ڳيري جو موت
ٻارن جي عمر پنجن ڇهن سالن جي لڳ ڀڳ هئي. سندن سڃاڻپ ليڙون لٽا، پير پٿون، وار وچڙيل، چپ ڏريل ۽ اکين ۾ اُداسيءَ جا پاڇا! نه سندن ڪو ماضي هو، ۽ نه ئي سندن ڪو مستقبل هو. حال جي پيداوار هئا. حال ۾ جيئرا هئا، ۽ حال ۾ مري رهيا هئا.
سندن ڳالهيون ٻڌي مان اچرج ۾ پئجي ويس. هو بظاهر پنجن ڇهن سالن جا هئا، پر ڳالهين مان لڳا پئي، ڄڻ صدين تي حاوي هئا.
”چَوَن ٿا، وري جنگ لڳي آهي!“
”ها، وري جنگ لڳي آهي.“
”گذريل جنگ کان اڳ هڪ ڳيري کي گولي لڳي هئي.“
”هن جنگ کان اڳ به هڪ ڳيري کي گولي لڳي هئي.“
”جنگ کان اڳ ڳيري کي گولي ڇو لڳندي آهي؟“
”مان سمجهان ٿو، گولي ڳيري جي تلاش ۾ هوندي آهي.“
”مان سمجهان ٿو، ڳيرو گوليءَ جو منتظر هوندو آهي.“
”ٻنهي صورتن ۾ ڳيري کي مرڻو پوندو آهي.“
”ڳيرو دنيا جو سڀ کان وڌيڪ بيوقوف پکي آهي.“
”ڪيئن؟“
”ڳيرو جيڪڏهن ڳيرو نه هجي ها، ۽ ڳيري بدران عقاب، چٻرو ۽ گرڙ پکي هجي ها، ته گوليءَ جو شڪار هرگز نه ٿئي ها!“
”ڳيري جي مرڻ کان اڳ اسين سڙيل ڳريل ڀاڄين جي ڊهه مان ڦٿل ٽماٽا، پٽاٽا ۽ بصر ڳوليندا هئاسين.“
”ڳيري جي مرڻ کان پوءِ به اسين ڦٿل ٽماٽا، پٽاٽا ۽ بصر، سڙيل ڀاڄين جي ڊهه مان ڳوليندا آهيون.“
”ان جو مطلب آهي ته، ڳيري جي مرڻ جو اسان جي زندگيءَ تي ڪو اثر ڪونهي!“
”نه. ڳيري جي مرڻ جو اسان جي زندگيءَ تي ڪو اثر ڪونهي.“
”ڀلا ٻڌاءِ ته جڏهن گولي نه هوندي هئي، تڏهن ڳيري کي ڪيئن ماريندا هئا؟“
”تڏهن ڪمان مان تير ڇوڙي ڳيري کي ماري وجهندا هئا.“
”۽ جڏهن تير ڪمان ايجاد نه ٿيو هو، تڏهن؟“
”تڏهن، غليل مان پٿر هلائي ڳيري کي ماريندا هئا.“
”۽ ان کان اڳ؟“
”ان کان اڳ ڳيري کي ڪوڙڪي ۾ ڦاسائي، پوءِ ماري ڇڏيندا هئا، ڪڏهن گهٽو ڏيئي، ۽ ڪڏهن ڇُريءَ سان ڪُهي.“
”مطلب ته ڳيري کي مارڻ جو ماڻهوءَ ڄڻ قسم کنيو آهي!“
”ها. مرڻ ۽ مارڻ انسان جي فطرت ۾ آهي.“
”هن ڳيري کي مارڻ لاءِ ڏاڍي ترقي ڪئي آهي!“
”ان ۾ ڪو شڪ ڪونهي.“
”سموري سائنسي ۽ ٽڪنيڪي ترقي ۽ ايجادون ڳيري کي مارڻ لاءِ ڪيون ويون آهن.“
”چنهبائي پٿر کان وٺي، راڪيٽن، ميزائيلن ۽ ايٽمي بمن ۽ هٿيارن تائين، سموري ترقي ڳيري جو موت آهي.“
”انسان، ڀلا ڪڏهن به، ڳيري کي جيئدان نه ڏيندو؟“
”نه، ڪڏهن به نه.“
”آخر ڇو؟“
”ڇو جو انسان جي فطرت ۽ جبلت ۾ ڳيري لاءِ موت لکيل آهي.“
”ان جو مطلب آهي، اسين قيامت تائين سڙيل ڀاڄين جي ڊهه مان ڦٿل ٽماٽا ۽ بصر چونڊي کائينداسين؟“
”ها، قيامت تائين اسين سڙيل ڀاڄين جي گند مان ڦٿل ٽماٽا ۽ بصر ڳولي کائينداسين.“
”۽ خبر اٿئي؟“
”ڇا!“
”ڪڏهن ڪڏهن اسين پاڻ ڳيرو ٿي پوندا آهيون، ۽ ڪنهن گوليءَ جو نشانو ٿي مري ويندا آهيون.“
ان کان پوءِ ڪنهن ٻار نه ڳالهيو. هو ماٺڙي ڪري، سڙيل ڳريل ڀاڄين جي بدبودار گند مان ڦٿل ٽماٽا، پٽاٽا ۽ بصر ڳولڻ لڳا. ■