ٻه اکر
ائين ڪرڻ سان هڪ ته اسان جي قومي اڳواڻن جا ڪارناما ۽ ڪارروايون محفوظ ٿي تاريخ جو حصو بنجي وڃن ها ۽ ٻيو ته اسان جو نوجوان نسل ماضيءَ جي تجربن ۽ مشاهدن مان سبق پرائي مستقبل لاءِ صحيح رٿابندي ڪرڻ جو اهل ٿي سگهي ها.
مان جڏهن سنڌ جي تاريخ تي ڪم ڪرڻ شروع ڪيو، ته مٿيون حقيقتون ذهن ۾ رکي پنهنجي پروگرام ۾ سنڌ جي همعصر دور جي عظيم شخصيتن جي سوانح حيات مرتب ڪرڻ جو ڪم پڻ شامل ڪيو.
ان پروگرام هيٺ ابتدا ۾ سنڌ جي 6 قومي اڳواڻن (1) ڪامريڊ حيدر بخش جتوئي (2) جي ايم سيد (3) شيخ عبدالمجيد سنڌي (4) مولانا عبيدالله سنڌي (5) قاضي فيض محمد ۽ (6) ڪامريڊ غلام محمد لغاري جي سوانح حيات لکڻ جو ڪم شروع ڪيو. هن سلسلي جو پهريون ڪتاب ”قاضي فيض محمد“ توهان جي هٿن ۾ آهي. باقي پڻ جلد ڇپائي پڌرا ڪيا ويندا.
قاضي فيض محمد، سنڌ وطن جو سچو خادم ۽ پورهيتن جو همدرد ۽ بهترين ساٿي هيو. پاڻ سڄي عمر سنڌي قوم جي بقا ۽ ان جي حقن جي بچاءَ جي جنگ ۾ شامل رهيا. جڏهن به، جتي به، هتان جي پورهيت عوام جي حقن جي حاصلات لاءِ جدوجهد ٿي، پاڻ ان ۾ اڳواڻي وارو ڪردار ادا ڪندا رهيا. سندن سنڌ دوستي ۽ هتان جي هارين ۽ مزدورن سان محبت هر مذهب ۽ مسلڪ کان مٿانهين رهي. پاڻ نهايت جاکوڙي انسان هيا، زندگيءَ جي آخري گهڙي تائين حق ۽ سچ لاءِ جدوجهد ڪندا رهيا. سندن قول ۽ فعل سنڌ جي قومي تاريخ ۾ نهايت اهم جاءِ والاريندا.
اهڙي قابل فخر ۽ عزت لائق انسان جي سوانح حيات لکندي، مون ساڻن ڪيترو انصاف ڪيو آهي. ان جي شاهدي هي ڪتاب ڏيندو. مان ڪا ٻٽاڪ هڻڻ نه ٿو گهران، پر ايترو ضرور چوندس ته اڄ تائين سنڌ جي سنڌي ادب ۾ ههڙي جامع ۽ مستند سوانح حيات شايد ڪا لکي وئي هجي. مان ڪوشش ڪري وڌ کان وڌ تصديق ٿيل مواد ڪتب آڻيندي، تمام ٿورن صفحن ۾ قاضي صاحب جي زندگيءَ جي هر پهلو سميت سندن دور جي سياست جو مختصر نقشو پڻ چٽيو آهي. جيئن پڙهندڙ نه صرف قاضي صاحب جي زندگي، پر ان دور جي اهم سياسي لاهن چاڙهن ۽ واقعن کان پڻ واقف ٿي سگهن.
مون کي اميد آهي ته منهنجي هيءَ محنت سنڌ جي سڄڻن کي پسند پوندي.
رڪ سنڌي
25 مئي 1985ع
قاضي فيض محمد
(سوانح حيات)
جنم: 23 نومبر 1908ع هالاڻي تعلقو ڪنڊيارو
وفات: 13 آڪٽوبر 1982ع هالاڻي تعلقو ڪنڊيارو
ڪنــڌي اُڀيـــــون ڪـــــيتــــــريــــــون، ساهڙ ساهڙ ڪن،
ڪنين سانگو ساهه جو، ڪي گهوريس ڪيو گهڙن،
ساهـــــــــڙ سندو تـــــن، سر سهـــــائي جي گهــــــڙيـــــــــون!
(شاهه لطيف)