گهر ۾ وٽي تي نالو نه پر ايمريٽس ۾ بالم
هي جيئن ته ڪراچي ايئرپورٽ هو ڪنهن ٻي ملڪ جو نه، جن جي باري ۾ ٻُڌو هئم ته اوهان سان آيل همراهه ويٽنگ لائونج تائين اوهان سان گڏ هلي سگهي ٿو. هتي ته مين انٽرنس تي ئي بابا ۽ گهرواريءَ کي الله حافظ چيم ۽ زندگيءَ ۾ پهريون ڀيرو قائد اعظم انٽرنيشنل ايئرپورٽ جي ڊپارچر لائونج ۾ پير رکيم. اندر داخل ٿيندي ئي اڇي وردي پاتل اڻڄاتل فورس سان واسطو پيو پر هُنن گهڻي پُڇ پُڇان بجاءِ رڳو ايترو پُڇيو ته:
ڪير آهين؟
ڇا ڪندو آهين؟
ڪيڏانهن پيو وڃين؟
اُتان اڳتي وڌيس ته شايد ائنٽي نارڪوٽڪس وارن سامان هڪ مشين مان پاس ڪرايو ۽ منهنجي ٺيڪ ٺاڪ تلاشي ورتي. اُنهن به ڪو خاص ٽائيم نه ورتو. هاڻي وارو هو بورڊنگ جو. منهنجو اندازو هو ته پهريان اميگريشن ٿيندي جنهن ۾ اهو طئي ٿيندو آهي ته آيا اوهان ڌارئين ملڪ وڃي سگهو ٿا يا نه؟ ڇو ته پنهنجي هڪ ڪوليگ کان ٻُڌو هئم ته هڪ دفعو اوهان کي بورڊنگ پاس اِشو ٿي وڃي ته پوءِ اوهان کي جهاز ۾ چڙهڻ کان ڪير به روڪي نٿو سگهي، بلڪه اوهان جي پُهچڻ کان پهرين جهاز ٽيڪ آف ئي نه ڪندو... پر هتي ته ائين نه هو. پهرين وڃي بورڊنگ ڪارڊ وٺڻو هو. بورڊنگ ڪارڊ لاءِ هر ايئرلائين جو الڳ ڪائونٽر ٺهيل هو. مون کي جيئن ته ايمريٽس ۾ وڃڻو هو، سو سڌو اُنهن جي ڪائونٽر تي وڃي بيٺس. هتي اهو به سمجهه ۾ آيو ته ويچارا اڻ پڙهيا مسافر دانهون ڇو ٿا ڪن ته هڪ ٽيبل کان ٻِيءَ تي پُهچڻ ۾کين ڪلاڪ ڪلاڪ لڳيو وڃي. ظاهر آهي ته اڻ پڙهيو مسافر اينٽي نارڪوٽڪس کان ٿي پنهنجي ايئر لائين واري ڪائونٽر تي پهچڻ لاءِ ڪنهن ٻئي ماڻهوءَ کي پنهنجو ٽڪيٽ ڏيکاري ڏََس پڇندو. جيڪڏهن ڪائونٽر سامهون ئي آهي ۽ نظر اچي وڃي ته واهه، نه ته وري اڳتي وڌي ڪنهن ٽئين شخص کي منٿ ڪري اُن کان ڏَس پڇندو.
بورڊنگ واري همراه مون کان ٽڪيٽ جو پيپر وٺي رُڳو نمبر ڏسي واپس ڪيو. ٿوري دير بعد مون کي ٻه ڪارڊ ڏنائين جن تي نالو ۽ سِيٽ نمبر وغيره لکيل هو ۽ هُن انهن کي سنڀالي رکڻ جي خاص تاڪيد ڪئي. مون کان لگيج ۾ ڏيڻ لاءِ سامان پُڇيائين ته کيس وڏو بئگ کڻي ڏنم. ان تي به بوردنگ ڪارڊ واري گڏيل معلومات وارو هڪ ٽئگ لڳايائين جنهن ۾ اهو واضح هو ته فلاڻو شخص، هِي ٽڪيٽ نمبر، فلاڻي فلائيٽ ۾ ڪراچيءَ کان دبئي ۽ دبئيءَ کان ڪوالالمپور ويندو. اهو ٽئگ هتي لوڊر، دبئيءَ ۾ هڪ جهاز کان ٻئي جهاز تائين سامان پهچائيندڙ ۽ ڪولالمپور ۾ ايئرپورٽ اسٽاف لاءِ سامان صحيح هنڌ پڄائڻ لاءِ ڪافي هو. بئگ گهليندو ٿورو اڳيان وڌيس ته اهو مون کان وٺي اميگريشن ڏانهن وڃڻ لاءِ چيو ويو.
هتي به سفيد يونيفارم ۾ هڪ عجيب مخلوق ويٺل هئي. اهي، مون کان پهرين بيٺل هڪ ڇوڪري کي روڪيو بيٺا هئا جو وٽس پنهنجي اداري طرفان موڪل جي منظوريءَ وارو ليٽر نه هو، جيڪو ولايت ويندڙ هر سرڪاري ملازم لاءِ ضروري هوندو آهي. کيس سائيڊ تي ڪري مون کي وارو ڏنائون.
پڇاڳاڇا شروع ٿي ويئي، “ڪيڏانهن ٿو وڃين؟”
چيم، “ملائيشيا.”
اهلڪار اڍنگي نموني پڇيو “ڇو؟؟!!!!” ايئن پُڇيائين ڄڻ ملائيشيا وڃڻ ڪو ڪبيرو گناههِ هُجي يا اوڏانهن وڃڻ کان پهرين کيس ڇو نه ٻُڌايم!
صرف ايترو چيم “ڪئمسٽري جي هِڪ سمپوزيم ۾ حصو وٺڻ.”
“دعوت نامو اٿئي؟”
“ڊيفينيٽلي، بي دعوتيو آئون ڪنهن شاديءَ ۾ به ناهيان ويندو.” مون همراهه جي منورنجن لاءِ ظرافت جو مظاهرو ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي پر لڳو ته هن کلڻ ته ڪڏهن سکيو ئي نه هو يا وري هن کي انهيءَ سِيٽ تي ٻُوٿ سُڄائي ويهڻ جي اضافي چارج به مليل هئي! مون کي ٿورو پوئتي هٽي بيهڻ لاءِ چئي ويب ڪيم سان فوٽو ڪڍي پاسپورٽ تي ويزا لڳل صفحي جي پاسي واري پيج تي اسٽئمپ هڻي اڳتي وڌڻ جو چيائين. صفا رليڪس ٿي اڳتي وڌيس ته جان ڇُٽي، هن پُل صراط تان ته پار ٿي ويس! پر ڏٺم ته اڳيان هن جو به ابو ويٺو هو. پاسپورٽ ڏسي پنا اُٿلائي پُٿلائي پُڇيائين:
“پهلي بار باهر جا رهي هو؟”
“جي، بالڪل!”
“جائو سامني ڪرسي پر بيٺ جائو.” سندس اسٽائيل مان ايئن لڳو ڄڻ ڪو ٿاڻيدار ڪنهن سپاهيءَ کي قيدي لاڪپ ڪرڻ جو حڪم ڏيندو هُجي. هن منهنجو پاسپورٽ ۽ بورڊنگ ڪارڊ وٺي پاڻ وٽ رکيا ۽ لائين ۾ بيٺل ٻين ماڻهن جا پاسپورٽ چيڪ ڪندو اڳتي موڪليندو ويو. آئون انهيءَ مهل پاڻ کي ڪنهن پروڊڪٽ جو اهڙو ناقص پِيس طور سمجهڻ لڳس جنهن کي آٽوميٽڪ ريلنگ تان کڻي ورڪر سائيڊ تي رکندو ويندو آهي ۽ صحيح پروڊڪٽ اڳتي وڌائيندو ويندو آهي. پر سمجهه ۾ اهو نه آيو ته مون ۾ فالٽ آهي ڪهڙو؟ ڪافي دير انتظار کان پوءِ نيٺ پاسي ۾ بيٺل سندس هڪ پٽي ڀائي لڳندڙ شخص کان پُڇيم ته هن مون کي ڇو روڪيو آهي؟ ان تي جواب ڏيڻ بدران اُلٽو پڇيائين: پئسا گهڻا اٿئي؟ پريشان ٿي ويس ته کيس ڪهڙو جواب ڏيان؟ نيٺ گول مول جواب ڏيڻ ۾ ئي عافيت سمجهي چيم: ايترا آهن جو ملائيشيا ۾ هفتو کن رهي اچان ۽ فيس به ڏيئي اچان. ڪجهه دير چپ رهي منهنجي پهرئين سوال جو جواب ڏيندي چيائين: شايد فريش پاسپورٽ جي ڪري روڪيو هجيس.
عجيب ماجرا آهي! هوڏانهن ملائيشيا ايمبيسيءَ کي اعتراض ته فريش پاسپورٽ ڇو آهي؟ هتي هي نٿا سَنوت ڏين. هر ملڪ ۾ پهريون ڀيرو ته پهرئين ڀيري ئي وڃبو آهي. ڇا ايئن به ڪڏهن ٿيو آهي ته پهريون دفعو هجي پر ماڻهو ويندو ٻئي دفعي هُجي! انهي ڪشمڪش دوران هڪ همراه (اُن وقت ته ڄڻ فرشتو) الائي ڪٿان اچي نڪتو.
چئي: ڪير آهين؟
چيم: لغاري! “
اڙي يار، رڙ ته ڪر نه! ايئن ماٺ ڪري ويهندين ته ڪم ڪيئن ٿيندئي!”
مسڪرائي چيم “يار، سنڌي ته توهان به لڳو ٿا، پوءِ اوهان به کڻي رڙيون ڪريو ته جيئن خبر پوي ته اسان جا سنڌي ڀائر اسانجي مدد لاءِ هِتي موجود آهن!“
ڏٺم ته مون کي روڪيندڙ همراهه، سنڌي ڀاءُ جي مڙئي ڪُجهه گهٽ ئي پئي ٻُڌي يا الائي بارگيننگ جي موڊ ۾ هو ۽ منهنجو سنڌي ڀاءُ وري مون کان کيس ٽڪو به ڏيارڻ بنا پار ڪرائڻ جي ڪوشش ۾ هو. هنن جي اها ڪشمڪش ۽ وچ ۾ آئون سينڊوچ بڻيل پريشان حال!
خير، سنڌي ڀاءُ اُن گِگ جهڙي ماڻهوءَ مان منهنجي جان ڇڏائي مون کي اڳتي وڌڻ لاءِ چيو. مون به نه پڇيو ته ڪيڏانهن؟ جڏهن ته اڳتي ساڄي توڙي کاٻي ٻنهي پاسي رستو هو پر ڪو بورڊ وغيره لڳل نه هو، جنهن مان خبر پوي ته اهي رستا ڪهڙي پاسي ٿا وڃن؟ الله تي رکي ساڄي پاسي رخ رکيم ته اچانڪ پويان سڏ ٿيو. هڪ پل لاءِ ساهه سُڪي ويو ته وري ڪا نئين مصيبت آهي شايد. پوئتي ڏٺم ته ساڳيو سنڌي ڀاءُ سڏ پيو ڪري:
“اوهان جيڪو دعوت نامو پهرئين ڪائونٽر تي ڏنو هو سو واپس نه ورتو اٿؤ. وٺندا وڃو!”
مون نئين امڪاني ڏچي کان بچڻ لاءِ کيس اُتان ئي جواب ڏنو:
“ادا اهو فوٽو ڪاپي هو، مون وٽ ٻي ڪاپي آهي ۽ پنهنجي اي ميل ۾ به اٿم. اهو اوهان کي ڦٻيو، مون کي وڃڻ ڏيو، مون لاءِ اهو ئي ڪافي آهي.” همراهه کلندو رهيو ۽ مون پوئتي مُڙي ڏسڻ بنا ٻَڌيون وکون کڻي اڳتي وڌڻ شروع ڪيو. اڳتي هلي هڪ بورڊ نظر آيو جنهن جي رهنمائيءَ ۾ کاٻي پاسي مڙيس ته ايئرپورٽ جي بلڊنگ جو نقشو ڪجهه ڪجهه سمجهه ۾ اچڻ لڳو. وزيٽنگ گئلري وٽ بيهڻ سان ساڄي پاسي جيڪو وڏو ڪوريڊور نظر ايندو آهي، اهُو اهو رستو هو جنهن جي ذريعي اميگريشن کان پوءِ ويٽنگ لائونج وڃبو آهي. انهيءَ جي دنگ تي گولائي ۾ ٺهيل جڳهه ويٽنگ لائونج آهي، جنهن سان جهاز اچي لڳي بيهندا آهن.
ويٽنگ لائونج کان پهرين به چيڪنگ جو هڪ مرحلو هو. اندازو ٿي ويو ته ڪيڏو ڊپ اٿن ته متان ڪو اسان جي ئي اسٽاف جي ملي ڀڳت سان هٿيار کڻي جهاز ۾ نه پُهچي وڃي. نه ته بار بار ايئن چيڪ نه ڪن ها. هتي ته بوٽ ۽ بيلٽ به لهرايائون بلڪه ڪپڙن توڙي جسم سان لڳل ڪنهن به ميٽلڪ شيءِ تي کين اعتراض هو. شڪر آهي جو فيشن جي چڪر ۾ ميٽل جا بڪل رڳو بوٽ ۽ بيلٽ تي ئي استعمال ٿين پيا پر جي فيشن جي نالي تي ميٽل جو ذرو انڊرويئر يا پينٽ تي لڳل هجي ته ڪر اهي به لاهڻا پئجي وڃن. ان ڪري منهنجي هاڻي سڀني کي صلاح آهي ته جهاز جي سفر لاءِ نڪرو ته بيلٽ کان سواءِ ڪُجهه به اهڙو نه پايو جنهن ۾ ڪا ميٽلڪ (ڌاتوئي) شيءِ استعمال ٿيل هُجي. انهيءَ ڳالهه جي سمجھاڻي لاءِ انڊيا جي مشهور اداڪار شاهه رُخ جي وڊيو گيم تي ٺهيل مووي را_ون ۾ هڪ سين اهڙو آهي جنهن ۾ وڊيو گيم جي هڪ ڪردار کي انهيءَ مشين مان پاس ٿيڻو پوندو آهي جنهن جو سڄو ئي جسم لوهه هُجي ٿو ۽ هو جسم جي هر حصي تي مختلف ميٽلڪ زيور پاتل هُجڻ جو بهانو ڪري پاس ٿيو وڃي. مون کي به اهو فائدو ٿيو ته بوٽ ۾ ڪابه ميٽلڪ شيءِ ڪانه هئي باقي بيلٽ سو هر هر لاهڻو ٿي پيو. اهڙي کاپاري بعد پڪو پهه ڪيم ته واپسيءَ تي ڊريسنگ ئي اهڙي ڪبي جو بيلٽ لڳائڻو نه پوي.
اُتان ٿي اچي ويٽنگ لائونج ۾ سک جو ساهه کنيم. ڪجهه دير ساهه پٽڻ کان پوءِ ڏٺم ته ان سڄي مرحلي ۾ ڏيڍ ڪلاڪ کن لڳي ويو هو. اُن وقت ساڍا چار ٿيا هئا. لائونج ۾ ڪا خاص رش نه هئي. هونئن رش هجڻ کپندي هئي ڇو ته گلف وارن ملڪن خاص ڪري، قطر، ايمريٽس، بحرين وغيره جي ايئر لائينز جا جهاز فجر واري ٽائيم ضرور ايندا آهن.. پر اڄ شايد گهٽ ماڻهو وڃي رهيا هئا. خير، تنهن ۾ منهنجو ڇا؟ جائزو ورتم ته ٽائيم پاس لاءِ ٻه ٽي آپشن هئا: هڪ اهو ته ٽي وي ڏسجي، سو هلي پيو جيو چئنل، جيڪو جانبداريءَ ڪري هاڻي گهٽ وڻي. ٻيو انٽرنيٽ استعمال ڪجي سو به ڪيم ۽ فيس بوڪ اسٽيٽس اپڊيٽ ڪري اي_ميل چيڪ ڪري ملائيشيا وارن سان هلندڙ رابطي واري اي ميل تي ميل ڪري ٻڌائي ڇڏيم ته اڄ روانو ٿيان پيو ۽ اجهو پهتس. ٽيون اهو ته شاپس تان ونڊو شاپنگ ڪجي. ڇاڪاڻ ته اهي دڪان ڪابه شيءِ وٺڻ جي لاءِ اوهان جي مالي خساري جو باعث ئي ٿي پي سگهيا. ان ڪري هوائي چڪر هڻي وري اچي ٽي وي تي ويٺس، جنهن تي شريف شو پئي هليو ۽ عمر شريف هڪ مهمان سان ويٺي ڀوڳ ڪيا. تنهن کان پوءِ وري ساحر شو هو. هيءُ همراهه به ڪڏهن رمضان جي افطاري پروگرام ۾ نيم مولوي ٿيو ويٺو آهي ته ڪڏهن وري ميرا جي مُڙس جي ڊوڙ واري پروگرام جي ميزباني پيو ڪري. اڄ وري هڪ اڃا نئون شو هئس جنهن ۾ به نچڻ ڪُڏڻ ۾ هو.
انٽرنيٽ تي ويهي اهو ڏسي ورتو هئم ته جهاز هُتان اڌ ڪلاڪ ليٽ هليو آهي، سو اهو طئي ٿيل وقت کان اڌ ڪلاڪ پوءِ (يعني طئي ٿيل وقت پوڻي ڇهين بجي بجاءِ) سوائين ڇهين بجي هلندو. سو، هي بور پروگرم ڏسڻ بجاءِ ڪنهن سان ڪچهري ڪرڻ جو ارادو ڪيم. پريان ويٺل هڪ نوجوان کي ويجهو ٿيس. پهرين اردوءَ ۾ حال احوال ٿيا پر ٻئي هڪ ٻئي جي لهجي مان سمجهي وياسون ته سنڌي آهيون. همراهه ڪنهن اهڙي ڪمپنيءَ ۾ ڪم پئي ڪيو، جيڪا دبئي بيسڊ هئي پر پاڪستان ۾ به ڪم هئس. سو، هُن ڪجهه وقت هتي ڪم ڪيو ۽ پوءِ کيس دبئي ٽرانسفر ڪيو ويو هو. پڇڻ تي ٻڌايائين ته ”انٽر ڪري بي ايس سي ڪيم پئي ته جاب لڳي وئي، سو اڳتي پڙهي نه سگهيس. وري به پاڪستان ۾ جهڳاڙ ڪري پئي سگهيس پر دبئي وڃڻ کان پوءِ شيڊيول هونئن ته کڻي آئيديل رهيو پر پڙهائي نه ٿي سگهي.“ آئيڊيل انهيءَ ڪري ته کيس هر چئن مهينن کان پوءِ ٻه مهينا موڪل ٿي ملي جيڪا هن پاڪستان اچي ٿي گذاري. ايئن نه هو ته هو سڄو سال ڪاليج يا يونيورسٽي نه وڃڻ باوجود امتحان ڏيئي وڃي ها. دبئيءَ مان انهن ڏينهن ۾ ئي موڪل ملي اهو به ممڪن نه هو. بهرحال ڪل ملائي همراهه انهيءَ خيال جو هو ته ”انٽر ڪري به نوڪري شاندار آهي. شادي به ڪئي اٿم. ٻه ٻار آهن. زندگي سٺي پئي گذري. پڙهائي رڪجي ويئي ته ڇا ٿيو!“ مون کي به سندس ڳالهه لڳي ته سنڌي ماڻهوءَ کي نوڪري ٻاهر مُلڪ جي ۽ موڪل ڍؤ تي هجي ته ٻيو کپي به ڇا؟
دنيا جي حوالن ۾ وقت ويو ويجھو ٿيندو. آهستي آهستي ٻيا مسافر به گڏ ٿيندا ويا جِن کي انهي جهاز ۾ وڃڻو هو. اها به پڪ ٿي ته فرسٽ ڪلاس وارن لاءِ ايڪانامي ڪلاس جي مسافرن سان لاڳو اهو شرط ناهي هوندو ته هروڀرو ٽي ڪلاڪ اڳ اچي پهچن ۽ پوءِ هر اسٽيپ تي بيٺل آفيسر دل کولي کين تنگ ڪري، جو کيس پڪ آهي ته جهاز ۾ ڪافي وقت پيو آهي. مون اهو نوٽ ڪيو ته آخري اڌ ڪلاڪ ۾ رڳو اهي مسافر پئي آيا جن کي ڏسي لڳو ته اهي فرسٽ ڪلاس يا بزنس ڪلاس وارا مسافر آهن. هڪ ته سندن ظاهري ڏيک ويک مان ۽ ٻيو انهيءَ ڪلاس جي ماڻهن جو پاڻ کي هروڀرو به مصروف ڏيکارڻ واري روش مان. خواه مخواه پيا فون تي ڊيگهه ڪندا يا مهانگي موبائيل سيٽ تي ميل چيڪ ڪندا، ڄڻ وڏو ڪو مسئلو بس هتي اچي بيٺو آهي. متان هو حقيقت ۾ ايترا مصروف هجن به سهي پر اسان پارن مولائين نه انهي زندگيءَ جو تجربو حاصل ڪيو آهي، نه وري الله ڪري ڪريون به سهي، ڇو ته اهڙي وٺ وٺان ۾ ڇا گهمڻ، ڇا ڏسڻ، ڇا ملڻ ته ڇا پڙهڻ؟
ويٽنگ لائونج ۾ مختلف جڳهن تي لڳل ايل سي ڊي اسڪرينن تي مختلف روانگي فلائيٽس جا وقت ۽ گيٽ نمبر لڳل هئا. اسان واري جهاز جو گيٽ نمبر 23 هو، سو سڀ مسافر انهي گيٽ وٽ جمع پئي ٿيا. ٿوري دير ۾ اعلان ٿيو ته پنهنجا بورڊنگ ڪارڊ سنڀالي لائين ٺاهيو. سڀني ايئن ئي ڪيو. هونئن ته انهيءَ ڪم جي تڪڙ الآصف جي بس اڏي تي ته پڻ ڪبي آهي، جو ڀلي ٽڪيٽ ورتل به هجي پر جي ڪو ڪانڀو خان اوهان جي سيٽ تي ويهي رهيو ته معنيٰ سيٽ وئي پر جهاز ۾ گهٽ ۾ گهٽ اهو ناحق نه هوندو. تنهن هوندي به الطاف شيخ صاحب واري ڳالهه ته اوهان وٽ هئنڊ ڪيري ۾ ڪا اهڙي وڏي سائيز جي شيءِ آهي جيڪا اوهان کي مٿي مخصوص ڪيل جڳهه تي رکڻي آهي ته پوءِ تڪڙ ڪري پڄجي، نه ته جي جڳهه نه ملي ته اهو سامان پيرن اڳيان رکي سوڙهو ٿي ويهڻو پوندو. سو، ڪجهه ماڻهن اها تڪڙ ڏيکاري پر مون وٽ ننڍو شولڊر بئگ هو جيڪو پاڻ سان گڏ رکي پئي سگهيس. ٻيو ته مون کي ويسر جو مرض به جام آهي، سو وڏو بئگ هجي ها ته به پاڻ سان گڏ ئي رکان ها. آسپاس سامان رکڻ جي چڪر ۾ هڪ دفعو پنهنجو لئپٽاپ ٽئڪسي ۾ وساريو هئم جيڪو ٽئڪسي واري جي هٿ چڙهيو۽ واپس نه مليو.
جهاز ۾ داخل ٿيندي ئي هڪ ايئر هوسٽس بيٺل نظر آئي، جنهن تڪڙ ۾ هڪ نظر بورڊنگ ڪارڊ تي وڌي ٿي ۽ ٻڌايو ٿي ته اوهان ڪهڙي لائين ۾ وڃو. جهاز ۾ سيٽ نمبر جو حساب ايئن آهي ته سيٽ نمبر1 جو مطلب ته پهرين لائين. انهيءَ ۾ A کان K تائين سيٽ نمبر هوندا آهن. ايئن هر نمبر جي هڪ لائين ۾ ٻارهن سيٽون ٿين. اهڙيون 35 کان 40 لائينون هونديون آهن رڳو ايڪانامي ڪلاس جون. معنى 4 کان 5 سؤ مسافر ته رڳو ايڪانامي ڪلاس ۾ ويهن ٿا. سو، انهي حساب سان ايئر هوسٽس مسافرن کي اهڙي نموني موڪليو پئي ته جيئن اهي آسانيءَ سان پنهنجي سيٽ تي پهچي وڃن. ايئن نه جو سيٽ هجي 1A ۽ همراه هليو وڃي K واري لائين ۾. هاڻي K کان وٺي A تائين جي سيٽن وچان واپس اچي پنهنجي سيٽ تي پهچڻ مطلب ته ڪيترن ئي مسافرن جا پير لتاڙڻ. سو، اهڙي خفي کان بچڻ لاءِ هڪ ايئر هوسٽس انهيءَ ڪم تي مامور ڪئي وئي هئي.
آئون به وڃي پنهنجي سيٽ تي ويٺس جيڪا 11A هئي، يعني 11 نمبر لائين جي پهرين سيٽ جيڪا کاٻي پاسي کان شروع ۾ هئي دريءَ سان گڏ. ٻاهر اڃا انڌيرو هو. پريان کان پي آءِ اي جو هڪ جهاز نظر پئي آيو. الائيِ ڪيترو ليٽ هو، ڇو ته ويٽنگ لائونج ۾ لڳل بورڊن تي پي آءِ اي جي ڪابه فلائيٽ پنهنجي وقت تي نه هئي. ايمريٽس جي هن وڏي جهاز ۾ هر طرف ڏسي ايئن پئي لڳو ڄڻ هاڻي ئي مئنوفيڪچرر ڊائريڪٽ هتي موڪليو آهي. دبئيءَ کان نه آيل هجي ها ته يقين ئي نه اچي ها ته هن جهاز ۾ اڳ به ڪو ويٺو هوندو. هر شيءِ صاف سٿري هئي. هر سيٽ جي اڳيان (اڳين مسافر جي پوئين سيٽ جي پٺيان) هڪ اسڪرين لڳل هئي، جنهن تي انائونسمينٽ پئي هليون ۽ ٻڌايو پئي ويو ته جهاز ۾ هنگامي صورتِحال ۾ ڇا ڪجي. ڇا ڪجي ته سمجهه ۾ گهٽ پئي آيو پر بئڪ گرائونڊ ميوزڪ واهه جي هئي. ٿوري دير ۾ جهاز چرڻ لڳو ۽ پائليٽ مخاطب ٿيو. ٻڌائڻ لڳو ته اسان دبئيءَ لاءِ سفر ڪنداسين جنهن لاءِ ڪل وقت پوڻا ٻه ڪلاڪ لڳندو ۽ مفاصلو اٽڪل 1181 ڪلوميٽر آهي. جهاز پهرين پوئين پيرن هليو، پوءِ پوزيشن سنڀالي اڳتي هليو. جڏهن مين رن وي تي پهتو ته بيهي رهيو ۽ پائليٽ باضابطه اعلان ڪيو ته هاڻي اسان اڏام شروع ڪنداسين. مون کي سدائين اهو تجسس رهيو آهي ته جهاز جي اڏام مهل دريءَ کان نظارو ڪيئن هوندو آهي. جيتوڻيڪ يو ٽيوب ڊاٽ ڪام تي دنيا جي تقريبن هر ايئر پورٽ ۽ هر ايئر لائين جي ٽيڪ آف ۽ لئنڊنگ جا ڪلپ پيا آهن، جيڪي وڏي شوق سان ڏسندو هوس پر اڄ اهو سڀ سامهون ڏسي، محسوس ڪري خوشي پئي ٿي. سو مون به ڪئميرا کڻي وڊيو رڪارڊنگ شروع ڪئي. جهاز پهريان رن وي تي ڪنهن تيز رفتار گاڏيءَ جيان هليو ۽ هڪ صاف سٿري رن وي تي هلندي به ايئن پئي لڳو ڄڻ اسان واري ڳوٺ ملڪاڻيءَ جي روڊ تي استاد رضا واري بس اسپيڊ پڪڙي هجي پر ڪجهه ئي لمحن ۾ جهاز زمين تان مٿي اٿي ساڄي پاسي هلڪو موڙ ڪَٽيو ۽ پوءِ جيئن پوءِ تيئن مٿي ۽ اڳتي وڌڻ لڳو. (اهو منظر مون به يو ٽيب تي اپلوڊ ڪري ڇڏيو آهي.) ڪراچي ايئر پورٽ جو رن وي اولهه- ڏکڻ طرف (جڏهن جهاز ٽيڪ آف ڪن ٿا) سو، هر جهاز کي ان حساب سان ٽرن ڪٽڻو پوي ٿو. جيڪي جهاز اولهه وارن ملڪن جهڙوڪ يورپ وغيره وڃن ٿا اهي ته سڌا ئي وڃن ٿا پر جيڪي نار وارن ملڪن ڏانهن وڃن اهي ٿورو کاٻي طرف مڙن ٿا ۽ پوءِ سڌا اولھہ پاسي ھليا وڃن ٿا ۽ اوڀر وارن ملڪن جهڙوڪ انڊيا، بنگلاديش يا ملائيشيا وڃڻ وارا جهاز وري يو ٽرن وٺي واپس مڙن ٿا. خود پاڪستان جي لوڪل فلائيٽس جا جهاز به سڀ يو ٽرن وٺي اوڀر رخ ڪن ٿا، ڇو جو ڪراچي اولهه ۾ آخري شهر آهي ۽ اهي جهاز سڄو ڏينهن گلستان جوهر مٿا يو ٽرن وٺي ڪراچي يونيورسٽيءَ جي مٿان ٿيندا اسان واري سچل ڳوٺ مٿان گذرن ٿا. هاڻي ته اهو گوڙ برداشت ڪرڻ جي هير پئجي ويئي آهي. ها باقي لوڪل ايئر لائين جي ٿڪل جهازن کان ڊپ، سو ضرور ٿئي ٿو جو متان اچي مٿان ڪرن! ڇو ته 2010ع کان 2012ع تائين ٽي جهاز ته ڪِري چڪا آهن، جنهن ۾ 28 جولاءِ 2010ع تي ايئر بليو جو جهاز مارگلا پهاڙين ۾ ڪريو هو (جيڪو پاڪستاني تاريخ جو وڏي ۾ وڏو مسافر جهاز حادثو هو)، ان کان ٽي مهينا پوءِ هڪ ننڍو جهاز ڪراچيءَ جي پهلوان ڳوٺ ڀرسان ۽ ڀوڄا ايئر جو جهاز اسلام آباد ويجهو حسين آباد ۾ ڪريو هو. الله سڀني کي پنهنجي امان ۾ رکي پر ايترن واقعن کي ڏسي اتفاق بجاءِ لاپرواهي تي گمان وڌيو وڃي.
ايمريٽس جي انهيءَ فلائيٽ ۾ اڪثريت پاڪستانين جي ئي هئي جيڪي ڪنهن نه ڪنهن سلسلي ۾ دبئي يا وري هتان اڳتي ڪا ٻي فلائيٽ پڪڙي ڪنهن ٻي ملڪ ٿي ويا. مون کي ڪوبه ڌاريو ان فلائيٽ ۾ ڏسڻ ۾ نه آيو ۽ نه وري ايتري رش هئي. ڇو ته اڪثر سيٽون خالي هيون. اسان جي ساڄي پاسي وارين چئن سيٽن تي صرف هڪ ئي همراهه ويٺل نظر آيو سو به صفا ٿوري دير لاءِ، ڇو ته ڪجهه ئي دير ۾ ”ڊونٽ ڊسٽرب“ جو ٽيگ سيٽ تي چِپڪائي سيٽن جي وچ ۾ ٺونٺ يا هٿ رکڻ لاءِ ٺهيل ٻانهيون مٿي ڪري سمهي رهيو ۽ کونگهرا هڻڻ لڳو، جن جي فريڪوئنسي ايتري ته بهرحال هئي جو جهاز جي مخصوص ڀوووووووووووون وارو شور هوندي به آسپاس جي ٽن چئن سيٽن تي ويٺل مسافرن جو ڌيان ڇڪائي رهي هئي. ايمريٽس وارن اهو سک ڏنو آهي ته اوهان جي سيٽ تي (چِپڪائڻ قابل) ٽي ٽيگ رکيل هجن ٿا. هڪ ڊونٽ ڊسٽرب جو، ٻيو اهو ته مون کي مانيءَ لاءِ فلاڻي ٽائيم تي اٿارجو ۽ ٽيون اهو ته فلاڻي ٽائيم اٿارجو. هوائي ميزبان مرد/عورت اهڙي قسم جي هدايتن جي تعميل لاءِ ٻڌل آهي. سو، گهر ۾ کڻي اهڙا ناز نخرا اوهان جا نه به کنيا ويندا هُجن پر هڪ دفعو اهڙي ايئر لائين جو ٽڪيٽ وٺو ته ڪُجهه ڪلاڪ ئي سهي پر اوهان بالم ٿي سُتا پيا هجو، جنهن مهل چوندؤ اوهان کي اٿاري ماني يا پاڻيءَ جو پُڇيو ويندو.
جهاز ڪجهه ئي دير ۾ ڪراچي شهر جي حدن مان نڪري چڪو هو. هي شهر سمنڊ ڪناري هجڻ ڪري پنهنجي گاڏيءَ ۾ به سمنڊ تي پهچڻ لاءِ اڌ ڪلاڪ ڪافي آهي ۽ جهاز ته منٽ به نه لاتو ۽ سمنڊ جي مٿان هلڻ لڳو، جنهن لاءِ سامونڊي جهاز هلائيندڙ چون ٿا ته تمام گرم سمنڊ آهي. هوندو انهن لاءِ پر مون کيِ ته ان وقت ڪپهه جي ڍِڳ يا وري نيڻ نهار تائين ڦهليل ڪڪرن منظر ڏسندي جهاز جي ڪنڊيشنڊ ايئر ۾ مزو پئي آيو. ڪجهه ئي دير ۾ ناشتو ڏنو ويو. ناشتي ۾ پنير، گوبي ۽ قيمي جو ٻوڙ، ٻه ڪباب، فروٽ جا ٻه ٽڪرا ۽ چانهه/ڪافي (چوائس تي) ڏني ويئي. ناشتي کان پوءِ منهنجي پاسي وارو همراهه به سمهي پيو ۽ اڪثر ماڻهن کي ستل ئي ڏٺم، شايد انهن جو اهو سفر معمول هو. آئون جيئن ته نئون هوس، سو جهاز جي سفر کي انجواءِ پئي ڪيم.