13
مخدوم بلاول موٽي آ.........“ اخلاق پاڻمرادو جھونگاريو، وزير اوندهه ۾ هن ڏانهن نيهاريو. اهو وزير ئي هو جيڪو کيس هن ٽولي ۾ وٺي آيو. ڪنهن کي به خبر نه هئي ته وزير هن راهه تي ڇو هلڻ لڳو، بس هڪ رات اوچتو گهر ڇڏي حيدرآباد جو رخ ڪيائين، ان وقت هن تازو سنڌ يونورسٽيءَ جي آءِ ٽي منجهان ڊگري ورتي هئي، ڪجهه مهينا گهر ۾ ويهي نوڪري ملڻ جو انتظار ڪندو رهيو، جڏهن نوڪري جو ڪوبه آسرو نه ڏٺائين ته گهر ڇڏي شهر جو رخ ڪيائين. سندس پيءُ عبدالله سرڪاري ماستر هو، اٺ ڀاتي ٻن ڪمرن جي گهر ۾ رهندا هئا. سندس تحريڪ وارن جو خيال هو ته وطن پرستي کيس خانداني ورثي ۾ مليل هئي. جڏهن هو حيدرآباد اچي بلاولي تحريڪ سان جڙيو، ان وقت تحريڪ هٿياربند جدوجهد جي تربيت وٺي رهي هئي. کيس سڀ کان پهريان اهو سکاريو ويندو هو ته پنهنجين ڳالهئين کي راز ۾ ڪئين رکجي، پڪڙجڻ جي صورت ۾ ڪهڙو ورتاءُ رکجي، ٻئي ساٿي تائين ڳجهي نموني پيغام ڪئين رسائي جي ۽ دوست ۽ دشمن کي ڪئين سڃاڻجي....... ان وقت به هن ٽولي جي اڳواڻي جميلا ئي ڪري رهي هئي، سندس حساس طبعيت جي ڪري هو جميلا جي وجهن ساٿين منجهان ٿي ويو، جميلا جي شخصيت هن تي اهڙو اثر ڇڏيو وزير هٿيار کڻڻ کان اڳ ئي هن جي عشق ۾ وڃي ڦاٿو. سڀني ساٿين کي اهو چڱي نموني ڄاڻ هئي ته هن تحريڪ جو روح روان ڪو ٻيو آهي، جيڪو جميلا کانسواءِ ٻيو ڪنهن سان به نه ملندو آهي، ساٿين کي ته ان شخص جي نالي جي به خبر ڪونه هئي، ڪنهن به ان شخص سان ملڻ جي خواهش ظاهر نه ڪئي، نه وري اهو ڄاڻڻ جي ڪوشش ڪئي ته جميلا هن تائين ڪئين پيغام رسائيندي آهي. هنن رڳو ٽيپ ريڪارڊر ذريعي ڪنهن مرد جو پڪو ۽ کرو آواز ٻڌو هو. هر پيغام جي شروعات ان روائتي نعري سان ٿيندي هئي:
”مون جنگ وطن ڪاڻ جوٽي آ،
مخدوم بلاول موٽي آ........“ مخدوم بلاول سمن جي دور ۾ سنڌ جو سورمو ٿي گذريو آهي، جنهن ارغونن ۽ ترخانن خلاف بلاولي تحريڪ هلائي، نواب دلها درياهه خان مخدوم بلاول جو ئي سپهسالار هو.
”اسان؛“ وزير جڏهن پهرئين رات ڪمپ ۾ ويٺو ته کيس ٻڌايو ويو: ”ان تحريڪ جو ئي تسلسل آهيون، جيڪا مخدوم بلاول ارغونن خلاف هلائي، اڄوڪي سنڌ جو حڪمران طبقو به ڄام فيروز جيان سنڌ دشمن ٿي پيو آهي، هي حڪمران اسان سنڌين کي اقليت ۾ تبديل ڪرڻ گهرن ٿا، ان ڪري اسان جي تحريڪ جا ٻه اهم مقصد آهن، هڪ ته غدار سنڌي حڪمرانن کان سنڌ کي ڇوٽڪارو ڏيارڻ، ٻيو سنڌ ۾ تيزي سان وڌندڙ ڌاري آبادڪاري کي روڪڻ. اهي ٻئي ڪم رڳو هڪ منظم هٿياربند جدوجهد سان ئي ممڪن آهن.“ ان کانپوءِ ريڪارڊر پاڻمرادو بند ٿي ويو. جميلا وزير کي جديد هٿيار ڏنو، هن مرڪي هٿيار وٺي ان کي چمي ڏني.
وزير ڪيترو ئي عرصو احساسِ محرومي جو شڪار رهيو، سندس خاندان ڪيترن ئي مسئلن جي ور رهيو، هڪ پاسي بک ۽ بيروزگاري ته ٻئي پاسي عورتن جو ڌڻ. سندس ابا ڏاڏا ورهين کان دادو جي هڪ ننڍڙي ڳوٺ ۾ رهندا ٿي آيا، گهر جي عورتون ٿانءُ ۽ ڪپڙا ڌوئڻ لاءِ شاخ تي وينديون هيون، سندس وڏي ڀيڻ عرفانا، جيڪا ان وقت 19 سالن جي بُت ۾ ڀريل، اڀريل سيني واري سانوري ڇوڪري هئي، کي دورا پوڻ لڳا، ان وقت وزير جي عمر 10 سال مس هئي. عرفانا ڪپڙا ڌوئيندي ڌوئيندي شاخ ۾ هلي وڃي ۽ وڏيون رڙيون ڪرڻ لڳي:
”آئون ست سورمين ۽ ڏهن ڏاتارن کي جنم ڏينديس، منهنجي ڪک سدائين سائي رهندي...... آئون سنڌ آهيان.......“ اُتي موجود گهر جون عورتون ڊڄي وينديون هيون، سندس 50 ورهين جي ماءُ بانو پاڻي ۾ لهي کيس ڀاڪر ۾ ڀري ٻاهر وٺي ايندي هئي. عرفانا جي ماءُ ۽ پيءَ کيس پاڙي جي مسيت ۾ وٺي آيا هئا، ان مسيت جي ڳاڙهي ڏاڙهيءَ واري مولوي صاحب کي هر ڪو حاجي صاحب..... حاجي صاحب سڏيندو هو، ان ڳالهه جي ڪنهن کي به پڪ نه هئي ته هن ڪڏهن مڪي وڃي حج تي ويو هو. حاجي صاحب جي خيال ۾ هو جنهن گهر ۾ هو رهن پيا، اهو ڪنهن دور ۾ هندون جو شمشان گهاٽ هو ۽ ڪو هندو جن عرفانا جي جواني تي مست ٿي پيو آهي. ڏينهن هجي يا رات عرفانا جون رڙيون وڌنديون ويون.
بانو ڳوڙها ڳاڙيندي رهندي هئي. اوڙي پاڙي وارا عارفنا کي جنڻي جنڻي ڪوٽڻ لڳا. جڏهن ته پرئيمري اسڪول ۾ وزير جا دوست يار کيس جنڻي جو ڀاءُ هجڻ جو طعنو ڏيندا هئا. ان طعني جو وزير جي ذات تي ايترو ته اثر پيو جو هن عرفانا کي قتل ڪرڻ جو ارادو ڪري ڇڏيو. هر روز رات جو دير سان اٿي پڌر ۾ پيل عرفانا جي کٽ ڏانهن وڃڻ جي ڪوشش ڪندو هو پر وچ ۾ سندس پير خوف ڪارڻ ڄمي ويندا هئا. عرفانا پنهنجي جواني جو خيال رکڻ ڇڏي ڏنو ته سندس بدن ۾ عجيب بدبو پيدا ٿي وئي. ڳوٺ ۾ اهو هُل هلي پيو ته ڪو هندو جن روز رات جو عرفانا سان اچي سمهندو آهي.
اهڙين ڳالهائين سبب ماستر جو ڪنڌ شرم ۾ جهڪي ويو. حيدرآباد ۾ رُلندي رُلندي سندس ملاقات اديبن ۽ ليکن سان ٿي، پر وزير کي سندن تخليقي عمل منجهان بيزاري ٿيندي هئي. اها ڊسمبر جي هڪ سرد ۽ڪاري شام هئي، وزير سندس اديب دوستن سان قاسمآباد ۾ رهندڙ هڪ ڇڙي شاعر جي فليٽ تي شراب جون چسڪيون ڀري واهيات شعرن تي واهه واهه ڪري رهيو هو، جو ڳالهئين جو رخ سنڌ جي بقا جي جنگ ڏانهن هليو ويو، پهريون ڀيرو سندس ڪنن تي ڪنهن قومي جدوجهد جو ذڪر پيو، اديبن موجوده بلاولي تحريڪ جي طريقن تي گرما گرم بحث ٿي ڪيو، جڏهن سنڌ جي حڪومت پٺاڻن کي سنڌ ۾ اچي رهڻ جي دعوت ڏني ته ڪجهه غيرتمند سنڌي نوجوانن پٺاڻن جي آيل قافلن تي گوليون هلايون ۽ پرچا اڇلايا ته بلاولي تحريڪ ارغونن ۽ ترخانن جي باقيات کي سنڌ ۾ داخل نه ٿيڻ ڏيندي. تڏهن کان سنڌ جي بازارن، گهٽين ۽ ادبي هلڪن ۾ هڪ نئين تحريڪ جو ذڪر ٿيڻ لڳو.
ان جي ٻئي ڏينهن وزير رضوان نالي هڪ شاعر دوست سان مليو، نسيم نگر وٽ چانهن جي هوٽل تي ويٺا هئا، شام جو وقت، سرد موسم، سامهون روڊ تي هلندڙ گاڏين جو آواز ۽ دونهون ماحول کي ويتر بيزار ڪيو ٿي ويو.
”رضوان؛“ وزير سانوري ڪلين شوءَ شخص جنهن جي کاٻي هٿ جي وچئين آڱر ۾ ٿلهي مُنڊي هئي کي ڏسندي چيو:
”مونکي تازي هلندڙ بلاولي تحريڪ تي هڪ مضمون ته لکي ڏي.“ اهو ٻڌي شاعر جا ڪن کڙا ٿي ويا، ترت آس پاس ڏسي اهو جاچيائين ته ڪٿي ڪو فرشتو ته نه پيو گهمي. هو هوٽل تان اٿي رضوان جي گهر واري گهٽي ۾ هلڻ لڳا هئا.
رضوان کيس مضمون لکي ڏنو، جيڪو وزير پنهنجي نالي سان ڇپرائي ورتو، هڪ رات ڪو اڻڄاتل شخص هن سان اچي مليو، جنهن کانپوءِ هن بلاولي تحريڪ وارن کي ڳولي لڌو.