ناول

اڌ ماڻهو سڄو سچ

”اڌ ماڻهو سڄو سچ“ نامياري شاعر ۽ ليکڪ مشتاق سعيد جو لکيل ناول آهي. اياز امر شيخ لکي ٿو:
”هن وقت سنڌ ۾ هتي ناول لاءِ چيو وڃي ٿو ته ناول پنهنجي معيار کان موٽ کائي چُڪو آهي، پر اڄ آئون جڏهن هي مشتاق سعيد جو ناول اڌ ماڻهو سڄو سچ پڙهڻ ويٺس ته منهنجي سوچ ۽ حيرت ۾ هڪ نئين اُٿل پٿل جاڳڻ لڳي، ۽ آئون پائلو ڪوھلو کان ٿيندو اوريانافلاسي جي ڪردارن جا قصا ماپڻ لڳس ۽ اهو احساس ساهه ۾ ويساهه جيئان ويهي رهيو ته سنڌ ڪڏهن به ڪنهن به صنف ۾ سُنڍ ناهي ٿيئڻي.
مشتاق سعيد جي ناول ’اڌ ماڻهو سڄو سچ‘ جا موضوع ۽ ڊائلاگ ايڏا ته معنيٰ خيز آهن جن مان وقت کي هڪ وڏي لاڀ حاصل ٿيڻي آهي. ۽ هي ناول سنڌي ادب ۾ پنهنجو الڳ مقام ۽ پنهنجي الڳ حيثيت سان ضرور سُڃاتو ويندو،“
  • 4.5/5.0
  • 2788
  • 1235
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • مشتاق سعيد
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book اڌ ماڻهو سڄو سچ

[8]

شازو پنهجي تقرير پوري ڪئي ڄڻ اتر ۽ ڏکڻ قطبن تي ڄميل برف پگهرجڻ شروع ٿي وئي، ڌرتي سوڙهي ٿيندي ۽ ويڙهجندي محسوس ٿي، ائين لڳو ڄڻ ڪائنات جي هر شيءَ پنهنجي پنهنجي مرڪز ۾ سمائجي رهي هئي ۽ سموريون توانايون جز جي صورت مان موٽندي ڪل ۾ سمائجنديون ٿي ويون، سج جو منهن اهڙي ٻار جيان نماڻو ٿي پيو هو جنهن کان ڪو پسند جو رانديڪو کسي ٽوڙيو ويو هجي ۽ هو حسرت مان ان ٽٽل رانديڪي جي ٽڪرن کي ڏسي رهيو هجي، هجوم ۾ چرپر شروع ٿي وئي سرگوشيون ۽ سرٻاٽون پنهنجون پنهنجون فتوائون جاري ڪري رهيون هيون، شازو ميڙ ۾ خاموش بيٺو هو ائين ٿي ڀاسيو ڄڻ ڊگهي تقرير کان پوءِ هن پاڻ تان وڏو ٻوجهه لاهي ڇڏيو هو هاڻي سندس جسم بلڪل خالي ٿي چڪو هو، شعور ۽ لاشعور گم ٿي ويا هئا، تحت الشعور جون سموريون حقيقتون هڪ مرڪز ۾ مدفون ٿي چڪيون هيون، هو وڏي سڪون سان ايندڙ موت جو انتظار ڪري رهيو هو، موت جيڪو هڪ خوبصورت تجربو آهي، اهو اهڙو لازمي تجربو آهي جنهن مان نه چاهيندي به هر ڪنهن کي گذرڻو پوي ٿو، جيئن ڄمڻ به هڪ خوبصورت تجربو آهي، ان مان تجربي مان به هر ڪنهن کي گذرڻو پوي ٿي پر هي ٻئي ڄمڻ ۽ مرڻ اهڙا تجربا آهن جن مان گذرندڙ کي ان پل جي خبر ئي ناهي پوندي، دنيا جي ڪنهن به انسان کي اهو پتو ئي ناهي ته ڄمڻ وقت سندس ڪيفيت ڇاهئي، بلڪل اهڙي ريت کيس مرڻ جي وقت جي ڪيفيت جي به خبر ئي نه پوندي آهي ڇوته انهي ٻنهي گهڙين ۾ سوچيندڙ ذهن ساڪن هوندو آهي، شعور، لاشعور ۽ تحت الشعور هڪ مرڪز ۾ سمائجي جامد ٿي ويندا آهن ۽ اتان ئي ابديت جي شروعات ٿيندي آهي.
هڪ ڀيرو وري به سوريءَ کي سجايو ويو، هزارين ماڻهن جو هشام تماشو ڏسندو رهيو، ڏسندي ڏسندي، سرڪاري سپاهين صليب جا تختا کوڙيا، وچ ميدان تي هزارين ماڻهن جي موجودگيءَ ۾ صليب کي کوڙيو ويو، ماڻهن جا چهرا بي تاثر هئا، سپاهين شازو کي آڻي صليب سان گڏ بيهاريو، سندس ٻانهون صليب سان ٻڌيون ويون، ٽنگون به رسن سان سوگهيون ڪيون ويون سندس قميص لاٿي وئي، وقت جا ڪانٽا رڙيون ڪري وڄي رهيا هئا، سج گهات هڻي منظر کي روشن ڪري رهيو هو، ماڻهن جا وات ڦاٽل هئا، سڄي شهر تي سڪتوطاري هو، اڪثر ماڻهن جي چهرن تي ڪوبه تاثر نه هو، ڪجهه ماڻهن جي چهرن تي خوشي ۽ اطمينان جي اڻ لکي جهلڪ هئي جا سندن فتح جي نشاني هئي جو هنن سچ کي صليب تي ٽنگرائي فتح ماڻي هئي، شازو پاڻ کي صليب تي ٻڌل محسوس ڪري هڪ مرڪ عيان ڪئي، هن ميڙ تي نظر ڦيرائي هجوم ۾ ڪيترائي ننڍا ٻار ۽ عورتون به هيون مستقبل جا معمار ۽ نوع آدم جون تخليقڪار عورتون هي تماشو ڏسڻ لاءِ گڏ ٿيون هيون، ميڙ جي هڪ ڪنڊ ۾ عليزا بيٺل هئي، هزارن جي انبوھ ۾ اڪيلي عليزا ئي هئي جنهن جا چپ ٿڙڪي رهيا هئا، سندن اکين مان ڳوڙها ڳڙي رهيا هئا، ائين ٿي ڀانيائين سندس وجود اندر ڀريل سمورو پاڻياٺ لڙڪ بڻجي ٽمي ويو هو، هڪ هڪ لڙڪ تاريخ جي هڪ باب کي سرجي رهيو هو، هوريان هوريان سندس ٽنگون به ڪنبڻ لڳيون، هن ٿڙڪندڙ چپن سان ڀر سان بيٺل عورت کي چيوته “هڪ انسان جي نرڙ ۾ هٿن ۽ پيرن ۾ ڪوڪا ٺوڪي کيس قتل ڪيو پيو وڃي، هڪ سچ کي ائين ڇيهون ڇيهون ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي پئي وڃي ۽ اهو انسان جنهن سان مون پيار ڪيو آهي، هي منظر ڏسڻ جي سگُھه نه اٿم ادي مونکي سهاري ڏئي وٺي هل مون ۾ طاقت ناهي جو آئون زندگي ۽ موت جي ان ميلاپ کي ڏسان، اهڙو ميلاپ جنهن سان ڪيئي رشتن ناتن جو ڏوريون ٽٽي پونديون آهن.
عليزا هيٺ پٽ تي ويهي رهي ۽ اٻڙڪا ڏيڻ لڳي، ڀر واري عورت کيس ٻانهن کان جهلي ميڙ کان ٻاهر وٺي وئي، پري ويندي عليزا پوئتي نظر نه ڦيرائي ۽ صليب تي ٽنگيل شازو ڪنهن به درد کان خالي اٻاڻڪين نگاھن سان عليزا کي ڏسندو رهيو، اوچتو شازو جو وجود به ٽمي پيو، سندس اکين جي پنبڻين مان لڙڪ جا ڦڙا ٽپڪي پيا هن ڀانيو ته هڪ تيز واچوڙو شروع ٿيو آهي جهن ۾ هي زمين کان مٿي کڄي ويو آهي ، ڪکن پنن سان گڏ مٿي ڦيريون کائي رهيو آهي عين ان وقت سندس ساڄي هٿ جي تري تي مترڪي جو هڪ ٺڪاءُ ٿيو لوهي ڪوڪو هٿ تري کي چيري صليب جي تختي ۾ کُپي ويو، ڌڪ سان شازو جي اکين مان وهندڙ لڙڪ بيهي رهيا، جهٽڪي سان سندن جسم جون سموريون رڳون سيٽجي ويون جسم تڻڪجي ويو، هلڪي آھ سندس چپن جا بند ٽوڙي نڪتي ۽ اکين تي سفيدي وکري ويس، رت ٺينڊيون ڪري وهڻ لڳس، اوچتو سندس کاٻي هٿ تي مترڪي جو ٺڪاءُ ٿيو ڪوڪ جي هٿ تري پار ڪري ويو پر نه ته چپن مان آھ نڪتي ۽ نه ئي ڳوڙهو وهيو، اکين ۾ ڌنڌ ڇائنجي وئي، عين ان وقت سج بي نور بڻجي ويو ماحول ۾ ڪاراڻ ڇائنجي وئي هڪ ئي وقت ٻه ٻيا ٺڪاءُ .....! ٻه ڪوڪا ٻن پيرن جون تريون چيري ويا ...! ڪنن ٻڌڻ ڇڏي ڏنو، ڦڦڙ ڌَنوَڻ ڇڏي ويا، آخري ڪوڪو جڏهن سندس کوپڙيءَ کي چيرڻ لڳو ته هر شيءَ ساڪن ٿي وئي ، وقت بيهي رهيو، سج بي نور ٿي ويو، ڪائنات مان آواز گم ٿي ويا، ڪوڪو کوپڙيءَ کي چيري اندر ميڄالي ۾ ته کُپي ويو پر صليب جي تختي تائين نه پهچي سگهيو، ان وقت هڪ ڊگهي ماٺار ڇائنجي وئي، مڪمل وانداھ ۽ ماٺار...! شعور جي سرحد کٽي پئي ۽ بي انت طويل خاموشي ڇائنجي وئي حال ۽ مستقبل جو ماضيءَ سان رشتو ٽٽي پيو شازو جيڪو اڌ ماڻهؤ مان سڄو سچ بنجي چڪو ھو، ڪاٺ ٺهيل کهرو صليب تَنهن جي لال رت مان سرڪيو ن ڀرڻ لڳو، وقت وڍيل سر جيان تڙپ جي احساس ۾ اڇلون کائڻ لڳو، سج اوچتو ئي سمنڊ ۾ اونڌي منهن ڪري پيو، ان وقت خدائي پنهنجي وجود تان گرفت وڃائي چڪي ھئي. ۽ ديوتائن پنهنجا گريبان ڄاڪ ڪري ڇڏيا ۽ صليب تان ڳڙيل رت جا تازا ڦڙا صديءَ جي منهن تي رھجي ويا.