لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سوکڙي ڳالهين جي

برٽش لئبرري لنڊن مان ھٿ ڪيل 1865ع ۾ ڇپيل ڪتاب ”سوکڙي ڳالھين جي“ اوهان اڳيان پيش ڪري رهيا آهيون. ھن ڪتاب جو ليکڪ/جوڙيندڙ ديوان ڪيولرام سلامتراءِ آڏواڻي آھي جڏھن تہ سنوار انجنيئر عبدالوھاب سھتي صاحب ڪئي آھي.
ھن ڪتاب ۾ چڱا چڱا پھاڪا ۽ ڀلا ڀلا رواجي سنڌي حرف آيا آھن، جنھن جھڙا اڳي سنڌي ڪتابن ۾ ٿورا آيا ھوندا. تن جي پڙھڻ مان گهڻي واقفي (ڄاڻ) ٿيندي ۽ منجهس چڱيون چڱيون آکاڻيون آيون آھن، جن جي پڙھڻ کان گهڻو دل خوش رھندي ۽ منجهس گھڻيون نصيحتون آھن، جن جي پڙھڻ مان گهڻو فائدو ٿيندو.
Title Cover of book سوکڙي ڳالهين جي

۳-۴ ڳالھ چوٿين؛ موتيءَ جي

۳-۴ ڳالھ چوٿين؛ موتيءَ جي
موتيءَ ھڪڙي کان پڇيائون؛ ”قد تنھنجو ننڍو، ملھ گھڻو ٿو ڪرين؛ سو ڇو؟“
موتيءَ چيو؛ ”ملھ ۽ مانُ، قد جي وڏائيءَ ننڍائيءَ تي نه آھي. جھڙيءَ ريت ھاٿي گھڻو وڏو پر حرام ۽ ٻڪري گھڻو ننڍي پر حلال آھي. (تھڙيءَ طرح) منھنجي ملھ جي گھڻائيءَ جو سبب ھيءُ آھي جو گھڻا ڏيھاڙا، سِپَ جي پيٽ ۾ ماٺ ڪيو (ويٺو) ھوس. تڏھن ڄاڻائن اتاھون ڪڍي، گھڻي مانَ سان، وڏو ملھ رکيو.“
ڏسو ماٺ جو ۽ ڳالھائڻ جو ڦير، جو موتيءَ چيو.
تنھنڪري ماٺ جو ملھ مھانگو آھي. سياڻا چوندا آھن؛ ”صبر جنين سينڱ، تير نه گسي تن جو.“
تنھنڪري تو کي پڻ گھرجي ته؛ ”صبر جھڙي سوکڙيءَ کي، بڪ جھڙي ٽَٽَ وکر تي نه مَٽِ.“

سوال بيت پرائو
موتي ڪر مذڪور تون، ڪيئن پھتين پرينءَ کي،
تون لُڏين لال لبن تي، مون پلپل پون پور،
ساري عمر سور، مون طلب ۾ تالان ڪيا.

جواب بيت پنھنجو
منھن ويڙھي ماٺ ڪيم، پَئي منجھ پاتال،
ڪڇيم ڪنھن سان ڪين ٿي، سالن سندا سال،
تڏھن ڀلي ڪيا ڀال، جو لُڏان لال لبن تي.

سوال بيت پرائو
موتي ھن مذڪور جي، ڳالھ نه ڪرين ڪا،
پيو ھئين پاتال ۾، لھرن لک لنگھيا،
تو ڪھڙا ڪم ڪيا، مٿي بينيءَ بنئين.

جواب بيت پنھنجو
مٺو ڀانيم ماٺ کي، صبر رکيم سيني،
اڄ اڄوڻي ڪنھن سان، ڪڇيو مون ڪينھي،
تنھنجي تابيني، وٺان چش چپن جي.