لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سوکڙي ڳالهين جي

برٽش لئبرري لنڊن مان ھٿ ڪيل 1865ع ۾ ڇپيل ڪتاب ”سوکڙي ڳالھين جي“ اوهان اڳيان پيش ڪري رهيا آهيون. ھن ڪتاب جو ليکڪ/جوڙيندڙ ديوان ڪيولرام سلامتراءِ آڏواڻي آھي جڏھن تہ سنوار انجنيئر عبدالوھاب سھتي صاحب ڪئي آھي.
ھن ڪتاب ۾ چڱا چڱا پھاڪا ۽ ڀلا ڀلا رواجي سنڌي حرف آيا آھن، جنھن جھڙا اڳي سنڌي ڪتابن ۾ ٿورا آيا ھوندا. تن جي پڙھڻ مان گهڻي واقفي (ڄاڻ) ٿيندي ۽ منجهس چڱيون چڱيون آکاڻيون آيون آھن، جن جي پڙھڻ کان گهڻو دل خوش رھندي ۽ منجهس گھڻيون نصيحتون آھن، جن جي پڙھڻ مان گهڻو فائدو ٿيندو.
Title Cover of book سوکڙي ڳالهين جي

۵-۴ ڳالھ چوٿين؛ باندر جي ڪاٺ چيرڻ جي

۵-۴ ڳالھ چوٿين؛ باندر جي ڪاٺ چيرڻ جي

واڍي ھڪڙي، ڪاٺ ھڪڙو، ڪرٽ سان ٿي چيريو. ڳچ ٽڪر چيري، چير جي ويڪرائيءَ لاءِ چَپَر ڏيئي، تنھن کان پوءِ ٻيو ٽڪر چيري، اتي ٻي چپر ھڻي، مٿين چَپَر ڪڍيائين ٿي. ھن ريت ڪم ٿي ڪيائين.
ڀولي ھڪڙي، ھيءُ ڪم ويٺي ڏٺو. ھڪڙي مھل واڍو، اوزارن سوڌو ڪم ڇڏي، ڪاڏي ويو. ڀولو، پڙ پالھو ڏسي، ڪاٺ تي چڙھي، واڍي وانگي چيرڻ لڳو. پر ڪاٺ تي ويھندي، آنورا ڪاٺ جي چير ۾ لنگھي پيس. ٽڪر ڪاٺ جو چيري، واڍي وانگي مٿين چپر ڪڍي ورتائين. پر ھيٺ واري چپر وجھڻ ڏانءُ نه آيس. تنھن ڪري ڪاٺ جو چير پورجي ويو. تنھن ۾ آنورا اٽڪي رھيس. جيترو ڪي زور لاتائين پر ڇُٽي نه سگھيو ۽ اتي ئي ڦٿڪي مئو. جھڙيءَ ريت؛

بيت
”ھنجھن سان حرص ڪري، اڏاڻي چڙي،
چڻون ھئس چنھنب ۾، سو به پيس ڪري.“
ڏسو ري-ڄاتي ڪم ۾ ھٿ وجھڻ جو ڦر، جو ڀولي کاڌو. جي ڀاڙيو چريائي ڪري پرائي ھاج ۾ ري-ڄاتي ھٿ نه وجھي ته ڇو ري-کُٽيءَ اجايو مري.
تنھنڪري ڀانئجي ٿو جو اڻ-ڄاتي پرائو ڪم ڪرڻ، پاڻ لاءِ جنجل وِھائڻ آھي. تنھن ۾ تو کي جڳائي جو ڄاتي آھر، پنھنجي ڪم ۾ پورو رھُ. ري-ڄاتي پرائي ڪم ۾ ھٿ نه وجھ. نا ته ڀولي وانگي مرندين. اڳتي تون ڄاڻ. چوڻ مون وس، ٻڌڻ تو وس.

بيت
موڳو پنھنجي مت تي، ڪري ڪمائي،
ري-اولي استاد جي، آھي اجائي،
سا ئي سَڻائي، جنھن ۾ اَڙَ استاد جي.