحب پاڻ ذات جو مڱريو هو، جنهن متعلق ڊاڪٽر دائود پوٽي صاحب هڪ اڻپورو احوال ”مڱريا نسل“ بابت هن ريت ڏئي ٿو.