شخصيتون ۽ خاڪا

پروانو سيوھاڻي (فن ۽ شخصيت)

پروانو سيوهاڻي سنڌي ٻاراڻي ادب جو برجستو ۽ هاڪارو ليکڪ آهي. سندس شخصيت گهڻ پاسائتي آهي، پبلشر، ڊرامہ نويس، ڪھاڻيڪار، مترجم، ايڊيٽر، شاعر، تعليمدان سنڌي ٻاراڻي رسالي ”سرهاڻ“ جو  روح روان پڻ  رهيو آهي. معذور هوندي هن جيڪي  ڪتابن جا بار ڪلھي تي کنيان، انھن جا گواھہ اڄ بہ سنڌ جا ڪيترائي اديب شاهد آهن. هن ڪتاب کي  مرتب ڪرڻ جو مقصد  پرواني  جي شخصيت ۽ فن کي ظاهر ڪرڻ ۽ ڀيٽا ڏيڻ آهي. ھن ڪتاب ۾ پرواني سيوھاڻيءَ جي فن، ڪتابن ۽ شخصيت تي مختلف اديبن جي لکيل مضمونن، پرواني سيوھاڻيءَ ڏي آيل دوستن جي خطن ۽ پرواني کي ڏنل منظوم ڀيٽا کي سھيڙيو ويو آھي.

Title Cover of book پروانو سيوھاڻي (فن ۽ شخصيت)

سڀ کان الڳ اُڏمندڙ لغڙ

سڀ کان الڳ اُڏمندڙ لغڙ

- طارق عالم ابڙو

پرواني سيوهاڻي سان منهنجي واقفيت ڪڏهن ٿي، ڪٿي ٿي ....؟ مان جڏهن به پرواني سان ملندو آهيان، مٿيان سوال منهنجي ذهن ۾ اکيون ڇنڀڻ لڳندا آهن، پر مون کي باوجود ڪوشش جي ياد نه ايندو آهي، ۽ منهنجا سوال اکيون ڇڀندا، مون ڏانهن تڪيندا رهجي ويندا آهن.
پر منهنجا نيڻ جڏهن به پرواني جي چهري تي پوندا آهن ته پنبڙين کان ڇنڀجڻ ڇڏائجي ويندو آهي.حيرت منجهان نه پر پيار ڀري احترام منجهان ، ۽ مون کي پنهنجو مڪمل وجود هن آڏو نامڪمل لڳندو آهي. مون کي رشڪ ايندو آهي پرواني جي ڀرپور ٽهڪن تي . ڪهڙو سمنڊآهي سندس اندر ۾ خوشين جو !؟ جتان ڳالھه ڳالھه تي ٽهڪن ڇولين جا، سندس چپن جا ڪنارا پار ڪري هوائن ۾ سنهيون سنهيون بوندون بڻجي پکڙجي وڃن ٿا.
هڪ ڀيري ڪنهن ڇوڪريءَ مون کان پڇيو ” هائيڪو ڇا ٿيندو آهي؟“
مان سندس سياري جي صبح ۾ ڄاول سورج جهڙي وڻندڙ چهري ڏانهن ڏسي چيو هو ؛ ” اڄ گهر وڃي غور سان پاڻ کي آئيني ۾ ڏسجان ، توکي تنهنجي سوال جو جواب ملي ويندو .“
ساڳي ريت جيڪڏهن ڪوئي مون کان پڇڻ چاهي ”زندگي ڪيئن هوندي آھي؟“ ته جيڪر کيس مان چوان ”زندگي پرواني سيوهاڻي ءَ جي ٽهڪن جهڙي هوندي آهي.“ هر ڏک کان آزاد ، حسين، ڀرپور حواسن تي ڇائنجي وڃڻ واري .
ڪجھه ڏينهن ٿيندا ”پروانو سيوهاڻي“ مون کي پنهنجي آتم ڪٿا .جي ڊمي ڏئي ويو ته مان سندس ان ” آتم ڪٿا“ جي مهڙ لکان .( در حقيقت اهڙي خواهش جو اظهار مون پاڻ ساڻس ڪيو هو) جڏهن سندس آتم ڪٿا پڙهڻ ويٺس ته مون کي هڪ هنڌ سندس اهڙن ڀرپور ٽهڪن ڏيڻ جو ڪارڻ ملي ويو.
پرواني هڪ هنڌ لکيو آهي ته جڏهن مان ڄائو هئس ته مون ساهه نه هو، ۽ منهنجا مائٽ مون کي مئل سمجهي رهيا ھئا، پر منهنجي حڪيم بابا سائين نبض ڏسي منهنجي جيئري هجڻ جي تصديق ڪئي. منهنجي ڀيڻن ۽ ڀاڄاين کي چيو ته هو منهنجي وات تي وات رکي منجهس ڦڦڙن ۾ ساهه وجهن.
پرواني چواڻي ته سندس مائٽاڻين پنهنجي زندگيءَ سان ڀرپور ساهن جا رنگين ڦوهارا سندس اندر ۾ اوتي کيس چرپر ڪرڻ تي مجبور ڪري ڇڏيو .
پيارا پڙهندؤ اهو پڙهڻ کان پوءِ مان ان نتيجي تي پهتو آهيان ته پروانو پنهنجي ڦڦڙن ۾ جيڪي ساهه ڀري ، زندگيءَ سان ڀرپور ٽهڪ ڏئي ٿو، ان ۾ رڳو اڪيلي پرواني جو ساهه نه پر سندس ڪيترين مائٽياڻين جا ساهه به سمايل آهن. تنهن ڪري ئي سندس ٽهڪ زندگيءَ سان ٽمٽار آهن.
پرواني جي آتم ڪٿا ’منهنجو يادون منهنجون ننڍپڻ‘ جيتوڻيڪ بي حد سادگيءَ سان لکيل آهي، پر ان سادگيءَ ۾ جيڪا سچائي سموئي وئي آهي سا بيشڪ قابل تحسين آهي. خاص طور تي سندس امتحان ۾ فيل ٿيڻ کان پوءِ گهر مان ڀڄي وڃڻ وارو باب ته ڏاڍو وڻندڙ ۽ جرئت سان لکيل آهي.بلڪل ساڳي طرح راڳ سکڻ واري ڳالهه به اهڙي ته مزيدار انداز ۾ لکي اٿس جو پڙهندي کل اچي وڃي ٿي.
پرواني جي عزم جو اندازو اوهان منهنجو يادون منهنجو ننڍڻ واري ڪتاب ۾ سندس شاعر سان ملاقات واري باب ۾ لڳائي سگهو ٿا ته هو پنهنجي عزم جو ڪيڏو نه مضبوط آهي جو پوڙهي شاعر جي سندس ٺلي ( پرواني) هجڻ تي کلون ڪرڻ تي نه اسان کي شاعر ٿي ڏيکاري ٿو. بلڪ سندس ادب سان اهڙو ته لڳاءُ ٿي وڃي ٿو جو هڪ نه، ٻه نه، پر ڪيترن ئي ٻارڙن جي ڪتابن جو ليکڪ بڻجي ٿو ۽ ٻارڙن جي معياري رسالي جو ايڊيٽربه.
پرواني جو اهو احساس ٺلهو احساس نه هو، بلڪ ان احساس جي پسمنظر ۾ جيڪا خواهڻ لڏي لمي رهي هئي، تنهن کيس اديب بڻائي ڇڏيو ، ۽ اڄ پروانو سيوهاڻي ادب جي آڪاش تي ڪنهن ڪنهن رنگي برنگي لغڙ جيان بلڪل الڳ ٿلڳ پنهنجي سڃاڻپ سان اڏامي رهيو آهي .جنهن کي هر ڪو ادب پڙهندڙ پري کان سڃاڻي ٿو.