پنهنجي پاران
مون هن ڪتاب ۾ شامل ڪهاڻين جي حوالي سان، صرف هڪڙي ڳالهه شيئر ڪرڻ پي چاهي. اها آهي هڪ ننڍڙي تجربي جي حوالي سان سچ پڇو ته مون پنهنجي آڌار تي هڪ ڳالهه محسوس ڪئي جڏهن هڪ واقعو مون کي ڪيترن سالن کان جنجھوڙي رهيو هو. لڳ ڀڳ زندگي جا ويهه سال مون انهي واقعي تي نه لکي سگهيو. سوچيم ته لکندس ته ڳالهه پڌري ٿي پوندي. پر انهن عورتن جي روحن مون کي هميشه لکڻ تي مجبور ڪيو. مون جڏهن اهي ڪهاڻيون لکيون ته عجيب تسلسل ٺهي پيو. جنهن کي مون ”ٽه لڙهي“ يا ”ٽه ڪڙي “ جو نالو ڏنو آهي جيئن سان ٻڪرين رڍن ڳئن ۽ مينهن کي ڳچيءَ ۾ پارائڻ لاءِ ڳاني ٺاهي پارائيندا آهيون، اها ڳاني ٻن لڙهين واري به ٿئي ته ٽنل ڙهين واري به ٿئي. پر ان جو پاڻ ۾ جڙاءُ اهڙو هوندو آهي جو لڳندو آهي ته اها هڪ ئي ڳاني آهي. سو مون به اهو خيال ذهن ۾ رکي ٽن ڪهاڻين جي تربيت کي ٽه لڙهي ڪهاڻي سڏيو آهي. جنهن ۾ ڪردار تقريبن ساڳيا آهن. مکيه ڪردار جيڪي مثبت آهن انهن جو پاڻ ۾ لاڳاپو آهي. ۽ اهي تسلسل ۾ هلن ٿا. وقت ۽ حالتون انهن کي پنهنجو پنهنجو ڪردار ادا ڪرڻ لاءِ اتساهين ٿيون. منهنجي ڪردارن جي پڻ اڻت ساڳي آهي. اوهان جيڪڏهن هنن ٽن ڪهاڻين کي جدا جدا ڪري پڙهندؤ ته توهان کي انهن جو تاڃي پيٽو ـــ وچ ۽ ڪلائيميڪس الڳ الڳ لڳندو ۽ هر ڪهاڻي هڪ مڪمل ڪهاڻيءَ جو تاثر پيش ڪندي. پر جيڪڏهن اوهان گڏي پڙهندؤ ته اوهان کي هي ٽي ڪهاڻيون هڪ ئي تسلسل جو عڪس پسائينديون. ٽه لڙهي ڪهاڻين ۾ پهرين ڪهاڻي ”ملياڻي حليمان“ ٻي ڪهاڻي ”رحيمان“ ۽ ٽئين ڪهاڻي ”سفوران“ شامل آهي جڏهن ته فليش ادب جي طرز تي لکيل مختصر ٽه لڙهي ڪهاڻي عمر1، عمر 2 ۽ عمر 3 شآمل ڪهاڻين تي مبني ٽه لڙهي ڪهاڻي آهي. باقي ڪتاب ۾ ٻه ڪهاڻيون منهنجي شروعاتي دؤر جون لکيل ڪهاڻيون آهن. جيڪي رسالن ۾ ڇپيل آهن. جن مان ”آخري رات“ ڪچي جي پس منظر ۾ لکيل ڪهاڻي آهي. جنهن کي مون اوئين رهڻ ڏنو آهي ۽ ٻي ڪهاني جيڪا ”جنڊو پاڙو“ جي نالي سان آهي هي ڪهاڻي مون ان ڪري هت ڏني آهي ته هن ڪهاڻيءَ جو تسلسل ”موٽي ايندس مان“ ڪهاڻي سان ملي ٿو اڳتي هلي ان تسلسل جي ٽئين ڪهاڻي لکيم ته ان کي به ٽه لڙهي جي فارم ۾ آڻيندس!
مان انتهائي ٿورائتو آهيان پنهنجي دوست ممتاز بخاريءَ جو جنهن نه صرف اتساهيو پر ڪهاڻين تي مهاڳ به لکي ڏنو. سچ پڇو ته مون هن کان اڳ سواءِ سراج جي ناولن جي ٽيالاجي وغيره ناول يا ڪهاڻيون ڪونه پڙهيون هيون، ممتاز بخاري جي مهاڳ ۾ اهڙو ذڪر پڙهيو اٿم! بخاري منهنجو 28 سالن جو دوست آهي کيس تمام سٺي ڄاڻ آهي. هاڻي به کيٽو ڪيون ويٺو آهي ته ناول لکي ڏي. دعا ڪيو ته جلد يار جي خواهش پوري ٿئي!
مان تمام گهڻو ٿورائتو آهيان سائين شوڪت حسين شوڪري صاحب جو جنهن ڪهاڻي جي حوالي سان مختلف مضمونن ۾ مونکي ڪوٽ ڪيو آهي. هن ڪتاب جي سلسلي ۾ جڏهن ساڻس ڳالهه ـٻولهه ٿي ته سائين ڪجهه ڪهاڻين تي يا منهنجي باري ۾ ٻه اکر لکي ڏيو ته پاڻ چيائون ڪهاڻيون موڪلي ڏي. مون پنج ڪهاڻيون موڪلي ڏنيون. پاڻ ٽه لڙهي ڪهاڻي پڙهي ميسيج ڪيائون ته ”يار هي ته ناول جو مسودو ٿو لڳي. مون وضاحت ڪئي ته سائين هي ڪهاڻيون آهن. وڏا وڙ سائين جن جا جو ٻه اکر به ايترا شاندار لکي موڪليائون جو آءٌ شرمندو پيو ٿيا ته جيڪر ممتاز بخاريءَ سان مهاڳ جي ڪمٽمينٽ نه هجي ها ته شآيد آءٌ شوڪت شورو جي هن راءِ کي مهاڳ طور شامل ڪيان هان. شوڪت صاحب اوهان جو پيار اکين تي ـــ احسانمند رهندس
ڪجهه مهينا اڳ مون هڪ ڪهاڻي ”گلناز“ ويڪلي ڪاوش مئگزين کي موڪلي هئي. جيڪا شايع ٿي هئي ته منهنجي ڪاليج ڪليگ سائين منظور بيدار صاحب ان ڪهاڻيءَ تي ميسيج ڪري راءِ ڏني هئي کيس ڪهاڻي وڻي هئي. مون سندس راءِ کي ڪتاب جي فليپر تي رکي ڇڏيو آهي. منظور بيدار صاحب بهترين انسان آهي مان سندس ٿورائتو آهيان.
مان انتهائي مشڪور آهيان ڀاءُ امر اقبال جو جنهن منهنجي هن ڪتاب تي پڻ راءِ ڏني آهي. مونکي ياد آهي 1991ع ۾ جڏهن اسان جو شاعريءَ جو گڏيل ڪتاب ”تنهنجي وئي کانپوءِ“ جنهن۾ حبيب ساجد، علي عابد ۽ مان، شامل هئاسون ته ان وقت به امر اقبال اها راءِ ڏني هئي ته مان شاعري ڪرڻ بجاءِ بهتر ڪهاڻيون لکي سگهان ٿو. ۽ مان ان راءِ تي عمل ڪيو هو. امر سائين مان اوهان جو ٿورائتو آهيان.
مان پنهنجي ڌيءَ ڊاڪٽر ڪائنات جو به ٿورائتو آهيان جنهن منهنجي ڪتاب اچڻ ۾ انٽريسٽ ورتو. وقت بوقت پڇندي رهندي آهي ۽ پنهنجا ٻه چار لفظ، مون لئه لکيا اٿائين. جيڪي منهنجي لاءِ الئه ڇا آهن. جو مان سمجھان ٿو ته منهنجي سموري اولاد مان کيس ئي منهنجو وڌيڪَ اونو هوندو آهي.
مان پنهنجي پٽ شاهزيب جو شڪر گذار آهيان جنهن پروف جون ٻه پرنٽون ڪڍي ڏنيون ۽ ذاتي لڳاءُ ڏيکاريو.
مان پنهنجي ڀاءُ آصف رضا نظاماڻيءَ جو پڻ ٿورائتو آهيان جنهن ڪتاب جي ٽائيٽل سميت ڪمپوزنگ ۽ لي آئوٽ جو سڄو ڪم پاڻ ڪيو آهي. واقعي ڀاءُ آصف تمام بهترين انسان آهي جنهن سان گهاريل گهڙيون خوشگوار هونديون آهن. هو هڪ سٺو پڙهندڙ ۽ سٺو مشاهديڪار به آهي. سندس راءِ هن ڪتاب ۾ شامل نه ڪري سگهيو آهيان. جيڪا هو هر ڪهاڻي ڪمپوز ڪرڻ کانپوءِ مون کي مهل سر ڏيندو رهيو آهي.
مان تخليقڪار فورم خيرپور جي سربراهه استاد شاهن سمنگ جو به ٿورائتو آهيان جنهن هن ڪتاب کي شايع ڪرائڻ ۾ ڪا ڪوتاهي نه ڪئي آهي.
ابراهيم کرل
• ڪائنات ڊيسينٽ گرامر اسڪول
سول اسپتال روڊ ـــ خيرپور ــ سنڌُ
02 مارچ 2017ع