تاريخ، فلسفو ۽ سياست

ڏُونگر نيٺ ڏَرن

هن ڪتابچي ۾ حقي ڪري ته ايڪتا، ڀائپيءَ، رواداري، سهپ ۽ انسان ذات جي خوشحاليءَ لاءِ پاڻ ارپي ڇڏڻ جا املھ مثال موجود آهن، جيڪي اڄ جي هن دور ۾ هوريان هوريان ڄڻ ته اڻلڀ ٿيندا پيا وڃن، ۽ ان جي جاءِ تي انقلاب جي نالي وٺ وٺان، سس پس ۽ ڇڙواڳيءَ، اسان وٽ اچي واسو ڪيو آهي- ان لاءِ چڱو ائين ٿيندو ته اسين هن ڌرتيءَ جا رهواسي، ان لاءِ ڪروڌ، شخصي چڱ مڙسائپ ۽ بهتان بازيءَ جي ڪوڙڪي ۾ ڦاسڻ کان پاڻ کي بچايون- ۽ هڪ ٻئي لاءِ سهپ ۽ رواداريءَ کي سونهون بڻائي، سنڌ ۽ سڄي انسان ذات جي ڀلائيءَ لاءِ پاڻ ارپي ڇڏيون
Title Cover of book ڏُونگر نيٺ ڏَرن

نئين ذهني اوسر

آمريڪا ۾ جمهوريت ۽ آزادي جي ماحول کي ڏسي هندوستاني لوڪن ۾ نڌڻڪائپ جو سخت احساس پيدا ٿيو. هڪ جمهوري ۽ آزاد ملڪ ۾ سياسي برابري، هر هڪ شهري لاءِ هڪجھڙا حق، آزاديءَ سان هر چڱي ڪم ڪرڻ جي موڪل، هندوستانين ۾ گھٽ درجي ۽ ڪمتر هئڻ جي احساس کي هٿي پئي ڏني. جنهنڪري چوڦيرو جمهوريت ۽ آزاديءَ کي ڏسي پسي، پاڻ لاءِ قومي طور ٻوسٽ ۽ بدتري پسي، منجهن آزادي جي لاءِ جيئن پوءِ تيئن وڌيڪ اتساھه پيدا ٿيڻ لڳو. ان کان سواءِ پنهنجي آس پاس ڌرتي جي گولي تي ملڪن جھڙوڪ آئر لينڊ، چين، مصر ۽ ترڪي ۾ قومي تحريڪن به منجھن وڏي چاهنا پيدا ڪئي. پوءِ ته مولوي برڪت الله ۽ هرديال سنگھ وارن ڪوشش ڪري ڇڙواڳ قسم جي ٺهيل گروهن کي صحتمند طور طريقن تي منظم ڪيو. جلد ئي ڪئليفورنيا ۽ وئنڪور جي گردوارن ۾ سياسي گڏجاڻيون ٿيڻ لڳيون.
ڪئليفورنيا جي باغن ۽ واشنگٽن ۽ آرن جي ڪارخانن ۾ جيڪي هڪ ٻئي کان ڪوهين ڏور هئا اتي برطانيه سرڪار خلاف هڪ انقلاب جي تياري ٿيڻ لڳي.
هاڻي اهو وقت اچي پهتو هيو جنهن ۾ - هندوستاني لوڪن کي منظم ۽ صحيح سوچ تي هلچل هلائڻ جو وَجھ مليو هيو.