لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سوکڙي ڳالهين جي

برٽش لئبرري لنڊن مان ھٿ ڪيل 1865ع ۾ ڇپيل ڪتاب ”سوکڙي ڳالھين جي“ اوهان اڳيان پيش ڪري رهيا آهيون. ھن ڪتاب جو ليکڪ/جوڙيندڙ ديوان ڪيولرام سلامتراءِ آڏواڻي آھي جڏھن تہ سنوار انجنيئر عبدالوھاب سھتي صاحب ڪئي آھي.
ھن ڪتاب ۾ چڱا چڱا پھاڪا ۽ ڀلا ڀلا رواجي سنڌي حرف آيا آھن، جنھن جھڙا اڳي سنڌي ڪتابن ۾ ٿورا آيا ھوندا. تن جي پڙھڻ مان گهڻي واقفي (ڄاڻ) ٿيندي ۽ منجهس چڱيون چڱيون آکاڻيون آيون آھن، جن جي پڙھڻ کان گهڻو دل خوش رھندي ۽ منجهس گھڻيون نصيحتون آھن، جن جي پڙھڻ مان گهڻو فائدو ٿيندو.
Title Cover of book سوکڙي ڳالهين جي

۶-۳ ڳالھ ٽين؛ ڀولڙن ۽ گدڙ جي

۶-۳ ڳالھ ٽين؛ ڀولڙن ۽ گدڙ جي

ڀولا، ڳچ جھڙا، ٿڌ ۾ ڏڪندا وتيا ٿي. اوچتو، جھنگ ۾ کرکٽ (کڙکٻيتو، ٽنڊڻي) ھڪڙو ڏٺائون. تنھن کي باھ جي چڻنگ ڄاڻي، ڪانا ڪک مٿس وجھي ڦوڪڻ لڳا. پر کڙکٻيتي مان باھ ڪاٿي ٻري. اوچتو گدڙ ھڪڙو اتي آيو، ته ھي رنگ ڏسي کليو. تنھن کي کلندو ڏسي، ڀولن ڄاتو جو چٿر ڪري ٿو. تنھن لاءِ ڪاوڙجي گدڙ کان پڇيائون. گدڙ چيو؛ ”ھيءُ کرکٽ آھي. ھن کي ٽانڊو ڄاڻي، مٿس ڪک وجھي، باھ ٻارڻ لاءِ ڦوڪڻ، اھڙو آھي جھڙو مٺين سان واءُ مئڻ. تنھنڪري اجايو مٿو نه کپايو.“
گدڙن پنھنجي اڻ-ڄاڻائيءَ کان، گدڙ جي ان ڳالھ کي پڻ چٿر ڄاتو. ۽ گدڙ کي جھلي، چيري ڦاڙي، ماري ڇڏيائون.
ڏٺو جو ڪميڻن تي ڪھل ڪري، گدڙ کٽيو کاڌو. تنھنڪري ڄاڻجي ٿو جو بڇڙن سان چڱي ڪرڻ، پاڻ لاءِ ڪنڊن جو ٻج پوکڻ آھي. تنھن ۾ تو کي گھرجي جو ھن ڳالھين تي ڌيان ڪري، لچن تي ڪھل ڪرڻ کان پاسو ڪر.
سياڻا چوندا آھن؛ ”ڇتي ڪتي جي دوا؛ ڀتر.“

بيت
ڪميڻن جي ڪھل کان، پري رکج پاڻ،
ڪري مھر مدن تي، اھڙو ڪو نه اڄاڻ،
جو پُرجھي پادر سان، تنھن کي ڏجي نه ڏاڻُ،
سوٽي ھجي ساڻُ، ته گڏھ گوھي نه ڪري.