وَرو ٻَوڙو
سانول کي سدائين اِهو شڪ هوندو هيو، ته وَرو، ٻوڙو ناهي، پر هُو ٻوڙي هُئڻ جو ڍونگ ٿو ڪري، ڇاڪاڻ جو سانول کي ڪجهه استادن جن ڳالهين تي مارَ ڪڍي هئي، اُهي ڳالهيون هِن رڳو وريام ٻوڙي جي موجودگيءَ ۾ ئي پنهنجي دوست وزير سان ڪيون هيون. هِنن ٽنهي کانسواءِ اُتي ٻيو ڪير به موجود نه هيو. وزير جيئن ته سانول جو تمام گهڻو گهرو دوست هو، تنهن ڪري سانول جو وزير ڏانهن شڪ وڃي ئي نه پئي سگهيو.
هڪ ڏينهن سانول ۽ وزير اِهو طئي ڪيو ته، اڄ هُو ثابت ڪندا ته، ’ورو، ٻوڙو ناهي، پر هُو ٻوڙي هئڻ جو ڍونگ ٿو ڪري.‘
هُو رسيسِ ۾اسڪول جي ڇٻراٺي تي، اُن جاءِ تي وڃي بيٺا، جتي ورو ٻوڙو ڇولا کائي رهيو هيو. سانول ۽ وزير ڄاڻي واڻي ورو ٻوڙي کي نظرانداز ڪري پاڻ ۾ ڳالهائڻ لڳا. سانول وزير کي چيو،” سانول، اڄ سائين غلام عمر سان ڪلاس ۾ ڪهڙو ڀوڳ ڪيون؟“
وزير وراڻيو:”اڄ سائين غلام عمر جي پيرڊ ۾ قادر سان گڏجي، قادر جي ڊيسڪ تي هلي ٿا ويهئون. سائين غلام عمر جيئن ئي ڪلاس ۾ ايندو ته سانول تون ڪُتي، ٻلي ۽ گڏهه جا آواز ڪڍجانءِ ۽ مان چوندس ته سائين، قادر پئي آواز ڪڍيا. ائين سائين، قادر کي مار ڏيندو.“
ورو ٻوڙو ڪَن سَرلا ڪري سانول ۽ وزير جون اهي سڀ ڳالهيون ٻڌي رهيو هو.
ورو ٻوڙي ڇا ڪيو جو هُن سانول ۽ وزير جي سڄي ڳالهه قادر کي وڃي ٻڌائي، پر قادر سندس ڳالهه تي اعتبار نه ڪيو، ڇاڪاڻ جو سانول سان هُن جي دوستي هئي. هُن کي پڪ هئي ته سانول کيس مار نه کارائيندو.
رِسيسِ ختم ٿيڻ کانپوءَ جيئن ئي پنجين پيرڊ جو گهنڊ وڳو ته سانول ۽ وزير تڪڙا تڪڙا وڃي اُن ڊيسڪ تي ويٺا، جنهن تي قادر ويهندو هيو. جڏهن قادر سان ڊيسڪ تي گڏ ويهندڙ گل حسن ۽ شريف آيا ته اُنهن سانول ۽ وزير کي پنهنجين سيٽن تي ويٺل ڏسي اعتراض ڪيو، جنهن تي سانول کين چيو ته، ”اسان کي رڳو پنجون پيرڊ هتي ويهڻ ڏيو، ٿورو ڪم رهيل آهي، اُهو قادر کان پڇي ڪري وٺئون. پوءِ ڇهين پيرڊ ۾ اوهان هتي اچي ويهجو. تيستائين اوهان اسانجي ڊيسڪ تي هلي ويهو.“ گل حسن ۽ شريف وڃي سانول ۽ وزير جي ڊيسڪ تي ويٺا.
هاڻي ڊيسڪ تي وچ ۾ قادر ويٺو هيو، جڏهن ته هُن جي هڪ پاسي کان سانول ۽ ٻئي پاسي کان وزير ويٺا. ماستر غلام عمر جيئن ئي ڪلاس ۾ آيو ته سڀئي ڇوڪرا اُٿي بيٺا. هِن حاضري وٺي بورڊ تي شاه عبدالطيف ڀٽائيءَ جو بيت لکڻ شروع ڪيو. هُن بورڊ تي اڃا اِهو مَس لکيو ته، ”سائينم سدائين ...“ ته سانول آهستي جهرڪيءَ جو آواز ڪڍيو: ”چِين.....چِين.... ...“
جهرڪيءَ جي آواز تي ماستر غلام عمر ڪنڌ پٺتي تي ورائي ڏٺو ۽ رڙ ڪري چيو، ”ڪهڙي جهرڪي ٿي چِين چِين ڪري؟ “ سڀ ڇوڪرا چپ ٿي ويا. سڀني ڏٺو به سهي ته آواز سانول ڪڍيو هيو، پر ڪُڇيو ڪير به نه. ماستر غلام عمر جو به شڪ ڪنهن تي نه ويو. هاڻي ماستر جو مُنهن بورڊ ڏي ۽ ڪَن ڇوڪرن ڏي هئا. هُو سمجهي ويو هيو ته اڄ ڇوڪرا ڪا حرڪت ضرور ڪندا. هُو وري بورڊ تي لکڻ لڳو: ”ڪَرين مٿي سنڌ سڪار،“ ته وري سانول ٻليءَ جو آواز ڪڍيو” ...ميائو، ميائو... “ماستر غلام عمر جي ڪاوڙ وڌڻ لڳي. هِن ڀيري هُن قادر واري ڊيسڪ ڏي ڏٺو. هُن کي شڪ پيو ته آواز اِن پاسي کان ٿو اچي.
هُن وري چيو، ”اڙي، اِها ڪهڙي ٻلي ٿي ميائو ميائو ڪري؟“ سڀئي ڇوڪرا آهستي کِلن به پيا، پر هُو سانول جو نالو نه پيا کڻن.
ماستر غلام عمر وري بورڊ تي لکڻ لڳو:”دوست مِٺا دلدار عالم سڀ آباد ڪرين،“ ته سانول وري آواز ڪڍڻ لڳو: هِين ..هِين...“ ماستر يڪدم سمجهي ويو ته اِهو آواز قادر جي ڊيسڪ تان ٿو اچي. سانول ۽ وزير صفا سنجيده ٿيا بورڊ تي لکيل بيت ڪنڌ هيٺ ڪري پنهنجي ڪاپيءَ تي لکي رهيا هيا ته، ماستر غلام عمر ، قادر کي چيو: ”اڙي، قادر، اُٿي بيهه.“
قادر ڊڄندي ڊڄندي اُٿي بيهي چيو، ”سائين، مان نه...“
”تون نه، ته پوءِ ٻيو ڪير؟...بيهه ته توکان جهرڪين، ٻِلن ۽ گڏهن جا اصلي آواز ٿو ڪڍرايان.“ ائين چئي ماستر لڪڻ کڻي هِن ڏانهن وڌيو ته وَرو ٻوڙي يڪدم اُٿي بيهي چيو،”سائين، مان ٿو ٻڌايانوَ ته اِهي آواز ڪنهن پئي ڪڍيا.“
سڀئي ڇوڪرا حيرت ۾ پئجي ويا ته اڄ وَرو ٻوڙي ڪيئن اِهي آواز ٻڌا. ماستر غلام عمر کي به حيرت وٺي ويئي.
”چڱو، ٻڌاءِ ڪير آ، جيڪو گڏهه وانگر هينگي رهيو هو؟“ سائين غلام عمر پڇيو.
”سائين، سانول،“ وَرو ٻوڙي چيو.
سانول يڪدم اُٿي بيهي چيو، ”سائين، وَرو ڪوڙ ٿو ڳالهائي. هي ته ٻوڙو آ، هِن ڪيئن ٻڌو ته اِهو آواز مون ڪڍيو آهي... سائين ٻوڙو ڪوڙ ٿو ڳالهائي.“
”نه سائين، مان ڪوڙ نٿو ڳالهايان، توهان ٻين کان به پڇي ڏسو، ته هِن آواز ڪڍيو هيو يا ڪنهن ٻئي؟“
ماستر غلام عمر سوچيو ته هُو ورو ٻوڙي کان جيڪو پڇي ٿو، اُهو هُو چڱي طرح ٻُڌي ان جو جواب ڏئي ٿو. تنهن تي ماستر غلام عمر سانول کي ڇڏي ورو ٻوڙي کي ٻه ٽي لڪڻ هڻندي چيو، ”اڙي ڪوڙا ٻوڙا، تون ته ٻُڌين ٿو، پوءِ تو هينئر تائين ٻوڙي هجڻ جو ڍونگ ڇو ڪيو هو؟ “ ائين چئي هُن وري کيس ٻه ٽي لڪڻ هڻي ڪڍيا.
تنهن تي ٻوڙي چيو، ”سائين، توهان جي ان مار کان بچڻ جي لاءِ ئي ته ٻوڙو ٿيو هيم. اِهو به ڏسڻ پئي چاهيم ته هي ڇوڪرا استادن جي خلاف ڇا ٿا ڳالهائين.“ اڄ مون سانول ۽ وزير جي سازش ٻڌي ورتي هئي سائين. مون قادر کي به چيو هيو ته اڄ هُو توکي مار کارائيندا، پر هُن منهنجي ڳالهه تي اعتبار نه ڪيو، پر وري به مون کيس مار کان بچايو.“
تنهن تي سانول چيو، ”سائين اسان اصل ۾ وَرو ءَ جي ٻوڙي هئڻ واري ڍونگ کي ظاهر ڪرڻ پئي چاهيو. ڇو ته هُو اسانجون ڳالهيون ٻڌي ٻين ڇوڪرن کي ٻڌائي اسان کي پاڻ ۾ ويڙهائيندو هيو، تنهن ڪري اسان اِهو طي ڪيو ته اسان ٻوڙي جي ڀرسان بيهي هِن جي سئوٽ قادر کي توهان کان مار کارائڻ جي ڳالهه ڪنداسين ته، جيڪڏهن ورو ٻوڙو نه هوندو ته قادر کي يا اوهان کي اچي ٻڌائيندو ته اسان ڇا سوچيو آهي. ائين هُو ظاهر ٿي پوندو، پر جي هُو واقعي ٻوڙو هوندو تڏهن به خبر پئجي ويندي. اسان انڪري اِها حرڪت ڪئي.“
تنهن تي ماستر غلام عمر کِلندي ۽ وَرو ٻوڙي کي هلڪو لڪڻ هڻندي چيو: ”ٻوڙا، تون ته ڪو وڏو چالاڪ آهين.“
اِن تي سڀئي ڇوڪرا کِلڻ لڳا ۽ سڀني کان وڌيڪ سانول ۽ وزير پئي کِليا، جڏهن ته وَرو ٻوڙو به ڦِڪي کِل کلڻ لڳو.