لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سوکڙي ڳالهين جي

برٽش لئبرري لنڊن مان ھٿ ڪيل 1865ع ۾ ڇپيل ڪتاب ”سوکڙي ڳالھين جي“ اوهان اڳيان پيش ڪري رهيا آهيون. ھن ڪتاب جو ليکڪ/جوڙيندڙ ديوان ڪيولرام سلامتراءِ آڏواڻي آھي جڏھن تہ سنوار انجنيئر عبدالوھاب سھتي صاحب ڪئي آھي.
ھن ڪتاب ۾ چڱا چڱا پھاڪا ۽ ڀلا ڀلا رواجي سنڌي حرف آيا آھن، جنھن جھڙا اڳي سنڌي ڪتابن ۾ ٿورا آيا ھوندا. تن جي پڙھڻ مان گهڻي واقفي (ڄاڻ) ٿيندي ۽ منجهس چڱيون چڱيون آکاڻيون آيون آھن، جن جي پڙھڻ کان گهڻو دل خوش رھندي ۽ منجهس گھڻيون نصيحتون آھن، جن جي پڙھڻ مان گهڻو فائدو ٿيندو.
Title Cover of book سوکڙي ڳالهين جي

۴-۴ ڳالھ چوٿين؛ سڄي ۽ کٻي ھٿ جي

۴-۴ ڳالھ چوٿين؛ سڄي ۽ کٻي ھٿ جي
سڄي ھٿ ۽ کٻي ھٿ جي، پاڻ ۾ چؤپچؤ ٿي. سڄي چيو کٻي کي؛ ”آ ڏاٽو کڻي، جيڪو سنگ لُڻان سو سڀ تون کڻين وڃين ٿو. سو ڇا لاءِ جو، کٽي ھڪڙو، کائي ٻيو. جھڙي ريت؛ ’مار کائي ڀولو، کٽيو کائي فقير.‘“
کٻي چيو؛ ”ياد ھوندءِ جو جڏھن تو ۽ منھنجي ڌڻيءَ اھا ساڳي ٻني پوکي ٿي، تڏھن تو ھر جو مُٺيو جھلي کيڙ ٿي ڪئي ۽ مون ان جا داڻا، ناڙيءَ ۾ ٿي وڌا. تنھن ڪري ھاڻي، لُڻڻ مھل پڻ، ھر جي مٺ بدران تو کي ڏاٽي جو ڳن ۽ مون کي داڻن جي بدران سنگ ملن ٿا. سو ڪو ته (ڇاڪاڻ ته) ھيءَ ڳالھ پڌري آھي ته، جو ھٿ ڪري، سو ھٿ ڀري. تنھن ۾ بڇڙي ڪري، چڱي جو سوس (اميد) رکڻ، اھڙو آھي جھڙو اڪ جي وڻ مان انب ڳولڻ.“
ڏسو ڪرڻيءَ جو ڪم، جو سڄي ھٿ چيو کٻي ھٿ کي.
تنھن ڪري تو کي پڻ گھرجي جو چڱا ڪم ڪر، بڇڙيءَ کان ڀڄُ ته نيٺ چڱو ٿيئي.
ھڪڙي پھاڪو چيو آھي؛ ”ڪري سو پائي، فقير کير کنڊ کائي.“

بيت
ندورو نيڪيءَ کان، پري رکي پاڻُ،
بڇڙيءَ بدناميءَ کي، سٽيو وتي ساڻُ،
مُٺو مدائيءَ جو، موڳو ڀري ماڻُ،
چريو چڱائي گھري، ڄاڻي ڪين اَڄاڻُ،
انبن جو اھڃاڻُ، اچيو ڳولي اڪَ ۾.