مختلف موضوع

منھنجو صوڀوديرو

شري هولارام ڪتاب بابت لکي ٿو ته ”منھنجي پوٽن جي پڇ پڇان جي ڪري ھي ڪتاب لکيو آھي. سنڌ جي ڳوٺ ۽ ڪٽنب جو بيان ڪيو آھي. اسانجي مسلمانن سان رھڻي ڪھڻي ڪھڙي قسم جي ھئي اُھا ھن ڪتاب مان معلوم ڪري سگھجي ٿي. مسلمان ۽ ھندو ميل ميلاپ سان رھندا ھئا. ڪوبه جاتي جھڳڙو پاڻ ۾ نه ھوندو ھو. سڀ سِڪ ۽ محبت ۾ رھندا ھئا.“
Title Cover of book منھنجو صوڀوديرو

ڪراچي وڃڻ

مون خيرپور جي ناز ھاءِ اسڪول مان مئٽرڪ 1946ع ۾ پاس ڪئي. اُن سال ئي منھنجي گھر ۾ ميٽنگ ھلي، جنھن ۾ منھنجو بابا ٻه وڏا ڀائر ۽ ماءُ ھئي. پاڻ ۾ صلاح ڪيائون ته ھاڻي ھن کي مٿي پڙھڻ لاءِ ڪراچي موڪليون. اُن وقت سڀ ڪورس جي داخلا ملي سگھندي ھئي، جو تمام ٿورا ڇوڪرا مئٽرڪ پاس ڪري سگھندا ھئا. بمبئي يونيورسٽي ھئي ۽ سڀ ڪاليج ڪراچي ۽ حيدرآباد ھوندا ھئا. باقي سنڌ جي ڪنھن به شھر ۾ ڪاليج ڪونه ھوندو ھو. ڪاليج جو خرچ گھٽ ۾ گھٽ ھڪ سؤ مھينو ھوندو ھو، جو عام ماڻھوءَ لاءِ خرچڻ مشڪل ھوندو ھو. مونکي 30 رپيا اسڪالرشپ خيرپور رياست جي طرفان منظور ٿي ھئي پر باقي پئسا گھر وارن کي ڏيڻا پون ھا. پر ايترا پئسا گھر وارا ڏيڻ لاءِ تيار ڪونه ھئا. اسان جي ڳوٺ جو خان بھادر گل حسن خان عباسي ڪراچيءَ ۾ اُن وقت راشننگ کاتو نئون کُليو ھو ۽ خان صاحب اُن جو ھيڊ ھئا. ڪراچيءَ ۾ بندر روڊ ايڪسٽينشن تي سندن گھر ھو.
خان بھادر صوڀيديري ۾ گھر موڪل تي آيل ھئا. بابا مونکي وٺي کين ملڻ ھليا. خان بھادر پنھنجي اوطاق (بنگلي) ۾ ويٺا ھئا. اسين سندن وٽ آياسين. اسانکي ويھاري حال احوال پڇيو. بابا جن کين چيو ته ھِن مئٽرڪ پاس ڪئي آھي. اوھان کان صلاح پڇڻ آيا آھيون ته ھاڻي اڳتي ڪھڙو ڪورس کڻون. بابا بلڪل صاف ڪيو ته اسانکي پئسي جي ايتري طاقت ڪانه آھي جو خرچ ڪري سگھون. خان بھادر صلاح ڏني ته ھنکي ڪاليج ۾ پڙھڻ کپي ۽ گڏوگڏ نوڪري به ڪرڻ کپي. ھن کي B.A. Arts پڙھڻ کپي ۽ ساڻ مان ھنکي راشننگ آفيس ۾ نوڪري به ڏيندس. اِھو فيصلو ٿيو. مان ڪراچي آرٽس ڪاليج برنس روڊ تي جوائن ڪيو. مونکي ڪلارڪ جي نوڪري به خان بھادر گل حسن خان ڏني.
مان اِئين پھريون سال F.Y. B. A. پاس ڪئي ۽ ٻئي سال ۾ ويس. اُنھيءَ وچ ۾ ھندوستان آزاد ٿيڻ جون ڳالھيون ھلي رھيون ھيون. 14 آگسٽ 1947ع جو پاڪستان ملڪ ٺاھيو ويو ۽ 15 آگسٽ 1947ع جو ھندوستان آزاد ڪيو ويو. پاڪستان کي اڌ پنجاب ۽ اڌ بنگلاديش ۽ سڄو سنڌ پرانت ڏنو ويو. پاڪستان ٿيڻ کان پوءِ سنڌ جي ڳوٺن ۾ ڳالھيون ٿيڻ لڳيون ته پاڪستان ۾ ھندن کي رھڻ ڏاڍو ڏکيو ٿيندو. ٿورا مسلمان ھندن جي برخلاف ڪن ميڻ لڳا. ھندوستان جون خبرون به خراب اچڻ لڳيون. مونکي گھر کان ڪراچي ۾ ٽيليگرام آئي ته جلد صوڀيديري ھليو اَچ. مان به ڪراچي کان صوڀيديري آيس. بھار جي نوکالي پرانت ۾ ھندو مسلمانن جو جھڳڙو ٿيو. نوکالي مان بھار جا مسلمان لڏي سنڌ ۾ آيا. کوکڙا پار ڪري ميرپور خاص کان حيدرآباد سنڌ ۾ آيا. ٿورا جھڳڙا حيدرآباد ۾ اُنھن ڪيا. 6 جنوري 1948ع ۾ ڪراچي ۽ ڪوئيٽا ۾ وڏو جھڳڙو ٿيو جنھن ۾ ھندن کي ماريو ويو ۽ سندن دڪان ۽ مڪان ڦريا ويا. پوءِ ته ھندو سڀ ھندوستان ڀڄڻ لاءِ تيار ٿي ويا.