شخصيتون ۽ خاڪا

پروانو سيوھاڻي (فن ۽ شخصيت)

پروانو سيوهاڻي سنڌي ٻاراڻي ادب جو برجستو ۽ هاڪارو ليکڪ آهي. سندس شخصيت گهڻ پاسائتي آهي، پبلشر، ڊرامہ نويس، ڪھاڻيڪار، مترجم، ايڊيٽر، شاعر، تعليمدان سنڌي ٻاراڻي رسالي ”سرهاڻ“ جو  روح روان پڻ  رهيو آهي. معذور هوندي هن جيڪي  ڪتابن جا بار ڪلھي تي کنيان، انھن جا گواھہ اڄ بہ سنڌ جا ڪيترائي اديب شاهد آهن. هن ڪتاب کي  مرتب ڪرڻ جو مقصد  پرواني  جي شخصيت ۽ فن کي ظاهر ڪرڻ ۽ ڀيٽا ڏيڻ آهي. ھن ڪتاب ۾ پرواني سيوھاڻيءَ جي فن، ڪتابن ۽ شخصيت تي مختلف اديبن جي لکيل مضمونن، پرواني سيوھاڻيءَ ڏي آيل دوستن جي خطن ۽ پرواني کي ڏنل منظوم ڀيٽا کي سھيڙيو ويو آھي.

Title Cover of book پروانو سيوھاڻي (فن ۽ شخصيت)

پرواني جو عشق ۽ رانديڪو

پرواني جو عشق ۽ رانديڪو

-ــ نظير حيات سيوھاڻي

مان ۽ هو ڪيتري ئي عرصي کان پراڻا دوست ۽ همراز رهيا آهيون، مون جڏهن به ان متعلق سوچيو آهي ته مون کي هميشه ائين لڳو ڄڻ پاڻ هر ڪنهن لاءِ رانديڪو رهيو آهي. جنهن سان جنهن مهل جنهن جي دل چيو کيڏي، کيڏي ۽ پنهنجي دل وندرائي ان کان پري ٿي ويو. جي ها! منهنجو اشارو پنهنجي ننڍي هوندي جي دوست منظور احمد سومري عرف پروانو سيوهاڻي ڏي آهي.
مون ڏٺو ته سندس زندگيءَ ۾ ڪڏهن به ڪو به ٽڪاءُ نه هو ،کيس هر ڪنهن ايئن پري ڪيو جيئن ٻار ڪنهن رانديڪي سان راند ڪري ڪري ٿڪجي پوندو آهي. ۽ بيزار ٿي ان کي پري ڪري ڇڏيندو آهي ۽ ان کي ڪابه اهميت نه ڏيندو آهي.
پرواني جي زندگيءَ جا ڪيترائي رخ آهن هڪ ٽائيم هو جو ٻاراڻي وقت ۾ اسڪول جي ٻارن سان گڏ راند روند ڪري ڪري پيو روح ريجهائيندو هو. ڪي ته کيس وري راند ڪرڻ ڏيندا هئا ته ڪي وري کيس راند ڪرڻ کان منع ڪندا هئا ،کيس معزور هئڻ جو احساس ڏياريندا هئا، پر پرواني جو ذهن ڪڏهن به معزور هئڻ جو احساس نه ڏياريندو هو.
پاڻ جڏهن ڪتاب لکي چپرائي ان کي هر هڪ ۾ اسڪول ۾ وڃي کپائيندو هو، ان عمل جي ڪي ته ڏاڍو قدر ڪندا هئا ۽ ڪي وري حقارت جي نگاهه سان ڏسندا هئا. ڪي سندس عزم ۽ حوصلي جي تعريف ڪري کيس جيءَ ۾ جايون ڏيندا هئا ته ڪي وري سندس وٽان اوڌر تي ورتل ڪتابن جا پيسا به هڙپ ڪري ويندا هئا. هر هڪ اسڪول ۾ وڃي ڪتاب وڪڻڻ جو ڪم ڪو سولو نه هو.
ها! سندس به اها خواهش هئي ته ڪو سندس هم سفر ٿئي ڪنهن سان دل لڳي ڪري ڪجهه رهاڻ ڪري . سندس اهڙي سفر ۾ دادو شهر جي گهلو پاڙي جا تمام گهڻا پنڌ ڪيائين ۽ حضرت عشق سان روح ريجهائيندو رهيو . سيوهڻ جي ڪيئر ڪالوني ۾ وري عشق ۾ ڦاٿو ، پر حضرت عشق ان ڪم ۾ ڪو ساٿ نه ڏنس بس رڳو دل ئي دل ۾ پيو لڇندو هو . سندس سادگيءَ جو به ڀرپور فائدو ورتو ويو ،عشق جي اهڙو ڪيائين جو جوش ۾ اچي نظريو به مٽائي ڇڏيائين .
جنهن لاءِ اهڙو قدم کنيائين اهو ستمگر به بي وفا نڪتو ۽ حسب دستور سندس زندگيءَ سان راند ڪري کيس ائين پري ڪري ڇڏيو جيئن هر بار ٿيندو رهيو آهي. هر دفعي کيس ڪم نڪتو ڊکڻ وسريو وارو ڪم ٿيو وڃي. يا وريبائين چئجي ته رانديڪو پڄي پيو وري کيس ڪنهن ياد نه ڪيو. جي ها! هڪ اهڙو واقعو سندس زندگي جو مان ڪڏهن به نه وساريندس سندس رحم سان رحم کائڻ واري اصول تي هڪ اهڙي شخصيت سان واسطو پيو جيڪو رحم کائي سندس همدردي ته ڪندو هو ،پر دل سان کيس ڪڏهن قبول نه ڪيو .... ۽ هي همراھ ان جا پيا گيت ڳائيندو هو ۽ سندس ساراھ ڪرڻ کان ڪڏهن به نه ڍاپندو هو .ڦوھ جوانيءَ ۾ اهڙي عشق باهه هن کي به انڌو ڪري وڌو ،اٿڻ، ويهڻ ، ننڊ ۽ سجاڳيءَ ۾ بس سڀ ڪجهه
ويس ُ جي ياد رهيو ته بس حضرت عشق ياد هو، هڪ ڏينهن به اهو سندس خواب پورو نه ٿيو ۽ ان اڏمندڙ پکي ٻي گهر پنهنجا وڃي ديرا وسايا. اهو عجم مان عرب جو باشندو ٿيو هن چوٽ کيس سرس لڳي ۽ سندس سمورو وجود دُکي دُکي پاش پاش ٿي ويو.
وري پاڻ کي سنڀالڻ لاءِ ٻي هنڌ شاديءَ جو پروگرام ڪيائين ليڪن افسوس جو سندس اهو خواب به چڪنا چور ٿي ويو پروانو اڄ زندھ لاش بنجي هر ڪنهن سان ملندو رهي ٿو پر ڪڏهن خوش آهي ته ڪڏهن ڪاوڙ ۾. اڃا الاءِ ڪيتري زندگي اٿس.الائي ڪيترا ڏک ڏوجهرا ڏسندو مان سوچيندو آهيان ته اي منهنجا مولا ڪڏهن هن رانديڪي جا قدردان ايندا هي رانديڪو ڪنهنجي ڪم جو ٿيندو بس اها دعا آهي شل ڪو اهڙو ڏينهن اچي.