رومانوي سنسڪرتي شاعر
”مون ڪاليداس جو ‘وڪرم اروسي’، پڙهي محسوس ڪيو ته اهو ڪتاب مون لکيو آهي.“
اياز ڪاليداس تي نوٽ لکندي اهو به لکيو هو ته
”منهنجي نظر ۾ هن ننڍي کنڊ جا ٽي وڏي ۾ وڏا شاعر ڪاليداس، ڀٽائي ۽ ٽئگو رهيا آھن.“
پنهنجي هڪ آزاد نظم ۾ اياز پاڻ کي ڪاليداس ۽ امارو سڏيو آهي:
” آنءُ ڪاليداس آهيان
۽ اماروءَ جي انوکي ذات آهيان.“
انهن سنسڪرتي شاعرن جي شاعريءَ ۾ جتي عشق جون موهيندڙ ڪيفيتون ملن ٿيون اُتي انهن وٽ تمام گهڻي دانش ۽ ڏاهپ پڻ ملي ٿي. پر خاص طور تي انهن جي شاعريءَ ۾ عشق جي جيڪا وارتا سمايل آهي، ان جو ته ڪو جواب ئي ناهي. انهن وٽ عشق، جدائي، محبوب سان ميلاپ ۽ محبوب جي خوبصورت جسم جي بيان تي ڪيترائي حسين شعر آهن، اهي چون ٿا ته:
”اي هوا ! وڃ ۽ منهنجي محبوب کي ڇُهي اچ ۽ پوءِ اچي مون کي ڇُهه! مان پنهنجي محبوب جو ڇُهاءُ تومان محسوس ڪندس ۽ مان هن جي خوبصورتي چنڊ ۾ ڏسندس.
هڪ عاشق لاءِ جدائيءَ ۾ اهوئي ڪافي آهي ته هو ان هوا ۾ ساهه کڻندو رهي جيڪا هوا محبوب کي ڇُهي آئي هجي.“
ڌرماڪرتي چوي ٿو ته:
”جڏهن منهنجي محبوبا کي چنڊ سان ڀيٽيو ٿو وڃي تڏهن چنڊ ڪيڏي نه آڪڙ ۾ پنهنجو ڳاٽ اوچو ڪري ٿو. هاءِ! منهنجي محبوبا کي ڪيڏو گهٽ سمجھيو ويو آهي.“
هڪ ٻيو شاعر سدرڪا چوي ٿو ته:
”توڙي جو مون سڄي ڌرتي فتح ڪئي آهي پر پوءِ به منهنجو هڪڙو ئي شهر آهي ۽ ان شهر ۾ منهنجي لاءِ هڪڙو ئي گهر آهي ۽ ان گهر ۾ به منهنجو فقط هڪڙو ڪمرو آهي ۽ ان ڪمري ۾ منهنجو هڪڙو هنڌ آهي ۽ ان هنڌ تي مون سان هڪڙي محبوبا آهي، جيڪا اصل ۾ منهنجي سڄي بادشاهت ۽ خوشيءَ جو سبب آهي.“
سدرڪا اهو به چوي ٿو ته :
”منهنجا محبوب! جيڪڏهن تون مون سان سچو پيار ڪرين ته پوءِ مون لاءِ جنت جا ٻيا مزا ڪهڙي ڪم جا! پر جيڪڏهن تون مون سان سچو پيار نه ڪرين ته به مون لاءِ جنت جا ٻيا مزا ڪهڙي ڪم جا!!“
يا هڪ ٻيو سنسڪرتي شاعر محبت جي مرض جي دوا هيئن ڏسي ٿو:
”جيڪڏهن محبت جي مرض ۾ مبتلا ٿي وڃين،
ته پوءِ هيءَ دوا اٿئي،
پنهنجي پرينءَ جي مٺن چپن مان روزانو ٽي ڀيرا
چُسڪي ڀرجان،
۽ وڌيڪ تڪليف کان بچڻ لاءِ،
۽ صحتمند رھڻ لاءِ،
هن جي ڇاتيءَ جو گرم ڇهاءُ حاصل ڪندو رهجان“
يا وري انهن منجھان ٻيو چوي ٿو ته:
”منهنجي پريمڪا ڪيڏو نه پياري آهي! مون سان ڪيڏو نه پيار ٿي ڪري! مان هن سان بيحد پيار ڪريان ٿو. هوءَ اهڙي جنت جي حور آهي جيڪا مون کي روزن رکڻ ۽ عبادت ڪرڻ کان سواءِ ئي ملي آهي.“
****
هن جو چهرو،
چنڊ جيان آ،
هن جو هٿڙو،
گُلّ جيان آ،
هن جو لهجو،
ساز جيان آ،
پر دل هن جي،
پَٿّر جهڙي!
[b](امارو)
[/b]
****
مان هِت آهيان، تنهنجو آهيان،
تون هُت آهين منهنجي آهين،
آ ذهني ميلاپ اسان جو،
ٻيو ڇا گهرجي منهنجا جاني!
[b]( ڀوا ڀوتي )
[/b]
****
جيڪڏهن مان ڏکُ پنهنجو،
هن نديءَ کي اڄ ٻڌايان،
ته هيءَ نديءَ مون لاءِ ڪي پَل
بيهي رهندي.
جيڪڏهن مان ڏک پنهنجو،
هن کجيءَ جي وڻَ کي ويهي ٻڌايان،
ته هي کجي جو وڻُ منهنجي
لئه جُهڪي پوندو پرين!
ها مگر تون ڪين ڪجهه ڀي ٿي ٻُڌين،
بس ائين ئي گيت ڳائيندي وڃين ٿي،
ڪين مون ڏي تون ڏسين ٿي.
جيڪڏهن مون لئه ندي هيءَ ڪين بيٺي،
پوءِ به گهٽ ۾ گهٽِ اُن ۾
مان اکيون ڌوئي ٿڌيون پنهنجون ڪري سگهندس پرين!
****
جيڪڏهن مون لئه کجيءَ جو وڻ
نه جھڪيو،
پو به ان جي ڇانوَ مون کي ڪجهه گهڙيون
آرام ڏيندي.
ها مگر تون پنهنجي چپڙن،
جو نه امرت ٿي پيارين،
۽ نه پنهنجي پيار جي ٿي ڇانوَ ڏين!
[b](امارو)
[/b]
****
هوءَ مري وئي آهه پوءِ ڀي،
گُلّ اڄ تائين ڇڻن ٿا،
موت! اهڙي خوبصورت ڇوڪريءَ کي،
پنهنجي قبضي ۾ ڪرڻ کان پوءِ ڀي،
ڪنهن کي مارڻ لاءِ توکي،
ڪيئن ٿي فرصت ملي؟؟
[b](امارو)
[/b]
****
”هيڏي ڪاري رات ۾ ڪاڏي
ڪاهي پئي تون آهين؟“
”پنهنجي عاشق ساڻ ملڻ لئه
مان نڪتي آهيان،
هُو جو منهنجو
جيون آهي،
موت به آهي!“
”خوف اڪيلي ايئن وڃڻ ۾
ڪين ٿيئه ٿو؟“
”آنءُ اڪيلي ڪاٿي آهيان،
عشق هلي ٿو
گڏ گڏ مون سان!“
[b]( امارو )
[/b]
****
عالم ۽ نقّاد نندن ٿا،
منهنجي شعرن کي،
ڀل هو ويٺا پنهنجو ڪم ڪن!
مون ته انهن لئه ڪين لکيو آ،
ڪين لکان ٿو.
ڏينهن اُهو ڀي ايندو جڏهين،
ماڻهو پسندا پنهنجو پاڻ،
منهنجي شعرن ۾.
ڇو ته وڏي هيءَ آهي دنيا،
وقت، رڳو هي وقت نه آهي،
دور، رڳو هي دور نه آهي!
[b]( ڀواڀوتي )
[/b]
****
جڏهن تون دوُر آهين منهنجي پياري!
لڳي ٿو ڏينهنُ ڄڻ ڪو سالُ آهي،
مگر تون ساٿ مون سان آنهه جڏهين،
لڳي ٿو سالُ ڀي ڄڻ ڏينهن آهي.
( اڻ ڄاتل )
****
جنهن ماڻهوءَ ڏي هوءَ ڏسي ٿي،
تنهن جي دلڙي چورائي ٿي،
پر جي ڪنهن ڏي ڪين ڏسي ٿي،
تنهن کي ويتر تڙپائي ٿي.
[b]( ڌرماڪرتي)
[/b]
****
جنهن پل تون گڏ آهين مون سان،
تو ۾ هر شيءِ آنءُ ڏسان ٿو،
پر جنهن پل تون دوُر هجين ٿي،
توکي هر شيءِ منجھه پسان ٿو.
[b](هارسا)
[/b]
****
اڄڪلهه شاعر ويٺا ڪن پرچار رڳو،
يا بس پنهنجا سُور سلن ٿا،
پر هي منهنجا شعر نه ڪائي،
ڪوشش ڪن ٿا،
ڪنهن کي ڪجهه سيکارڻ يا سمجھائڻ جي،
هي ته رڳو بس شعرن جو ئي لطف ڏين ٿا.
[b]( ڪاليداس )
[/b]
****
سَو دفعا مون فلسفي پنهنجي منجھان
آهي سِکيو،
هي ته پنهنجي عشق تي،
خواب ۽ پڇتاءَ جي ساري سبب تي،
۽ سڄي خالي- پڻي تي ڪين سوچيان.
ها مگر ڪو فلسفو
منهنجي دل کي،
عشق کان روڪي سگهيو آ ڪينڪي،
حُسن کان روڪي سگهيو آ ڪينڪي.
[b]( ڌرماڪرتي )
[/b]