ورهاست
شاعر جو علاج به دوستن يارن ئي ڪرايو هو. ڪجهه خرچ هڪ ناليري سرندي واري همراهه ڀريو هو. کيس داخل به ڪراچيءَ جي سُٺي اسپتال ۾ ڪيائون. پر بيماريون کيس ايترو ته وڪوڙي ويون هيون، جو هو انهن مان چڙهي نه سگهيو ۽ گذاري ويو.
گذاري وڃڻ کانپوءِ، جيئن سدائين ٿيندو آهي، مٽ مائٽ، عزيز قريب، سڀ اچي گڏيا. ڪفن ته اڳ ۾ ئي دوست پارائي آيا هئس، ڪانڌپي جي مانيءَ جو بندوبست به انهن ئي ڪيو هو. پر جيئن ته مائٽ، وري به مائٽ هوندا آهن. ان ڪري هوئي هر شئي جا وارث هئا.
شاعر کي دفنايو ويو، هر ڪو پنهنجي منزل ڏانهن راهي ٿيو. شاعر جا ڀائر ڀائيٽا، ڀاڻيجا ۽ سؤٽ قبرستان مان خالي کٽولو کڻي روانا ٿي ويا. پر انهن جو رخ پنهنجي گهر بدران، مرحوم شاعر جي ٻن ڪمرن جي مسواڙي گهر ڏانهن هو. جتي هو اڪيلو ئي اڪيلو رهندو هو. هاڻ اُتي ڪجهه به نه هو.
هو پاڻ ۾ ڪل ڇهه ڄڻا هئا. ٻه ڀائر، ٻه ڀائيٽا، هڪ ڀاڻج ۽ هڪ سؤٽ!
شاعر جي گهر وٽ پهچي، انهن مان هڪ ڄڻي، جيڪو شاعر جو وڏو ڀاءُ هو. وڌي وڃي در جو تالو کوليو، دروازو شاعر جي جهريل جسم جيان چيچاٽ ڪندي کليو، هو سڀ اندر گهڙيا. وري انهيءَ ساڳئي همراهه ڪمري جو تالو کوليو. دروازو کليو ته هن کان رڙ نڪري ويئي. ”مار ڀيڻسان! مٽي ته مٽي!“ وڏو ڀاءُ جيئن ئي اندر گهڙيو. تيئن دانهن ڪيائين ”سال ٿيا هئا. جو ٻهارو ئي نه هنيو هئائين!“
”پاڻ ڪڏهن هِت، ڪڏهن هُت.......زال زنڀ ته هيس ڪا نه، جيڪا پويان ٻهارو سهارو هڻيو....صفائي سڙي ڪريو ويٺي هجي ها.“ ٻي ڀاءُ وراڻيس.
”واهه جي ٽي وي آهي.. هيءَ ته آئون ٿو کڻان.“ اندر گهڙندي ئي ڀاڻيجي ٽي وي ڏانهن لوهه پائيندي چيو. هن ٽي وي کي ائين ڀاڪرن ۾ ڀريو ڄڻ ڇڏائجي ٿي وڃينس.
”تون ڇو کڻندين......تنهنجو ڪهڙو حق ٿو ٿئي....هو منهنجو چاچو ۽ بابا جو ڀاءُ هو.....پهرين حق اسانجو آهي.“ ڀائيٽي وراڻيو.
”ها پُٽ! اها ٽي وي اسانجي ٿي.......ٿي ڇا، آهي......سندس سڄي پرگهور اسين ته لهندا هئاسين. اوهين ته آيا ئي اڄ آهيو.“ شاعر جي ڀاءُ پنهنجي پُٽ جي ڳالهه کي وزن وٺرائيندي چيو.
”هو منهنجو مامون هو......اسان وٽ به ٻه ٽي سال اچي رهيو هو. ٽي وي تي منهنجو حق آهي.“ ڀاڻيج، ٽي وي هٿن مان ويندي ڏسي، پنهنجو حق جتائيندي چيو.
”اڙي! تنهنجو حق وري ڇا ۾ آهي؟“ شاعر جي ڀاءُ ڀاڻيجي کي رهڙ پٽيندي چيو، ”ٽي سال اوهان وٽ رهيو هو ته اوهان وري مٿس ڪهڙو احساس ڪيو هو.....سڄي کَٽي ڪمائي به ته اوهانکي ڏيندو هو....علاج تي ته اوهان ٽڪو به خرچ نه ڪيس......هاڻ آيو آهي ٽي ويءَ جو وارث........هيڏانهن جانو کڻ اها.....“شاعر جي ڀاءُ ڀڙڪو کائي چيو.
”تون ڇو کڻندي وريام! ٽي ويءَ تي منهنجو حق آهي. آئون وڏو ڀاءُ آهيان....پهريون حق منهنجو آهي........منهنجي گهر جي پڌر ۾ ته کيٽا ڪندو......رانديون رمندو وڏو ٿيو! هو منهنجو مٺڙو مرحيات ڀاءُ!!“
”وڏو ڀاءُ....آيو آهي وڏو ڀاءُ! ڪڏهن تون هڪ ٽِڪي به وٺي ڏني هيس..... مون ته وري به پڇاڙيءَ ۾ پنجاهه روپيا چانهه پاڻي لاءِ موڪليا هئامانس!“ شاعر جي ننڍي ڀاءُ چيو.
”ننڍو هو، سِنگهه پئي ڳڙهندي هيس.....تڏهن ته آئون ئي سنڀاليندو هوسانس......باقي شرعي حساب سان هر ڪنهن کي پنهنجو حصو ملندو....سامان جي ورهاست ۾ منهنجو حصو ته اها ٽي وي آهي. گهر ۾ هڪ ڪلر ٽي وي اڳ ۾ اٿم. پر هڪ بلئڪ ايند وائيٽ به هئڻ کپي.....باقي تون ٻيو سامان کڻ هنڌ بسترو کٽولو.....ڪولر ڪتاب وغيره......“ وڏي ڀاءُ فيصلو ڏيندي چيو.
”ٺيڪ آهي ته پوءِ هي هيٽر ۽ ڪرسيون به منهنجون ٿيون.“ ننڍي ڀاءُ آڻ مڃيندي انهن تي هٿ رکندي چيو.
”چاچا! ڀلا هيءَ ميز ته آئون کڻان نه.......مونکي دڪان ۾ دخل لاءِ کپندي....“ هڪ ڀائيٽي چيو.
”ڀلي کڻ....!“
”باقي ڇا بچيو.....“ وڏو ڀاءُ پڇي ٿو.
”ڪتاب ۽ ڪپڙا....“
”هنن ڪپڙن مان هڪ هڪ جوڙو سڀ ورهائي کڻون.....باقي پراڻا سراڻا غريبن ۾ ورهائي ڇڏيو.....خدا کيس جنت ۾ جايون ڏي ۽ شل حورون جي هنج ۾ هجي.....آمين!“
”ڇو ڀلا! ايڏا امير آهيون ڇا.......“ وڏو ڀاءُ وريام چوي ٿو.
”مئلن کان وڌيڪ جيئرن کي گهرج آهي.....آئون، مون واري ڍڳين جي واڙي جي دراڙ کي سال بسال مون وارا پراڻا ڪپڙا ڏيندو آهيان ۽ انهن جا پئسا وري سندس پگهار مان ڪٽيندو آهيان.....ڀلا پنج روپيا بچي جو پوندا....“ ننڍي ڀاءُ هلڪو ٽهڪ ڏيندي چيو.
”ائين نه ٿيندو......سڀ تون نه کڻندي......اڌ منهنجا ٿيا، تون به مفت ۾ ته ڪو نه ڏيندي نه.....“ وڏي ڀاءُ وريام چيو.
”ماما ڀلا هي بوڪ آئون کڻان.....ماما جو ڪتاب ڇپرائيندس.“ ڀاڻيجي به بوڪ کڻندي چيو.
”انهن ۾ ڇا آهي......؟“
”ادا جو ڪلام آهي....“
”هونهه هيڏانهن ڪر.....“ هڪ ڀائيٽي جهڙپ ڏيئي بوڪ ڀاڻيجي کان کسيا. ” هن ۾ هڪ هڪ ڪلام لک لک روپين جو آهي.....ڪروڙ روپيا هن جي قيمت آهي.....ٻڌو ڪو نه اٿئي.....هاٿي جيئرو لک، مري ته سوا لک، چاچا ته وري شاعر هو....شاعرن تي مرڻ کان پوءِ ميلا لڳندا آهن.“ ائين چئي ڀائيٽي ٻيئي بوڪ کڻي سُٿڻ جي ور ۾ هنيا.
”پوءِ ڀلا هي ڪتاب.....اهي ته آئون کڻان نه!“ ڀاڻيجي ٻه چار ڪتاب هٿ ۾ کڻندي چيو.
”تون ته هر شئي جو وارث ٿو بڻجين.......خبر اٿئي ردي پنا گهڻي ڪلو آهن....پورا چوڏهن روپيا ڪلو آهن.“ وريام هٿ جي اشاري سان چوڏهن جو انگ ٺاهيندي چيو: ”پٽ! هي ڪتاب کڻ، ميز سان گڏ دڪان تي پهچاءِ رديءَ ۾ ڪم اچي ويندا.“
”هاڻ ته، ڪا شئي نه بچي نه!“
”نه!“
.بس ته پوءِ هلو...“
هو سڀ وڃڻ لاءِ مُڙن ٿا . جو ڀاڻيجي جي نظر هڪ سينٽ جي شيشيءَ تي ٿي پوي. جنهن ۾ سينٽ جا باقي ڪي ٻه چار ڦڙا بچيل هئا، هو جهڙپ ڏئي اها کڻي ٿو ۽ شيشي جي ٻوچ کي دٻائيندي سينٽ ڪپڙن تي هڻندي چوي ٿو: .واهه... واهه جي خوشبو آهي. ڪيڏي نه گرمي آهي... ماما کي به اڄ ئي مرڻو هو... آها ها!“
***