شخصيتون ۽ خاڪا

پروانو سيوھاڻي (فن ۽ شخصيت)

پروانو سيوهاڻي سنڌي ٻاراڻي ادب جو برجستو ۽ هاڪارو ليکڪ آهي. سندس شخصيت گهڻ پاسائتي آهي، پبلشر، ڊرامہ نويس، ڪھاڻيڪار، مترجم، ايڊيٽر، شاعر، تعليمدان سنڌي ٻاراڻي رسالي ”سرهاڻ“ جو  روح روان پڻ  رهيو آهي. معذور هوندي هن جيڪي  ڪتابن جا بار ڪلھي تي کنيان، انھن جا گواھہ اڄ بہ سنڌ جا ڪيترائي اديب شاهد آهن. هن ڪتاب کي  مرتب ڪرڻ جو مقصد  پرواني  جي شخصيت ۽ فن کي ظاهر ڪرڻ ۽ ڀيٽا ڏيڻ آهي. ھن ڪتاب ۾ پرواني سيوھاڻيءَ جي فن، ڪتابن ۽ شخصيت تي مختلف اديبن جي لکيل مضمونن، پرواني سيوھاڻيءَ ڏي آيل دوستن جي خطن ۽ پرواني کي ڏنل منظوم ڀيٽا کي سھيڙيو ويو آھي.

Title Cover of book پروانو سيوھاڻي (فن ۽ شخصيت)

پروانو سيوهاڻي هڪ جاکوڙي شخص

پروانو سيوهاڻي هڪ جاکوڙي شخص

- خير محمد ٻرڙو سيوهاڻي

اوائلي دؤر ۾ جيڪي شهر آباد ٿيا آهن، تن ۾ سيوستان( سيوهڻ) به هڪ قديم شهر آهي، جيڪو پنهنجي قدامت ۽ تاريخي حيثيت سان سڄي دنيا ۾ مشهور آهي. ان جي مِٽيءَ مان ڪئين گوهر، جُنگ جوان، بزرگ شخصيتون، عالم دين، ولي الله، ڊاڪٽر، حڪيم، استاد، اديب، شاعر، سُگهڙ ۽ ڏاها پيدا ٿيا آهن.جن جا نالا ڳڻڻ کان ٻاهر آهن پر مون کي هتي جنهن اديب جو ذڪر ڪرڻو آهي، سو آهي سيوهڻ ڄائو منظور علي معروف پروانو سيوهاڻي .
والدين کيس ديني تعليم لاءِ شهر جي هڪ مدرسي ۾ ويهاري ڇڏيو، پر سندس دل نه لڳي، هن پنهنجي ادبي کيتر جي شروعات شاعريءَ سان ڪئي ۽ اڃان تائين شاعري ڪندو رهي ٿو . پاڻ شاعريءَ جي سڀني صنفن ۾ پڪو پختو آهي ، هن غزل ،گيت، قطئه ، ۽ وائي ءَ ۾ طبع آزمائي ڪئي آهي. استاد بخارد کيس گهڻو داد ڏيندو هو، کڻي ائين چئجي ته استاد بخاريءَ جي رهبريءَ ۾ سڀ ڪجهه حاصل ڪيائين. سندس شاعري هڪ نمونو هيٺ ڏجي ٿو.
ڪيڏا پيارا چهرا آهن
چهرن تي ڇو پهرا آهن

مٺڙا ماڻهو پيارا پيارا،
ماڻهو من جا ميرا آهن.

مُون کان مُنهنجو حالُ نه پڇ،
گهاوَ اَندر جا گهرا آهن.

هن جي آڳنڌ تي او سائين،
خوشبو خوشبو پيرا آهن.

تنهنجي ڪوچي مان او سائين،
هر هر منهنجا ڀيرا آهن.

پرواني سيوهاڻيءَ ٻاراڻي ادب جي شروعات ريڊيو پاڪستان حيدرآباد جي پروگرامن کي دِلچسپيءَ سان ٻڌندي ۽ خطَ لکندي ڪئي . ۽ ننڍيون ننڍيون ڪهاڻيون لکي پنهنجي ادبي پورهئي جي 1975.76ع ڌاري ڪئي. نامياري عوامي شاعر استاد بخاري بخاريءَ جي مشوري سان سلسليوار رسالو ”سرهاڻ“ سان شايع ڪيو. جنهن جو ايڊيٽر ۽ پبلشر به پاڻ هو .پاڻ لکي ٿو ته ”پٽي سٽي رسالو ته ڇپايان ، پر ڪيئن کپائيندس ۽ ڪير وٺندو؟ ها همت نه هاربي، ضرور ڇپائيندس.“ هڪ پرچو پروفيسر محبوب علي چنا جي ياد ۾ به شايع ڪيو هئائين جنهن ۾ ( راقم) جو پڻ هڪ مضمون ”هڪڙو ماڻهو موتيءَ داڻو “ جي عنوان سان پڻ شايع ٿيو هو .
پروانو سنڌي ادبي سنگت شاخ سيوهڻ جي بنيادي ميمبرن مان آهي، سگا جو ميمبر ۽ ٻين ادبي تنظيمن سان منسلڪ رهيو آهي. سندس دوستن جو دائرو وسيع آهي. غريب خاني تي ادب جو شوق رکندڙن جا ميڙا متا پيا هوندا آهن
هن وڏي ادبي ڪم کي ڇپائي، نيم محتاجي واري حالت ۾ پاڻ پنهنجي سر ڪُلهن تي کڻي، ڪشالا ڪٽي، پنڌ پيادل ،اسڪولن، ڪاليجن، آفيسن، دوڪانن ۽ دوستن تائين وڃي وڪڻندو آهي. پوءِ ڪٿان پئسا مليا ته ڪٿان نه مليا . جڏهن سندس ڪم جو دائرو ، گُهرج ۽ مان مٿانهون ٿيو ته کيس سنڌ جي ننڍي وڏي شهر تائين ڪتابن جي وڪري۽ ڇپائيءَ لاءِ وڃڻو پوندو آهي .
هڪ غربت، ٻيو محتاجي ۽ ٽيون اَڻانگها پنڌ، پر هن جُنگ جوان همت نه هاري، پنهنجي ڪتابن سان گڏو گڏ سنڌي ادبي بورڊ جا ڪتاب ۽ رسالا وڪرو ڪري پيٽ پاليو ۽ سنڌ جي ماڻهن کي علم کان روشناس ڪرائڻ ۾ ڪردار ادا ڪيو.کيس پنهنجي نوڪري دوران پڻ تڪليفون ڏسڻيون پيون، ايتري قدر جو ڪيترن مهينن تائين پاڻ ماهوار پگهار کان محروم رهيو. پر پاڻ صبر سان گذاريو ۽ خوش طبعيءَ ۾ وقت گذاريندو رهي ٿو .آخر ۾ سندس لاءِ دعا سان گڏ هي لفظ ارپيان ٿو
ماڻهون سڀ نه سهڻا ، پکي سڀ نه هنج،
ڪنهن ڪنهن ماڻهو منجهه، اچي بوءِ بهار جي . ( شاھ)


مددي ڪتاب
وڪي پيڊيا ” آتم ڪھاڻي “
انسائيڪلو پيڊيا” سنڌيانا“
مير حاجن مير، 2014: سيوهڻ جون ادبي شخصيتون، سچائي اشاعت گهر دڙو حيدرآباد .
سيوهاڻي، پروانو، 2016: منهنجون يادون منهنجو ننڍپڻ، سرهاڻ پبليڪيشن سيوهڻ شريف.