لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سوکڙي ڳالهين جي

برٽش لئبرري لنڊن مان ھٿ ڪيل 1865ع ۾ ڇپيل ڪتاب ”سوکڙي ڳالھين جي“ اوهان اڳيان پيش ڪري رهيا آهيون. ھن ڪتاب جو ليکڪ/جوڙيندڙ ديوان ڪيولرام سلامتراءِ آڏواڻي آھي جڏھن تہ سنوار انجنيئر عبدالوھاب سھتي صاحب ڪئي آھي.
ھن ڪتاب ۾ چڱا چڱا پھاڪا ۽ ڀلا ڀلا رواجي سنڌي حرف آيا آھن، جنھن جھڙا اڳي سنڌي ڪتابن ۾ ٿورا آيا ھوندا. تن جي پڙھڻ مان گهڻي واقفي (ڄاڻ) ٿيندي ۽ منجهس چڱيون چڱيون آکاڻيون آيون آھن، جن جي پڙھڻ کان گهڻو دل خوش رھندي ۽ منجهس گھڻيون نصيحتون آھن، جن جي پڙھڻ مان گهڻو فائدو ٿيندو.
Title Cover of book سوکڙي ڳالهين جي

۷-۱ ڳالھ پھرين؛ تيمور لنگ ۽ دولت جي

۷-۱ ڳالھ پھرين؛ تيمور لنگ ۽ دولت جي

تيمور لنگ بادشاھ، ھڪڙي ڏھاڙي، شڪار ڏي چڙھيو ٿي ويو. واٽ تي ھڪڙي زال انڌيءَ، سوال ڪري پِنَ گھريس. بادشاھ، زال اڀري ڏسي، بيھي رھيو. ۽ پڇيائينس؛ ”نالو ڇا اٿئي؟“
انڌيءَ ھٿ ٻڌي چيو؛ ”منھنجو نانءُ دولت آھي.“
تڏھن بادشاھ چٿر ڪري چيس؛ ”دولت، انڌي ڇو ٿي آھين؟“
زال چيو؛ ”جي دولت انڌي نه ھجي ته تو منڊي وٽ ڇو اچي؟“
ڏسو! زال انڌيءَ ڪھڙي سھڻي ورندي، ٻن ارٿن (معنائن) سان، بادشاھ کي ڏني، جا ٻڌي زال جي عقل کي شابس چئي، بادشاھ گھڻو مُجرو ڏياريس.
سياڻن جو مانُ، جاتي ڪاٿي، ڌڻيءَ ڪيو آھي. تو کي پڻ گھرجي جو سياڻن جو سنگُ ڪر ته سياڻو ٿين. سو ڪو ته (ڇاڪاڻ ته) سياڻن جو سنگُ؛ جھڙو پارِس جو پاسو. پارِس کي لڳي، لوھ به سون ٿئي.

بيت
سنگُ سياڻن جو، اڇو اُجارُو،
جيئن ڪَنجھي ڪائي کي، پارِسُ ۽ پارُو،
ڪَسُونبي ڪيسون کي، جھڙو گٽِ گارُو،
جيئن سوني سونارو، اُجاري اڇو ڪري.

(ڪسُونبي؛ آفيمي، اَملِي، افيم جو مَوالي. نَشائي، خماريل، نَشئي. ڪيسون؛ ٻٻر بازو؟ گٽِ؛ ڪاٺ جو ٿلهو ٽڪر جو زيان ڪندڙ ڪتي جي ڳچيءَ ۾ ٻڌجي، گَٽوُ، طوقُ.)