ليکڪ پاران : مون ۾ آهين تون
موهن جي دڙي حيرانيءَ مان مونکي چيو ته“ مار...! تون اڃان زندهه آهين؟
چيم: ”تون جو پنج هزار سالن کان اڄ تائين ساھ کڻي رهيو آهين ته آئون ڪيئن ٿو مري سگهان؟ آئون به ته تنهنجي ئي مٽيءَ جي پيدائش آهيان“
موهن جو دڙو اٻاڻڪو ٿي پيو، پڇائين “ تون زندگي ڇا کي ٿو چوين؟ تون اهو ڪيئن ٿو چوين ته آئون اڃان زندهه آهيان؟
منهنجا وائيسر گم ٿي ويا، سمجهه ۾ نه آيم ته ڪهڙو جواب ڏيان، مونکي ته واقعي به اها ڄاڻ نه آهي ته آئون زندگي ڇا کي ٿو چوان، آئون نٿو ڄاڻان ته ڇا آئون واقعي به زندھه آهيان،مون ته بس امالڪ اهو چئي ڏنو هو ته آئون ڪيئن ٿو مري سگهان؟ پر مونکي ته واقعي به اها خبر نه آهي ته زندھه آهيان يا مري ويو آهيان، آئون اٻاڻڪيون نظرون کڻي موهن جي دڙي کي ان معصوم ٻار جيئان تڪڻ لڳس جيڪو معصوم ٻار سبق ياد نه هئڻ ڪري مار جي ڊپ کان اٻاڻڪين ۽ ترس ڏياريندڙ نظرن سان سامهون بيٺل استاد کي تڪيندو آهي .
موهن جي دڙي منهنجي ڪلهي تي هلڪي ٿڦڪي ڏني ۽ چيائين ته“ پنج هزار سالن کان پوءِ مون وٽ آيو آهين، ايترا ڏينهن ڪٿي هئين؟ ڇا پئي ڪيئي؟
چيم“ آئون تو ڏانهن اچڻ جو رستو ڀلجي ويو هئس، تنهنجو نقشو مونکان وڃائجي ويو هو، آئون ڀٽڪي رهيو هئس، آئون ڪنڊن سان ڀريل رستي تي هلي پيو هئس، مون پيرن ۾ رٻڙ جي ڇال پاتي پر اها به ٽٽي پئي، منهنجا پير رت ٿي پيا، ۽ هڪ وقت اهڙو به آيو جو آئون بک ۾ پاھ ٿي ويس ۽ بک جي شدت مونکان عقل کسي ورتو، پيٽ ۾ ٻرندڙ باھ مونکي توائي ڪري ڇڏيو هو، ۽ سچ ته ان وقت مونکان تون وسري ويو هئين، مونکي صرف منهنجي بک ياد هئي، مونکي هن ڪائنات ۾ بک کان سواءِ ٻيو ڪجهه به سمجهه ۾ نٿي آيو، مونکي دنيا جي دانائن جا قول بي مقصد ۽ ڇسا محسوس ٿيڻ لڳا هئا، مون ڀانيو ته هن ڪائنات ۾ صرف بک ئي حقيقت آهي باقي ڪا به شيءِ حقيقت ناهي، اڃ ۾ بي حال ٿيڻ ڪري مون اڪن جو زهر جهڙو کير پيتو ۽ اڪ جا زهر جهڙا پن چٻاڙيا، مون ڄارين ۽ لاڻن جا پن چٻاڙيا جن منهنجي بک اجهائڻ بدران ويتر اندر ۾ باھ ڀڙڪائي ڇڏي، مونکان تاريخ ۽ تهذيبون وسري ويون، مونکان انسانيت وسري وئي، اي موهن جا دڙا برابر تون به مونکان وسري وئين ۽ آئون تاريخ جو ڏوهي بڻجي پيس، اي موهن جا دڙا مونکي معاف ڪجان، آئون شرمسار آهيان”
منهنجو ڪنڌ جهڪي ويو
موهن جي دڙي جي اکين ۾ گهرو سمنڊ ڇوليون هڻڻ لڳو، هن منهنجي کاڏيءَ هيٺيان هٿ ڏئي منهنجو منهن مٿي ڪيو ۽ اکيون منهنجي اکين ۾ وجهي ڪي پل تاريخ جي بابن کي تهذيب جي تارازيءَ ۾ ڄڻ تورڻ لڳو، ان لمحي سج اولهه ۾ لڙي رهيو هو، سندس ڪرڻا کجيءَ جي ڦڙهن مان سِيرون ڪندا ڦارون ڦارون ٿي ويران کنڊرن کي سونهري تجلا ڏئي رهيا هئا.
موهن جي دڙي هڪ گهري ۽ ڳنڀير لجهي ۾ ڳالهايو“ هوڏانهن ٿر ڏانهن نهار، ڇا ٿو ڏسجي؟
مون ٿر جي طرف نظر وڌي، پگهرهاڻي بدن سان ڪارين ڪولهڻين جي پَڙن کي سرمئي ۽ شفقي رنگ ڏنل هئا، سندن ٻانهن ۾ اڇا چوڙا پاتل هئا، سندن ڪڇن ۾ معصوم نٻل ۽ سڏڪندڙ ٻارڙا هئا، اهي ٻار جيڪي اڻ ڄاڻ هئا ته سندن پيٽ ۾ وٽ وجهندڙ بک جو ذميوار ڪير آهي؟ زميني خدا يا آسمان وارو خدا...! نٻل، ڪوجها، ڪمزور ۽ ڀڀوت ٿيل هيڻا ٻار آهستي آهستي مري رهيا هئا، اهي مري پنهنجن مائرن جي هنجن مان ائين ڪِري رهيا هئا جيئن سرءُ ۾ سڪل پن وڻن تان ڇڻي ڪري پوندا آهن، سندن مائرون ٻاڪاري رهيون هيون، ڪاسٻي جي مندر جا گهنڊ ٽڻ ٽڻ ڪري رهيا هئا، مسجدن ۾ سانجهيءَ جون اَذانون اچي رهيون هيون، موذّن چئي رهيو هو ته“ الله سڀ کان وڏو آهي، الله سڀ کان وڏو آهي” ممتا تڙپي رهي هئي، معصوم مُک مرجهائجي رهيا هئا، ڪلين جهڙيون اکيون هميشه لاءِ پُورجي رهيون هيون، معصوم ذهن شعور جي بلندي تي پهچڻ کان اڳ سڪڙجي خاموش ٿي رهيا هئا، مائرن جي ڪيڪن جي آوازن سان گڏ موذن چئي رهيو هو ته الله سڀ کان وڏو آهي، الله سڀ کان وڏو آهي، منهنجي اکين مان لڙڪ ٽمي پيا.
موهن جي دڙي جو آواز آيو“ هيڏانهن ٽلٽيءَ ڏانهن ڏس”
موهن جي دڙي جي آواز جي گونج سنڌ جا ڇيڙا سِرا سراپي وئي، مون ٽلٽيءَ ڏانهن نهاريو، مخدوم بلاول جي ٽنگن جا هڏا گهاڻي ۾ ٽڙڪاٽ ڪري پيسجي رهيا هئا، ماڻهن جو ميڙ اُڀ ڏانهن ڏسي رهيو هو، گهاڻي مان مخدوم جو رت ريلا ڪري وهي رهيو هو، مونکي اندر ۾ گندگيءَ سان ڀريل ڪو گولو ڦاٽندي محسوس ٿيو، منهنجو وجود الٽيون ڏياريندڙ بدبوءَ سان ڀرجي ويو، مونکي پنهنجو پاڻ کان ڪراهت اچڻ لڳي ۽ مون اٻڙڪا ڏيڻ شروع ڪيا.
”هيڏانهن ٺٽي ڏانهن ڏس“ موهن جي دڙي وري چيو.
مون ٺٽي ڏانهن نهاريو، ساموئيءَ تي سج لهي چڪو هو، ترخانن ۽ ارغونن جا گهوڙا ٽاپوليون ڏئي اٻوجهه ۽ هيڻن کي چيٿاڙي رهيا هئا، سرمد سڏڪي رهيو هو، ۽ ٺٽي ننگر جون ڪامڻيون قطارن ۾ ڊوڙي رهيون هيون ۽ گهوڙي سوارن کان پاڻ کي بچائڻ جا جتن ڪري رهيون هيون، سندن گلابي ڳلن تان منعڪس ٿيندڙ روشني افق تي لالاڻ جو عڪس چٽي رهي هئي، سنڌ جو سَنڌ سَنڌ چُور هو ۽ رت ۽ لڙڪن سان ريجيل ڌرتي هئي.
منهنجي مٿي کي چڪر اچڻ لڳا، آئون بيهڻ جو ست نه ڀانئي سگهيس ۽ موهن جي دڙي جي پيرن ۾ ويهي رهيس، سڏڪڻ لڳس، ائين جيئن ڪو هيسيل ٻارڙو امڙ جي هنج ۾ منهن لڪائي سڏڪندو ۽ ڪنبدو رهندو آهي.
موهن جي دڙي چيو“ ڇا تون منهنجي ئي مٽي جي پيدائش آهين؟ سنڌ ڌرتي جي مٽي جي پيدائش آهين؟ ته پوءِ ايڏو ڪانئر ۽ بزدل ڇو آهين؟ تنهنجي ڪانئرتا ۽ بزدليءَ سنڌ جي سينڌ جو سندور لوڙهي ڇڏيو آهي، ڇا تو اروڙ ۽ رني ڪوٽ سان ملاقات ڪئي آهي؟ ڇا تون کاري ڇاڻ ۽ ڀنڀور سان مليو آهين؟ ڇا تو ڪارونجهر ۽ ساموئيءَ جا سڏ ٻڌا آهين؟ جواب ڏي اي ڪانئر، پنج هزار سالن کان پوءِ تون مون وٽ واپس موٽي آيو آهين، پر ڇا انهن پنج هزار سالن جي عرصي ۾تو ڪڏهن سنڌ سان ملاقات ڪئي آهي؟
ذهن ۾ واچوڙا شروع ٿي ويا، اندر جو آتش فشان ڦاٽي پيو، ۽ ڏسندي ئي ڏسندي ٻرندڙ لاوو ٿڌو ٿي ويو، سرد برف جهڙو، منهنجو وجود ۽ شعور ڄمي ويا.
”ڪانئرن جي ڪا به ڌرتي نه هوندي آهي، تون واپس هليو وڃ، هيءَ تنهنجي ڌرتي ناهي“ موهن جي دڙي مونکي ڪلهن کان جهلي ڌونڌاڙيندي چيو.
مون اندر ۾ ضمير کي ڳولڻ شروع ڪيو، حيران ٿي ويس جو منهنجي اندر ۾ منهنجي ضمير جو لاش پيو هو ۽ ضمير جي لاش جي ڪفن تي هڪ تحرير لکيل هئي ته“ آئون ته بک وگهي مري چڪو آهيان، آئون ته تڏهن ئي مري چڪو هئس جڏهن تون بک ۾ چريو ٿي ويو هئين ۽ تو موهن جي دڙي کي وساري ڇڏيو هو، جڏهن تون موهن جي دڙي جو رستو ڀلجي ويو هئين، ها آئون ته تڏهن ئي مري چڪو هئس، تون ته صرف منهنجو سرد لاش کڻي گهمي رهيو آهين”
مون کان ڇرڪ نڪري ويو، منهنجون اکيون پٽجي ويون، ڪنن جون پاپڙيون گرم ٿي ويون، جھٽ ڏئي موهن جي دڙي جي پيرن تي ڪِري پيس ۽ ٻاڏائڻ لڳس:
مونکي معاف ڪر اي منهنجي تهذيب جا علمبردار، مونکي معاف ڪر، آئون ڪانئر آهيان، بزدل آهيان، بي ضمير آهيان، بک وگهي تڙپندي مون سڀ کان پهرين پنهنجي ضمير کي گُهٽو ڏئي ماري ڇڏيو هو، مونکي معاف ڪر، اي موهن جا دڙا مونکي معاف ڪر....!
موهن جو دڙو مونکي گهوريندو رهيو، آئون اٿي بيٺس، وري جهڪي مون موهن جي دڙي جا پير چميا ۽ بنا ڪجهه ڳالهائڻ جي ڏکڻ طرف منهن ڪري ڊوڙڻ لڳس، مون منهن ورائي پويان نه ڏٺو، آئون ڊوڙندو رهيس، وڻن ۾ واءُ ڪندو، واچوڙن کان به تيز ڊوڙندو، ڀٽائي گهوٽ جي نگريءَ کان پاسو ڪندو مڪليءَ جي ٽڪرين تي چڙهيس، ڊوڙندو ڊوڙندو شاھ بندر جي ڊيلٽا تي هليو ويس ۽ سمونڊ ۾ ٽپ ڏئي ڇڏيم، موج ۾ آيل ساگر جي لهرن مونکي گود وٺي ڇڏيو، آئون سمنڊ جي تري ۾ پيهيندو ويس، هيٺ گهرائي ۾ تمام گهرائي ۾ جتي خاموشي هئي، ڄمڻ پد جيتري سردي ۽ خاموشي ۽ پراسرار ماٺ، ان ماٺ ۾ منهنجا گمان ۽ سوچون اڏامي ويون، آئون تحليل ٿي ويس هڪ نه کٽندڙ پراسرار خاموشي ۾ .....!
[b]مشتاق سعيد
[/b]03332723101