واپسيءَ جو وارو
ايئن هڪ دفعي عُمري تي ويندڙ اسان جي ڳوٺائين سان به ٿيو هو. همراهن جو فلائيٽ ٽائيم هجي 7:00 يعني صبح جا ست (ڇو ته شام جا ست انهيءَ فارميٽ ۾ 19:00 لکبا) پر هي همراهه بي فڪر ٿيا وارن ۽ ڏاڙهين کي ميندي هنيو ويٺا زائفن تي رعب ڪن ته سامان صحيح طرح پيڪ ڪجو، ڪجهه رهائجو نه، وغيره وغيره. اهو ته ڀلو ٿئي نويد اسلم (منهنجو سؤٽ جيڪو اُن وقت مهراڻ يونيورسٽيءَ ۾ ٽيليڪام جو شاگرد ۽ هن وقت پاڪستان ايئر فورس ۾ فلائينگ آفيسر آهي) جو جنهن اتفاق سان انهي ٽائيم ٽڪيٽ ڏسي ورتا ۽ پنهنجي والد صاحب سان گڏ ويندڙ ٻن ٻين همراهن کي به هوشيار ڪيو ته ميندي رنگ نه ڪيو ته به عمرو ٿي ويندؤ. رات جا 12 ٿا ٿين. هن مهل ئي نڪرو، فلائيٽ شام نه پر صبح جو ستين بجي جي اٿؤ. ايئن اُهي به جلدي ۾ تيار ٿي رينٽ اَ ڪار گهرائي نڪتا. فلائيٽ ۾ 7 ڪلاڪ ۽ هنن لاءِ 6 ڪلاڪن جو سفر به هو ڳوٺان ڪراچي پُهچڻ جو. سو، مس مس وڃي صبح واري فلائيٽ پڪڙي ۽ آخري مسافرن طور چڙهيا.
مون به اهو ئي سوچي اهي خدشا به دور ڪيا. اچانڪ پيج اسڪرول ڪندي هيٺ ڏٺم ته دراصل اهو جهاز واقعي انهيءَ فلائيٽ نمبر سان ئي ڊپارٽ ٿيو هو پر ڪوالالمپور مان نه بلڪه ميلبورن (آسٽريليا) مان. ويب سائيٽ تي تفصيلي جائزو وٺڻ سان وڌيڪ خبر پئي ته آسٽريليا کان نار جي ملڪن ڏي ايندڙ سڀ جهاز ملائيشيا يا سنگاپور ۾ اسٽاپ ڪن ٿا. مسافر لاهڻ چاڙهڻ کان علاوه تيل ڀرائڻ لاءِ به. هيءَ فلائيٽ به انهيءَ مهل ئي آسٽريليا مان هلي هئي، جنهن کي اٺن ڪلاڪن جو سفر طئي ڪري صبح جو ساڍي اٺين ڌاري ڪوالالمپور پُهچڻو هو ۽ پوءِ دبئي لاءِ نڪرڻو هو 9:50 تي. جهاز جيستائين هِن ملڪ پُهچي، مون کي ننڊ ڪرڻ لاءِ چڱو وقت هو، سو سمهي پيس. صبح 5:30 بجي الارم سيٽ ڪيو هئم پر پٺاڻ ڇوڪر 5 بجي ئي جاڳائي ڇڏيو. اڌ ڪلاڪ ۾ شيونگ ۽ باٿ ڪري ڪمري جو آخري دفعو جائزو ورتم ۽ ڪنهن شيءِ جي رهجي نه وڃڻ جي تسلي ڪري هليس رسيپشن ڏانهن. پٺاڻ چيڪ آئوٽ مهل چيو: ٽئڪسي ڪجو ڪٿي دير نه ٿي وڃيوَ پر ٻاهر نڪري سوچيم ته هتي ٽرين پاڪستان ريلوي ناهي پر مونو ريل آهي. نه وري انهيءَ جو وزير شيخ رشيد يا غلام احمد بلور آهي جو دير سان اچي يا دير ڪرائي يا مورڳو هلي ئي نه. ٻيو ته جي آئون ايمريٽس جي قانون مطابق فلائيٽ کان ٽي ڪلاڪ اڳ نٿو پُهچان ته به خير آهي. اهو ته ايئر لائين جي پاران مسافرن جي ڀلي لاءِ ئي شرط رکيل آهي ته جيڪڏهن ڪنهن مسافر جي ڪاغذ پٽن يا ڪنهن ٻي سبب ايئر پورٽ تي ليٽ ٿي ٿئي ته به وٽس ڳچ ٽائيم هجي ۽ فلائيٽ مِس نه ٿئي. اهو ڊپ ڪراچيءَ ۾ ته هو جو آئون ٻي مُلڪ ٿي ويس ۽ ڪجهه به چيڪ ڪندي يا پڪ ڪندي ايئرپورٽ وارا ليٽ ڪرائي پئي سگهيا. هِتان ته آئون پنهنجي مُلڪ ٿي ويس، سو به هڪ مهيني جي ويزا هوندي به هفتي ۾ ئي واپس پئي موٽيس، سو هي ته پاڻ خوشيءَ سان فيئر ويل ڪندا. هي ڇو دير ڪندا يا ڪرائيندا؟ اهو سوچي صفا ٻروچڪي ڪندي سينٽرل اسٽيشن تائين پُهچڻ لاءِ به ٽئڪسي نه ڪرايم ۽ مونو ريل طرف هليس. اهو ائين ته ايئرپورٽ شهر کان ايترو پري آهي جيترو ڪراچي شهر کان نوري آباد. آئون ائين هئس ڄڻ ڪينٽ اسٽيشن تي هُجان ۽ اُتان ٽئڪسي ڪري نوري آباد وڃڻ ته ٺهيو پر صدر تائين به ٽئڪسي نه ڪندو هُجان، جِتان ڪنهن گاڏيءَ ۾ نوري آباد وڃجي.
مونو ريل تي پُهچي مون ڏاڪڻ چڙهڻ بجاءِ خودڪار چاڙھين تي پير ڦٻايا ته جيئن سامان سميت سؤلو مٿي پُهچان. پلان اهو ٺاهيم ته هتان ڏيڍ رنگٽ ڏيئي سينٽرل اسٽيشن تي پُهچبو ۽ اُتان KLIA ايڪسپريس پڪڙي ايئرپورپ پهچبو. دير ٿي ته به اٺين تائين ته پُهچي وڃبو. جهاز ۾ بورڊنگ کان اڌ ڪلاڪ اڳ پھچڻ جي شرط واري حساب سان 9:20 تائين پھچڻ لازمي ھو. پر انهي سڄي پلان ۾ مون سان ٿيل پهرين جُٺ مهل ئي محسوس ٿيو ته ٽيڪسيءَ جو مشورو ڏيڻ وارو پٺاڻ سچو هو. مون رات عقلمندي ڪندي ريزگاري ڏني هوٽل جي بيري کي ۽ هاڻي مون وٽ 10 رنگٽ کان گهٽ جو ڪو به نوٽ نه هو ۽ رسيپشن تي ويٺل مائي چيو ته هُن اڃا هاڻي آفيس کولي آهي. پهرين مونو ريل هاڻي ايندي يعني ڇهين بجي. ترس ته هڪ ٻه گذرن، پوءِ پئسا کُليا ٿيندا.
“چڱو ڦاٿس! هاڻي موٽي وڃي ٽئڪسي اسٽينڊ تان ٽئڪسي پڪڙي ٽائيم وڃائجي يا هتي هِن مائي وٽ کُلين پئسن جي اچڻ جو انتظار ڪجي؟” پنهنجو پاڻ کان ڪيل ٻنهي سوالن جو جواب “نه” هو. سو بحث ۾ لڳي ويس ته مون وٽ ٽائيم گهٽ آهي، ڪو جهڳاڙ ڪر. پوئتي ڪا لائين نه هئي جو صبح سوير جو ٽائيم هو. نه ته ٻيا چون ها پري ٿي، اسان کي ٽڪيٽ وٺڻ ڏي. اسان اڃا اهو بحث ڪيو ئي پئي ته هڪ پاڪستاني آيو ۽ چيائين “مسئلو ڇا آهي؟” چيم “مائي وٽ پئسا کُليا ناهن ۽ ٽڪيٽ نٿي ڏي.” هُن دير ئي نه ڪئي، کوڙ سارا سڪا جينز جي جيب مان ڪڍي مائيءَ ڏيئي پنهنجي ۽ منهنجي ٽڪيٽ ورتائين. چيومانس ته ”هاڻي تون ئي اهي پئسا وٺ!“ چئي “او جي، ميري پاس ڀي اس لڙڪي ڪي طرح ڇُٽي پئسي نهين هين.” ائين اچي سينٽرل اسٽيشن تي پُهتس پر ٽرين مان لهي خبر پئي ته ٿيلهو سنڀاليندي مشين ۾ ڪارڊ وجهي رڪاوٽ هٽائي ٽرين تائين پهچندي اهو ٽڪيٽ ڪٿي ڪِري پيو هو. هاڻي ٻاهر نڪرڻ مهل به ٽڪيٽ ضروري هو جيئن مشين ۾ لڳائي رُڪاوٽ هٽائي ٻاهر نِڪران. پرهه ڦُٽيءَ جي ويل. اسٽاف پورو سارو. پريان ڪائونٽر تي ويٺل ٻه ڇوڪريون به پاڻ ۾ ڪچهري ۾ مصروف هُجن. جنهن پاسي کان اهي نظر پئي آيون اُتان شيشو هو ۽ کليل پاسو پَريان جتان کين ٽڪيٽ ڏيڻا ۽ پئسا وٺڻا هئا. بار بار خيال پئي آيو ته صحيح ٿا چون ته مهنگا روئي ايڪ بار سستا روئي بار بار. مون کڻي پاڪستاني 2000 بچايا پر چڱو اچي ڦاٿس. خدا ڪيو جو هڪ صفائيءَ وارو پريان کان ايندو ڏٺم. سڏ ڪري سڄي ماجرا ٻڌائي مانس ته پريان هڪ گس کان ڦيرائي وٺي هليو ۽ بنا رڪاوٽن وارو رستو پار ڪرايائين. مون پُڇيو “يار هو مايون ڪجهه چونديون ته ڪونه جي ڏسي ورتائون!؟”
“تون ڇا ٿو سمجهين ته تون ڪو اليگل پيو نڪرين؟ ٽڪيٽ گُم ٿيڻ کان پوءِ اهو ئي پروسيجر آهي. هاڻي وڃ ۽ کين ٻڌائي. جي ٽڪيٽ ٻيهر وٺڻ لاءِ چون يا فائين ڀرائين ته ڏجان.”
“يار مون وٽ کُليا پئسا ناهن. آئون ته چوان ٿو پاڻ وٺن ته سٺو.” همراهه مسڪرائي باءِ چيو. مون وڃي ڇوڪرين کي سڄو قصو ٻڌايو ته پُڇڻ لڳيون ڪاڏي ٿو وڃين. ٻڌايم: پاڪستان کان هفتي لاءِ آيو هئس. اڄ واپسي آهي. چيائون “اوڪي. ٽڪيٽ جو خير آهي. شل تنهنجو سفر سلامتيءَ وارو هجي.”
ٻاهر اچي ڏٺم ته ڪاريءَ وارا ڪک. ڪو ماڻهو ڇيڻو نه هجي، جو پُڇان ته KLIA ڪٿي آهي. هڪدفعو وري پٺاڻ واري ڳالهه ياد آئي ته ٽئڪسي ۾ وڃجان، رِسڪ نه کڻجان. ٿورو بنا اندازي ۽ خبر جي اڳتي هلندو رهيس ته فُٽ پاٿ تان بئگ گهليندي اڳتي ويندڙ ڇوڪري نظر آئي. ڏاڍي خوبصورت هئي. کيس ڪاري رنگ جو سوڙهو بلائوز ۽ اسڪرٽ پاتل هئي، جنهن مان رانن تائين ظاهر سندس ٽنگون چلڪيون پئي. ڪنهن به عام ماڻهوءَ جيان ساڻس پهريون دفعو ڳالهائڻ وقت مون کي به جهجهڪ محسوس ٿي پر ٻيو ڪو آپشن به نه هو. آسپاس ٻيو ڪو ماڻهو به ڪونه هو. پنهنجو وزني بئگ گهليندو ڊوڙندو وڃي کيس پُهتس ۽ KLIA جو پُڇيم “اوهان کي ايئرپورٽ وڃڻو آهي؟”
“ها.”
“KLIA ۾ ئي ويندؤ؟”
“ضروري ته ناهي پر پوءِ به سوچيان ٿو ته ٽائيم تي پُهچان.”
“فلائيٽ ڪهڙي ٽائيم آهي؟”
“9:50 تي.”
مائي پنهنجي سفيد ٻانهن تي ٻڌل ڪارن پَٽن واري گهڙيءَ تي ٽائيم ڏسي چيو، “بس ۾ به وڃي سگهو ٿا. صرف 15 منٽن جو فرق آهي پر ڪرايو 35 بجاءِ 10 رنگٽ لڳندو.”
سمجهي ويس ته هي به مون وانگي سُڃي، ڪنجوس يا بچت جي هيراڪ هئي. آئون ته بچت جي چڪر ۾ جوکم کڻڻ جي موڊ ۾ هئس. سو، چيومانس “ها بس به صحيح آهي پر وقت جي پابنديءَ جي گارنٽي آهي نه؟”
“بلڪل برادر!”
“او ڪي ٿينڪ يو سسٽر” چئي کائنس ڏَس پُڇي هڪ فلاءِ اوور هيٺيان ٺهيل بس اسٽاپ تي پُهتس. ٽڪيٽ وٺي سامان لگيج باڪس ۾ رکرايم. بس 7:00 بجي هلڻي هئي ۽ ان مهل 6:40 ٿيا هئا. بس ٽائيم تي ئي هلي. هلڪي روشني ٿي چُڪي هئي. پويان هڪ سِک فئملي ويٺي هئي. سِک جن کي مخصوص پٽڪو ۽ وڏي ڏاڙهي هوندي آهي.
اطمينان ڪرڻ خاطر هڪ سِک کان پُڇيم، “هي گاڏي وقت تي ئي پُهچندي نه؟”
“ها بلڪل ٽائيم تي.”
ٿوري دير کان پوءِ پُڇيائين، “توکي ڪيڏانهن وڃڻو آهي يا ڪو اچڻو آهي جنهن کي رسيوِ ڪرڻ پيو هلين؟”
“نه، آئون پاڪستان ويندس، منهنجي روانگيءَ جي فلائيٽ آهي.”
وڏو ٽهڪ ڏيئي چوڻ لڳو، “پوءِ توکي ئي وقت تي پُهچڻ جو فِڪر هُجڻ کپي. اسان ته پنهنجي هڪ عزيز کي رسيوِ ڪرڻ ٿا وڃون. دير به ٿي ته خير آهي. هو همراهه انتظار ڪري وٺندو. تنهنجو ڇا ٿيندو جي بس ليٽ ٿي؟” سِک جي ڳالهه ٻُڌي پريشاني ٿي ۽ مس ڪاوڙ به آئي. پر سِک ته سِک آهن تِن تي ڪهڙي ميار؟ سنڌيءَ ۾ چوندا آهن ته ڄٽ جي خوشي اشراف جو موت. سو، سِک ويٺي کِليا، آئون مُنجهيل ته واقعي جي بس ليٽ ڪئي ته ڪم لهي ويندا. بهرحال بس ۾ ويهڻ سان فائدو اهو ٿيو هو ته ڪوالالمپور جي ٻهراڙي ڏسي پئي سگهيس، سا انهيءَ پريشانيءَ ۾ به ڏسڻ کان نه مُڙيس. اهي نظارا KLIA ايڪسپريس ۾ ويهي نه پئي ٿي سگهيا جو اها ڏاڍي تيز ٿي هلي.
بس وقت تي ئي پُهتي. 7:45 تي آئون ايئرپورٽ جي ڊپارچر لائونج پُهچڻ لاءِ لِفٽ ۾ هئس. ايئرپورٽ پُهچي هڪ ڳالهه نوٽ ڪيم جيڪا ارائيول مهل نظر انداز ڪئي هئم. اسان وٽ ڊپارچر مهل ڇڏڻ لاءِ آيل ڪنهن مِٽ مائٽ کي اوستائين ٻاهر ئي انتظار ڪرڻو پوي ٿو جيستائين همراهه ويٽنگ لائونج پُهچي ۽ اها تسلي ٿئي ته هاڻي هو ويندو ئي ويندو، سندس ڊي پورٽ ٿيڻ جو ڪو خدشو ناهي. پر هتي ايئن نه هو. هتي اوهان کي ڇڏڻ لاءِ ساڻ آيل همراهه اوهان سان گڏ بيهي سگهي ٿو ايستائين جو اوهان وڃي آخري اسٽيپ تي پُهچو ۽ ٽرين ۾ چڙهي رن وي ايئرپورٽ پُهچو. مون لاءِ ڪراچيءَ ۾ جيڪي سي آف ڪرڻ وارا هئا سي گيٽ تان ئي موٽي ويا ۽ ايئرپورٽ جي امگريشن وارن جي دڙڪن داٻن سان الوداع ٿي. هتي روانگيءَ جي آخري گهڙين مهل ڀر ۾ بيهي بلڪ ڀاڪر ڀري موڪلائڻ جو موقعو هو پر ڪونه هو ڪو باءِ باءِ چوڻ وارو!
ايئر پورٽ تي ڪافي رش هئي ۽ جڏهن فلائيٽ اسڪيجول بورڊ تي نظر پئي ته رش هُجڻ جو سبب به سمجهه ۾ به آيو. . . . الائي ڪيتريون فلائيٽس هُيون. . . مون ايمريٽس جي ڳولا ڪئي جيڪا دبئي وڃڻي هئي ۽ مون کي به کڻي هلڻو هئس. . . ڏٺم ته فلائيٽ پنهنجي وقت تي هئي ۽ مون کي گيٽ نمبر 22 تي پُهچڻو هو. . . پر اوستائين پهچڻ کان پهرين گهڻو ڪُجهه ڪرڻو هو. لائين ۾ بيهي پنهنجي سامان جو وزن ڪرائي بورڊنگ ڪارڊ وٺڻو هو. منهنجي اڳيان بيٺل (شايد ملئي) ناريءَ سان گڏ سندس مائٽ به هئا. هوءَ الائي ڇو بار بار ڪُجهه لکندي پئي وئي. مون جڏهن سندس انهيءَ ڪم تي ٿوري حيرت کاڌي ته شايد سمجهي وئي ۽ کلڻ لڳي پر هو سڀ لکندي وئي. مون نه چاهڻ باوجود به هڪ جُملو پڙهيو جنهن ۾ لکيل هو ته
”توڙي جو سڀ ڪُجهه صحيح آهي ۽ هر شيءِ ٺيڪ پئي وڃي پر اهو سڀ رڳو بابا ۽ امان جي حساب سان آهي. . . مون لاءِ ناهي.” هو وڌيڪ به لکندي رهي پر مون نظرون ڦيري ڇڏيون جو اهو سندس ذاتي معاملو هو پر ايئن پئي لڳو ته کيس اها پرواهه ناهي ته ڪير کيس ڏسي ٿو يا نوٽ ڪري پيو، هوءَ بس لکندي پئي وئي پنهنجي ننڍڙي ڊائريءَ تي. سندس والدين وري کيس بورڊنگ ڪارڊ وٺي ڏيڻ ۾ پيش پيش هئا. بورڊنگ ڪارڊ اشو ڪندڙ هڪ ايمريٽس يونيفارم ۾ ننڍي قد واري ڇوڪري ويٺل هئي. ڇا ته ڦڙتي هئس. مسافرن جا وڏا وڏا وزني بئگ ڇڪي ويٽ مشين تي رکي بورڊنگ ڪارڊ ايئن پئي اشو ڪيائين جهڙي ڪر ڪا مشين هُجي. مون کي سندس ڦڙتي ڏسي اندازو ٿي ويو هو ته ايمريٽس وارا ڇو ڪامياب آهن؟ اهڙي اسٽاف جي چونڊ ٿا ڪن جيڪو مزدورن وانگي ڪم ڪري، نه ڪي پنهنجي Great people to Fly With پي آءِ اي جنهن جا گريٽ فرد ڳولئي نٿا لڀن. مون کي رڳو سندن فلائيٽ نه هُجڻ جي سرٽيفڪيٽ لاءِ جيڪي جوکم کڻڻا پيا، سا مون کي خبر آهي. الائي ڪيتريون آفيسون رُليس پر ڪو ريسپانس نه هُجي. ڳالهائيندا ايئن جهڙو مفت ۾ سفر پيا ڪرائين ۽ ريٽ ۾ سڀ کان مهانگا، سروس ٽڪي جهڙي!
سامان وزن ڪرائي جڏهن اميگريشن کان چيڪ آئوٽ تي پُهتاسين ته مون کان اڳ بيٺل مائيءَ سان عملي جو ڦڏو پئي هليو. هُن شايد هتي ويزا جي مليل ميعاد کان وڌيڪ اسٽي ڪيو هو. ڪافي پُڇا ڳاڇا بعد کيس ڇڏيو ته ويو پر اميگريشن وارن جي موڊ مان لڳو پئي ته اجهو ٿا لاڪپ ڪن. هونئن اهو ڪو سٺو عمل ناهي ته ماڻهو ڪنهن مُلڪ ۾ غير قانوني رهي. جڏهن ته هو گهُمڻ آيلن لاءِ ته ايترا سخت به ناهن. پاڻ چاهين ٿا ته ڀلي ڪو ٻه ڏينهن وڌيڪ رهي ته سندن مُلڪ ۾ پنهنجو پئسو خرچ ڪري. مون کي به سندن ڪراچيءَ واري ڪائونسليٽ ته ويزا هڻي ڏيڻ مهل ميعاد واضع نه لکي ڏني هئي. مون ته بس هفتي جي درخواست ڏني ۽ هُنن ويزا هڻي ڏِني ته مهيني اندر اها استعمال ڪندين نه ته ضايع ٿي ويندي پر جڏهن اُتي پُهتس ته هُنن کي ٻڌايم به ته منهنجي هفتي کان پوءِ واپسيءَ جي ٽڪيٽ آهي ته به ٽن مهينن جي ويزا هڻي ڏنن. منهنجي پاسپورٽ تي چيڪ آئوٽ جو ٺپو لڳو ۽ آئون پُهتس چيڪنگ تي. هتي رش اڃا وڌيڪ هئي جو سامان لوڊ ڪري بورڊنگ ڪارڊ ڏيڻ ۽ پاسپورٽ تي چيڪ آئوٽ جو ٺپو هڻڻ ۾ ايترو وقت نه پئي لڳو پر انهن ٻنهي مرحلن کان گذري جڏهن چيڪنگ تي پئي پُهتا ته هتي وڌيڪ وقت پئي لڳو، تنهن ڪري رش هئي. انهيءَ پيهه پيهان ۾ مون کان موبائيل اُتي ئي وسري ويئي جيڪا هئنڊ ڪيريءَ سان گڏ اسڪيننگ مشين مان پاس ٿيڻي هئي. آئون اڳتي وڃي هڪ يورپي (گهڻو ڪري فرينچ) جوڙي تي حيرت ڪرڻ لڳس ته کين سفر وارو انتظار ڪرڻ نٿو پُهچي جو گهر وڃي اهو سڀ ڪن جو هڪ پاسي تي بيهي هِتي ئي فرينچ ڪِس جو سرِعام مظاهرو ڪري رهيا هئا. ايئن پئي لڳو ته ڇوڪري پنهنجي بواءِ فرينڊ کي فرينچ ڪِس سيکاري رهي هئي. ڇوڪريءَ جي لِپ اسٽڪ جو ڳچ رنگ نوجوان جي چپن تي رهجي ويو هو. هو زماني کان بي خبر ۽ آئون موبائيل فون جي وسري وڃڻ کان بي خبر کين ڏسندو رهيس ته پويان ڪنهن همسفر اچي هٿ هنيو ته اوهان پنهنجو فون وساري آيا آهيو. جلد واپس ٿيس ته متان ڪو کڻي نه وڃي پر پر اُها اتي ئي پئي هئي.
ايئر پورٽ ۽ رن وي ٽرمينل بلڊنگ وچ ۾ هلندڙ ٽرين ۾ چڙهي پُهتاسين ٽرمينل بلڊنگ جتي اسان جا ڪافي همسفر اڳئي ويٺا هئا جيڪي ميلبورن کان اٺن ڪلاڪ جو سفر ڪري هتي ڪلاڪ کن لاءِ ترسيا هئا. اسان وٽ ڪراچيءَ ۾ ته جيڪي جهاز بيهن ٿا ته انهن جا مسافر اندر ئي ويٺا رهن ٿا بلڪه ڪُجهه دوست ته پي آءِ اي لاءِ به ٻڌائين ٿا جڏهن انهن جو جهاز نيويارڪ ويندي هيٿرو ايئر پورٽ يو ڪي بيهي ٿو يا وري جاپان ويندي بيجنگ (چائنا) ۾ بيهي ٿو ته مسافر اندر ئي ويٺا هوندا آهن پر هتي سڀ ويٽنگ لائونج ۾ ويٺا هئا. هئا ته سڀ ٿڪل سو پير ڊگهيري جهڙو ڪر ليٽيا پيا هئا ڪرسين تي. اڃا به لڳ ڀڳ اٺن ڪلاڪن جو سفر ڪرڻو هُين پر جڏهن هڪ پوڙهي گوري جي پاسي ۾ شولڊر بئگ رکندي حال احوال وٺڻ شروع ڪيم ته خبر پئي ته هن کي ته اڃا به سورهن ڪلاڪ جو سفر ڪرڻو آهي، ڇو جو هو لنڊن پئي ويو. مطلب ته هاڻي کيس دبئي ۾ لهي (الائي ڪيتري انتظار کان پوءِ) ٻِي فلائيٽ ۾ ويهي يو ڪي وڃڻو هو. پُڇيومانس ته خير ۾ ويو هئين ميلبورن؟ چئي: گهُمڻ ڦرڻ. وري پڇيم ته هن عمر ۾ ايترو سفر ڪيئن ٿو ڪرين؟ جواب بدران سوال ڪيائين: ڇو آئون ڪيترو پوڙهو ٿو لڳان؟ چيم: اسيءَ جي وهيءَ کي ته پهتل ئي ٿو لڳين! اها ڳالهه کيس ڪا بنهه نه وڻي ۽ خفا ٿيندي چوڻ لڳو: يار ڪمال ٿو ڪرين ينگ مين! ايترو غلط اندازو! آئون به پريشان ٿيس ته همراهه کڳ پوڙهو آهي، چم پيو لڙڪيس پر شايد اڃا پاڻ کي ننڍو سمجهي ايترو پيو آڪڙجي، پر جڏهن عمر ٻڌايائين ته مون به مس مس کِل روڪي. عمر هئس ستهتر سال!
هاڻي ڇا چوانس ته ايڏي آڪڙ به رڳو ٽن سالن جي ڪري . . . !
جهاز ۾ ويهڻ جو اعلان ٿيو ته نمبر وار اندر ويندا رهياسين. منهنجي سيٽ هاڻي به دريءَ جي ڀرسان هئي. پاسي ۾ ٻه ننڍي ٽهيءَ جا (چائنيز هُجڻ ڪري وڏا هونئن به نه لڳن ها) ٻه چائنيز ويٺا هئا. جهاز اڃا چُريو به نه هو ته هُنن ڪنن تي هيڊ فون لڳائي ڪنهن فائٽنگ فلم جي چونڊ به ڪري ورتي. آسپاس ٻارن ۽ فئمليز هُجڻ ڪري ٿورو شور هو. جهاز جلد ئي چرڻ، هلڻ ۽ پوءِ ڊوڙڻ لڳو ۽ ڏسندي ڏسندي ڪوالالمپور جو آخري دفعو نظارو به پورو ٿيو، جيڪو ڏٺم به پئي ۽ رڪارڊ به ڪندو ويس پنهنجي ڪئميرا ۾، سو ڪُجهه هن ريت هو: پهريان هر طرف ساوڪ جنهن ۾ گهڻا ته کاڄرو تيل جا وڻ ۽ انهن ۾ ڪٿي ڪٿي ننڍڙيون ماچيس جي کوکي جيتريون نظر ايندڙ عمارتون ۽ پوءِ ڌنڌ ۽ ڪڪر جيڪي لڳو پئي ته اجهو ٿا وسن ۽ پوءِ سمنڊ. ڪڪرن مان نظر ايندڙ سمنڊ جنهن کي ايندڙ ٽي ڪلاڪ اسان سان گڏ رهڻو هو. جهاز جي ايلٽيٽيوڊ تي پُچڻ کان پوءِ جڏهن هڪ سڌو سفر هو ته ڄڻ سڀ رليڪس هئا. سيٽ بيلٽ کُلي ويا. ڪو ڪنهن ڪتاب ۾ اک هڻي ويٺو هو. ڪنهن آءِ پيڊ تي ويٺي ٺونگا هڻي ڪُجهه پڙهيو يا گيم کيڏي. گهڻا تڻا ڪنن تي هيڊ فون لڳائي ايمريٽس جي شاندار آڊيو وڊيو ڪليڪشن مان ڪُجهه ڳولي ڏسي يا ٻڌي رهيا هئا. مون وٽ ڪُجهه نه هو ڪرڻ لاء،ِ سو في الحال ته سامهون ڏٺم ته فرينچ ڇوڪرو شايد اڃا به ڪِس ڪرڻ نه سِکي سگهيو هو ۽ سندس گرل فرينڊ کيس سبق پڪو ڪرائڻ ۾ رُڌل هئي.
ايمريٽس وارن وقفي وقفي سان اهو به اسڪرين تي لکيو پئي ته هن وقت اسان زمين جي گولي جي جنهن حصي تي سفر ڪري رهيا آهيون، اتان جو وقت هيءُ آهي. جيئن ته اسان اوڀر کان اولهه پئي سفر ڪيو سو وقت پوئتي ۽ سفر اڳتي ٿيندو پئي ويو. ڪافي دير گذري، تڏهن وڃي ساڍا يارهن ٿيا. اُن وقت اسان بي آف بينگال اُڪري انڊيا جي حدن مٿان سفر ڪري رهيا هئاسين. ايمريٽس وارن ملائيشيا جي روايتي ڊشز سان ڊنر سروِ ڪيو، جنهن لاءِ انهن اڳ ئي مينيو ڪارڊ ۾ لکي ڇڏيو هو. ملئي کاڌو هُجي ۽ جهينگو نه هُجي ممڪن ئي ناهي. مون جهينگو پاسي واري کي ڏنو جنهن خوشي خوشيءَ کاڌو.
ماني کائي بس ڪئي ۽ هڪ ٻه دفعو جوس پيتا ته جهاز پنهنجي مقرر وقت کان اڌ ڪلاڪ پهرين دبئيءَ جي لوڪل وقت مطابق ساڍي ٻارهين بجي لئنڊ ڪيو. ان وقت ملائيشيا ۾ ساڍا پنج ٿيا هوندا، مطلب ته اسان جو سفر ساڍن ڇهن ڪلاڪن ۾ پورو ٿيو.
هتي منهنجو هونئن ته پنج ڪلاڪ اسٽي هو پر اڌ ڪلاڪ اڳ ۾ پُهچڻ ڪري ساڍا پنج ڪلاڪ جو اسٽي ٿي ويو هو. هونئن ته وڏي اسٽي تي ڪُجهه ايئر لائينز پاڻ ٽڪيٽ ڏينديون آهن جنهن تي اوهان لنچ يا ڊنر ڪري سگهو ٿا يا اهو ايئرپورٽ تي ٽڪيٽ ڏيکاري وٺي سگهجي ٿو پر مون کي اها خبر نه هئي، سو ايئرپورٽ جو مهانگو کاڌو کائڻو پيو. اهو وقت ليپ ٽاپ تي واءِ فاءِ سان ڪنيڪٽ ڪيل نيٽ تي پنهنجو اسٽيٽس اپڊيٽ ڪندو رهيس.
شام جو جڏهن ويٽنگ لائونج ۾ گڏ ٿياسين ته پنهنجي ملڪ جو ماحول پاڻ ڄاڻي ٺهي ويو ۽ گوڙ ڪُجهه سوايو لڳڻ لڳو. شايد هر هنڌ هوندو پر هتي ٻولي سمجهه ۾ اچڻ ڪري وڌيڪ پئي لڳو. جهاز پنهنجي وقت تي اڏاڻو ۽ باقي سفر ۾ برياني کارائي عربي سمند اُڪاري جڏهن ڪراچي ويجهو پُهچايو ويو ته سنڌ جي راڄڌاني الاهي خوبصورت پئي لڳي. روشنيون ئي روشنيون. لڳو ئي نه پئي ته هِن شهر لاءِ هيءُ شعر ايترو سچو آهي:
ڈھونڈو تو مل جائیں لاشیں ہر موڑ پر
نہیں ملے گا تو قاتل نہ ملے گا
ڪراچي ايئرپورٽ تي اميگريشن وارن گهڻو تنگ نه ڪيو، بس هڪ همراهه چيو ته هفتي ۾ ئي وري آئين، ويزا هيئي ته رهي پوين ها! چيومانس: هڪ ته پويان نوڪري ۽ گهر ٻار به هئا، ٻيو ته هُتي خرچ به کپي۽ سڀ کان اهم ته اهو منهنجو ذاتي مسئلو آهي. خبر هئم ته هاڻي اهي ڪُجهه نٿا ڪري سگهن. دير سوير ٻاهر ئي موڪليندا، ڊي پورٽ پڪ نه ڪندا.
سامان واري ريلنگ تي پُهتس ته عجيب منظر هُجي. سول ڊريس پهريل ماڻهو ريلنگ مٿي چڙهيو سامان لاهيو ماڻهن کي ٽرالين ۾ پيا رکي ڏين ۽ پوءِ زوري خرچي پيا وٺن. بهرحال، هتي ماڻهو اهڙي جٺ سان ٺهي ويا آهن. جيڪي ڪُجهه چالاڪ آهن سي کين پري ٿا ڌڪين، جيڪي نوان آهن سي پنجاهه سؤ ڏيڻ ۾ عيب نٿا سمجهن. مون پنهنجو سامان کنيو ۽ ڪُجهه رينگٽ ۽ ڊالر واري بچيل ڪرنسي لوڪل ۾ چئينج ڪرائي ٻاهر نڪتس ته مون کي وٺڻ لاءِ آيل پنهنجي زندگيءَ سان مليس. پنهنجن سان مليس. ننڍڙي فائقه ۽ سحاب سان مليس. ڪراچيءَ سان مليس. پنهنجي سنڌ سان مليس. . . . ۽ گذريل هفتو زندگيءَ جي خوبصورت يادن ۾ هڪ ياد جو اضافو بنجي محفوظ ٿي ويو. . . ڪار ۾ ويهي ملير هالٽ واري روڊ کان سچل ڳوٺ پُهچڻ تائين، آئون هفتي کن کان ڌارئي ملڪ ۾ هئڻ جو احساس پاڻ کان ڌار ڪري چُڪو هوس.